Сакрат Яновіч - Самасей

Знайшоўшыся ў пакоі кватэры, Андрэй усеўся ў крэсла курыць.

На дварэ сыпаў снег з дажджом. Пагода загнівала. (У непагадзь блага малоціцца авёс. Павільгатнелы, ён не паддаецца цэпу. — Нашто марнуеш яго?! — павучае бацька. — Якая гэта табе халера, што ўзяўся ты малаціць у гэткую зліжнечу?! Булава ты! Лепей во нарэж сечкі жывіне, з канюшынаю — на тыдзень карове і авечкам, чуеш?..)

Ад балкона падпаўзаў холад.

Сняжынкі, быццам пух малачайніка, сцякалі з ручаінкамі. «Павер: век нічога не даб'ешся, калі не палічышся з тымі правіламі», — не сціхала гаспадарава павучэнне.

Андрэй ходзіць на шпацыр, на паўгадзіны і перад сном. Запатрабаваў таго лекар. «Нядобра з сэрцам».

«Вось яно як, — занепакоіўся ён і зараз. — Пажыву год, два, пяць, ці мо ўсяго гадзіну!» — Андрэй перайшоў вулачку, ля якой смярдзюкавала бензінавая станцыя, запраўлялі машынў з прычэпаю, гружаную. Ад яе адкалоўся нехта.

— Андрэй! Здароў. Андрэй! «Хто гэта?»

— Але і пастарэў ты! — Андрэй вытрэшчваўся: «Адкуль ён ведае мяне?»

— Як маешся? Дзе працуеш? Ды наогул скажы, што ў цябе?

— Старыя беды, — адказваў. — Без зменаў, як на рэнтгенаўскім клішэ. Дзякаваць Богу, няма рака...

— Пісалі ў газеце, што рак — гэта вірусная хвароба, магчыма заразіцца ёю...

«Чаму гэта я не магу ўспомніць яго? Мы недзе стыкаліся... Так, я рабіў з ім! Гэта ж той тэхнік, які кіраваў рамонтамі будынкаў», — атрымаў Андрэй у яго брыгадзе пасаду рэферэнта па будаўнічых матэрыялах. Вытрымаў з ім каля чатырох месяцаў.

— Бачу, ты кінуў тэхнікаваць і шафёрыш. Жываціска тваё як — п'е?

— Ой, і не кажы! А небяспечна, бо швэндаюся я па міжнародных маршрутах: Італія, Балканы. Тэхнікам быў — гады марнаваў! — пыхлівеў той. — Мо хто з нашых сяброў збіраецца ў Гродна? Га?

— Не.

— Там прадаюць бальзам Шастакоўскага, — прысмутнеў шафёр.

— Зашмат хлепчаш піва.

— Цягне да яго, халера! Ну, горай, чымсьці да бабы, гы-гы-гы...

— У броварных кадушках, кажуць, плаваюць утопленыя пацукі...

— Выдумляеш, — і змяніў тэму. — Я ўжо не п'ю.

— Калі так, дык, во, чаго цябе нясе да піўной будкі?

— Паслепацець прыемна, як насцёбваюцца, балванеюць, спатыкаюцца, а я ганаруся тым, што і ў губы не бяру...

Ён наапавядаў Андрэю пра нейкія брыдоты, пра якіхсьці разбэшчаных, ад вайны прылюдных жанок у мястэчках ля аўстрыйскіх магістраляў:..

...Тады ж, кіруючы рамонтамі, ён краў цэмент, а Андрэй выпісваў фальшывыя квіткі.

Цэмент перлі за Беласток, у хляўчук каля Дайлідаў, і там адступалі яго пузатаму ўласніку фермы, у якой гадаваліся лісы. Ён даваў паўцаны і пахвальваўся, што хутка пабудуе сабе аднапавярховы дом. «Бывайце, дэмакраты, някепскі з вамі гешэфт», — пад'юджваў пузач. А гэты тэхнік хіхікаў. Ён нас не любіць, утлумачваў яму Андрэй. Няхай ён пацалуе мяне ў азадак, адмахваўся тэхнік. I дадаў аднойчы, што таўстач у акупацыю і пасля яе нажыўся на рабунках пад выглядам удзелу ў якойсьці палітычнай арганізацыі, контры. Мы крадзём у яго карысць, крывіўся Андрэй. Што ты вярзеш, пасмейваўся тэхнік. Хіба ты, Андрэй, не бачыш, колькі яму гадоў, а колькі ягонай, боскай, жоначцы? Гэта ж ёй багацтва застанецца. Гожым кабеткам трэба дапамагаць, ха-ха-ха... Зрэшты, мы не памяншаем нацыянальнай маёмасці: не валачэм за межы дзяржавы, хі-хі-хі...

Неяк завезлі мяшкоў з пяцьдзесят. Тоўстага якрз кудысьці панесла, і прывітала іх жанчына рэдкай прыгажосці. Аднак жа і ў яе позірках учувалася нешта лісінае. Прыкра было глядзець у цудоўны твар, знявечаны хітрасцю. Прывезлі мне шакаладак, запытала ў тэхніка. Мы жывімся толькі клопатамі аб шаноўнай пані, выдурніваўся той перад ёю. Ну і як — смачныя яны? Гаспадара няма? — пацікавіўся тэхнік, як бы не дачуўшы яе. То і добра, што няма: патаргуемся з гаспадынькай. Андрэй, — загадаў, — пільнуй тавару, і міргнуў, бы на вясковай забаве, калі выводзяць дэяўчат у ноч. Нікога не падпускай, Андрэй. Не падпушчу, патрапляў яму ўслова і пасочваў, як той, крок у крок, церабіў за ёю.

Неўзабаве ён клікнуў Андрэя і шафёра. Хадзем, хлопцы, прахліснем па стопцы. У кухні засцілалі стол, і служанка смажыла яечню. Матавела бутэлька самагонкі.

Паднялі тост.

Ой, я п'яная, я п'яная, млела пані, і яе лебядзіная шыя па-прасцяцкў буракавела. Я таксама хмялею, вяльможная, уторыў тэхнік. Панове, пастаўлю вам музыку, песні Вярцінскага, — і не зрушылася з месца: Я настаўлю, мілая пані, тэхнік зіркнуў на Андрэя. (Андрэй устаў і запусціў радыёлу, у якой заскрыгатала мелодыяй.) Спаілі вы мяне, бессаромнікі, і цяпер зробіце са мною што захочаце, — яна паправіла прычоску, вялым жэстам. О, пані, са мною тое ж самае, падсядаў да яе тэхнік. Ну-у-ууу, — адсядалася ад яго. Грэх, гэта грэх, гэта вялікі грэх, мілая мая, так скупіцца і ўсенька хаваць свайму мужу, — тэхнік абняў яе, прыціснуў правай рукой. Ой, — віснула, — не будзьце таквеле лакомымі на чужы тавар. А гэта наша спецыяльнасць. Мала вам мяшкоў з цэментам? Мала, мілая, а прытым — тавар патрэбна ветрыць і крапіць, каб не засох і не сцукраваўся, — ён мацнуў яе. — Не сцукруецца, не дазволіце, — не баранілася яна, памутнелая. — Ясна, што не. Мы — спецы...