Сакрат Яновіч - Доўгая сьмерць Крынак

— Люцыпар памыляецца! Чуеш, ён памыляецца! Памыляецца!!!

— Не крычы так, — страпянуўся чорт. — Вішчыш ты, бы ў шэсьцьдзесят першым годзе, э, калі ў краме, памятаеш, сам украў цукерку й прадаўшчыца...

Сьцяпан ударыў чорта нагою ў дыхавіну, ажно той скруціўся.

— Яшчэ слова — i я цябе заб'ю! — Сьцяпан патрос кулаком яму перад мордаю.

Рагаты, не разгінаючыся, соп.

Сьцяпан, злавесна пастаяўшы над ім, вярнуўся да логава.

— Такая, вось, удзячнасьць чалавека за сказаную яму праўду! — выпаліў чорт, i, быццам на магутнай спружыне, скакануў ён на абажур электрычнай лямпачкі пад стольлю. — Раз зь цябе гэткі аблуднік, э, дык больш нічога ты не даведаесься ад мяне, — скардзіўся ён. — Ты...

— Пан Сумленевіч! — Сьцяпан пагрозьліва прыўзьняўся.

— Пацалуйце мяне ў хвост, пане Сумленевіч!

Сьцяпан, азьвярэўшы, абхапіў пісьмовы стол i зь дзіўнай лёгкасьцю кінуў ім у пачвару. Затым, упёршыся рукамі ў сьцяну, ён захістаў пакоем.

— Разваліш будынак, жывіна! — крычаў чорт, ушчаперыўшыся ў абажур (ён высока паставіў свой хвасьціска, каб Сьцяпан да яго не дастаў). — Абціхні, чуеш! З турмы ня выйдзеш, э, выскачка!!!

— Яшчэ ты, чорце, калісьці падлезеш пад мой кулак, — Сьцяпан стомлена апусьціў руку; другая-ж аніяк не адставала яму ад сьцяны.

I як Сьцяпан ні выкручваўся, тая рука з расшчэмленымі пальцамі не паслаблялася, наадварот, як бы прастрамляла яна мур навылет. Сьцяпан згодліва аглянуўся на чорта, які з удаванай заклапочанасьцю чысьціў сабе капытцы. Рабілася страшна. "Пане чорт!" — Сьцяпан разявіў рот, каб лісьліва аклікнуць... Ён прачнуўся.

31.

У вакно сьвяціла сонца.

Сьцяпан з панікай паглядзеў на гадзіньнік: стрэлка ўказвала дакладна сёмую; ён хуценька прыпарадкаваў няхітрую пасьцель.

Яму цяжка было выпрастацца — ад невыгоднага ляжаньня спруцянеў карак. Сухія яго вусны паліла гарката ад выкураных папяросаў.

З калідора наляталі ўрыўкі размоваў; пачынаўся працоўны дзень.

У габінэт, у гэтую начлежню Сумленевіча, ніхто не заглядваў, і ён мог спакойна пагаліцца. Сьцяпан, быццам вопытны кансьпіратар, на слых улавіў зручны сабе момант, каб ціха шмыгануць у мужчынскую прыбіральню, да ўмывальніка, са шчотачкай і зубной пастай.

Убягаючы туды, ён з разгону сутыкнуўся з маладою супрацоўніцаю, якая выходзіла якраз адтуль з поўным чайнікам вады (у дамскай прыбіральні быў папсаваны кран над умывальнікам, з чым усе звыкліся). Начыньне выпала перапалоханай дзяўчыне з рук, і, са страшэнным грукатам, выкацілася яно, менавіта, у калідор, непрыстойна заліваючы паркет. А сама яна, не ўстаяўшы на высокіх абцасах, упала на плечы. Сьцяпан машынальна быў прытрымаў яе за грудзі; далікатная блюзачка на ёй разьдзерлася ад таго.

Ашаломлены, ён застыў над паўголай жанчынай, якая, ня страціўшы памяці, нема закрычала: — Рату-ун-ку-у-у!!

— Выбачайце мне, — прамовіў Сьцяпан. — Выбачайце...

— Ратунку!!! — яна галасьлівіла, як матацыкл у тунэлі. — Ратуначку, людкове.

Нехта за сьпінаю Сумленевіча аддаў загад:

— Пане Валодзька, званеце ў міліцыю. Мігам!

Перад уваходам у туалет сабраўся гурт.

— Нумар! Нумар які?! — заікліва пытаўся той Валодзька.

— Дзевяцьсот дзевяноста сем! Ну!!!

Iншыя — шапталіся: "Гэта-ж Сумленевіч... Так, Сьцяпан... Гэта ён... Ай— яй-яй... "

Сьцяпан нахіліўся над няшчаснай, каб вынесьці яе адсюль, але яна, ашалелая, укусіла яго за локаць (мела вострыя зубы).

— Мужчыны! — прарэзьліва заенчыў бабскі голас. — Чаго вы стаіце?! Ён заесьць яе тут!

На Сьцяпана накінуліся; чыесьці кулакі адпіхнулі яго прэч у закутак.

— Дагуляўся, бунтаўшчык!

— Ня дайце яму ўцячы, мужчыны! Трымайце яго, трымайце! Вяжэце!!!

Сьцяпан моўчкі заміргаў павекамі, бы зацюканы злодзей.

— Я таго й спадзяваўся па ім, — здаволена скрывіўся працаўнік адміністрацыйнай сэкцыі. — Бачыце, да чаго ён дажыўся...

— Канцы яму тут! — прарочыў рэфэрэнт з аддзелу паслугаў, якога здобіў высокі лоб інтэлігента.

— Халеры на яго! — ускіпеў нядаўні сябар Сьцяпана. — Ён-жа абяцаў мне дамагчыся павышэньня зарплаты, шыбенічнік!

— Хадзіў, лазіў ён, бы дырэктар які, i ўсё законы свае ўводзіў у нас, зьедліва загаварыў шматгадовы працаўнік сэкцыі па справах грамадзкага самакіраваньня.

— То яму мыла таго мала было, то ручнікоў, то ладу й парадку, то яшчэ чагосьці, — намесьнік бухгальтара, ад усьцешанасьці, ажно пачысьціў сабе вуха, дбайна насучыўшы дзеля таго на запалку шматок першакляснай туалетнай паперы.

— Будзе яму цяпер, будзе, — праквакаў старэнькі працаўнік гаспадарчага рэфэрату.