Сакрат Яновіч - Самасей

Андрэй і шафёр падаліся на ганак. Служанка — ля хлеўчука — карміла свіней.

Недарэчнага мае яна мужа, калі пры мужчынах так загарэлася, хоць ты яе палівай, — заўважаў шафёр.

Ён дубасіць яе ў белы дзень, сцвердзіў пра тэхніка Андрэй.

А калі ты хочаш, каб ён гэта з ёю? Уночы, за плячыма таго сапуна? Цверазелі.

Адчуўшы сябе няёмка, і як бы на тое самае тэхніку, звалілі груз пад сцяною. I буркліва ад'ехалі.

Але ён не дакараў іх. Наведваўся ў Дайліды адзін, пакуль не з'явіўся адтуль з падбітымі вачыскамі. Трохі пакепілі з яго і адчапіліся.

— Уяві сабе, што ўжо нікуды яне кратаюся. Прызвычаіўся, — пагаворваў яму Андрэй. — I да мяне таксама. Чалавек — не жывіна, усюды прыжываецца...

— Ты, брат, парахнееш. Абрастаеш мохам, бы той ляжачы камень. У цябе філасофія «жвачкі», каровы, якая праходзіць на тым жа выгане.

— Чаго!

— Трэба паганяць свой час. — Адышліся яны ад машыны. — Нокаць! Ну, бывай, заўтра мне быць у Будапешце. Калісьці ізноў пагутарым... Да пабачэння, Андрэй, — пабег, у расхлістанай куртцы.

«На якога чорта я наткнуўся на яго!» — Андрэй нацягнуў рукавіцы. — Нагаварыў, нагаварыў і памчаў сабе ў Будапешт! Усё роўна як бы цуд... Шахар-махар — і ўжо няма яго. Як гэта ён дастаўся на тыя міжнародныя маршруты?»

Брудныя будні.

Ад рання да вечара крапаціць дождж са снегам, з манатоннай надакучлівасцю. У адзін з гэтакіх вечароў наведаў Андрэя сябра з работы. Ён звычайна прыносіў дробязныя звесткі.

Дзесьці трубілі на пажар.

Удвух яны вялі неістотную размову. От, каб не маўчаць...

Некалі Андрэй пагневаўся на яго за інтэлектуальную пагулянку на тэму бяссэнсіцы жыцця і свету. Назваў яго тады хатнім філосафам. Гэта спрэчка паміж імі, фактычна сварка, да якой дайшло, была тым болей непрыемная Андрэю, бо ён яшчэ не адчуваў гаркаты ад перажытага, не разумеў, што кожны чалавек бывае не тым, кім хацеў бы ў жыцці сваім быць. Бывае тым, кім дазволена яму быць.

Да хатняга філосафа:

— Ты не ў гуморы?

— Так. Выбачай, але так...

— Здарылася што?

— Не, нічога.

Хмары выныралі з па-за ваяводскага суда, надляталі і знікалі ў куце акна. Кроплі дажджу марудзілі на прасторных шыбах. За імі, уздоўж тратуара, ехаў безнадзейны вазак, чырванеў ад цярплівасці. Сноўдалі людзі. За сцяною, у суседа, ігралі на рускай сяміструннай гітары, і ад гэтага іграння было невыносна на душы.

— Усё-такі нешта здарылася? Сябра расказаў Андрэю сон.

— Не магу апамятацца! — прызнаваўся. — Сон гэты растварыўся ў маіх жылах, у крыві. Ператварыўся ён у дрыжыкі нерваў, — апусціў галаву, нялюдска засаромеўшыся.

— Табе прысніліся пачуцці, — наступны сказ Андрэй толькі меўся сказаць: «Да мяне таксама прыходзіць мая Кіра». — Так, пачуцці. Гэта яны! Мабыць, дакладней будзе сказаць, што сніўся табе сум па гэтых пачуццях...

— Андрэй, я не бачыў яе дваццаць гадоў! Я ўжо не памятаю — ні твару яе, ні вуснаў, ні вачэй, ні шчок — нічога! Нават не ўяўляю яе шыі, рук, грудзей... Калі я кахаў яе, яна была яшчэ вучаніцай сёмага класа пачатковай школы. Дзіцём! Здавалася тады — не дачакаюся, загіну ад смутку, пакуль яна закончыць сярэднюю школу! Думаў, украду яе — з дзевятага класа, па-бандыцку схаплю на вуліцы і, звязаўшы, завязу ў нейкую глухую леснічоўку і там, днямі ды начамі, буду стаяць перад ёю на каленях, плакаць і маліць аб прабачэнні. I прасіць, каб пакахала мяне... Я быў гатоў на самы геройскі або разбойны ўчынак, калі б быў упэўнены, што за гэта яна хоць прыхіліцца да мяне — калі не з каханнем, дык, прынамсі, са спачуваннем... Так. Нядаўна, у фае тэатра, я ўгледзеў жанчыну, якая аказалася надта падобнай да яе. Яна не была ёю, не. Я потым пацікавіўся цераз знаёмага... А падобная, ведаеш, чым? Голасам! Я памятаю голас яе. Ну, і агульнай прыгожаецю была падобная... Аб чым гэта я хацеў табе сказаць? Ага, я ўцёк! У туалет. Баяўся, каб не самлець. Не, не таго я забаяўся... Аб чым мы маглі б гаварыць — я з ёю? Як ты, Андрэй, мяркуеш? — філосаф перавеў дух.

— Сапраўды, — здзівіўся Андрэй — Ты, відаць, кахаў ідэю яе прыгожасці... Самой жа яе не ведаў...

На дварэ вечарэў вечар.

Пагода валацужылася па задворках, шмыгала паміж дрэвамі, калюжылася.

— Час дамоў, — схамянуўся філосаф.- Засядзеўся я ў цябе, Андрэй, — ён дастаў пузаты кішэнны гадзіннік, каб не паглядзець у вочы Андрэю. - Ого, набліжаецца шостая! Дзе мой плашч? Дзесьці тут я клаў яго...

— Правяду цябе.

— Не трэба, застудзішся.

— Не думай, што зраблю гэта бескарысліва. Лекар раіць мне многа хадзіць. Сэрца, браток, задумала пахварэць.