Сакрат Яновіч - Самасей

«Як гэта адчапіцца ад яго? Вось стаю на разаспанай вуліцы ды слухаю п'янага, нуднага людзіна. Болей бязглуздую прыгоду цяжка і прыдумаць. Але не адважуся ж я пакінуць яго, адысціся без аглядак. Буду стаяць з ім, вось так, да канца таму, што аніяк не адважуся. Колькі тут тае адвагі патрэбна, але яе столькі, відаць, у мяне няма. А сам перад сабою апраўдваюся хаця б тым, што нельга было абразіць брата, хаця я ўсё зрабіў, каб ён пагневаўся...» — Андрэй дастаў насавую хустачку.

— Ну, а як твая жонка, дзеці? — калі б Андрэй нават і здолеў бы адвесці брата з гэтага месца, дык пастараўся б пазбыцца ж яго на першым скрыжаваяні.— Здаровыя?

— Чорт іх не браў, — прамовіў брат, павярнуўшыся ў бок галаслівых сабутэльнікаў. I таму невядома было, ці гэта адказваў ён на роспыт.

Стаялі сабе, Андрэй з братам, неяк абціхлыя. Кожны з іх здаўна ішоў па сваёй дарозе і адзін друтога пазнаваў здалечыні. У голасе братавай гаворкі дачуваўся Андрэй маладога рэха ад паўзабытых вяселляў над Свіслаччу, вызелененых, развясёлых, з музыкантамі на ганку і нафтавымі лямпамі ў вокнах для віднаты на падворышчы, дзе танцавалі з дружкамі. У свіронку папісквалі ахмялелыя маладзіцы, якіх мацалі дзядзькі і якім рабілася цікава пабыць упоцемку з дубаватымі мужчыніскамі. Адтуль насілі на сталы мяса, гарэлку, хлеб, ласункі... У вяселлях над Свіслаччу было шмат цудоўнай языцкасці, таго, што ў Беластоку адбываецца ў распуснай таямніцы. Што расколвае чалавека на вулічнага і кватэрнага, паказнога і сапраўднага. Пачаткам таго раздваення з'яўляецца імкненне да выгоды.

Гутарка з братам загасла.

Развітаўшыся, Андрэй павалок за сабою адчуванне непатрэбшчыны. Час ад часу ён прыпыняўся, гэтак насцярожана, быццам той, хто пакаўзнуўся на галалёдзіцы і баіцца, каб зноўку не здарылася з ім такое.

Лёг спаць цалкам разбітым, паабіваным.

Ныў кутні зуб, некалі вылечаны. Але каўкнуўшы таблетку верамону, Андрэй даволі спакойна заснуў.

У тую ноч прысніўся яму сон, які потым усё памятаўся.

Андрэй не мог адляпіцца ад вачэй вельмі важнага чалавека. Маленечкае крэселца, на якім ён сядзеў перад гэтым важнюком, хісталася ды паскрыпвала. Знаходзіліся яны абодва паміж голымі сценамі, пабеленымі, у якіх, пад столлю, чамусьці гнездавалі галубы. Штораз лапаталі крыламі.

Сцішна, як у тысячагадовай Каложы.

— Скажы, аб чым ты думаеш? — пытае вельмі важны.

— Я?!

— Ты... ты... ты...

— Аб добрым думаю, — адказаў яму з круцельствам аж у пятках!

— Што гэта значыць? — Што значыць?

— Ага... ага... ага...

— Ну, значыць гэта, што думаю аб вельмі добрым! Што я вельмі добрай думкі...

— Вельмі добрай — пра каго? — ажывіўся важны.

— Аб вас, вядома!

— Ну... ну... ну...

— Ніколі не быў іншай...

— Ніколі? Як гэта разумець?

— Ад часу, калі я знаёмы з вамі.

— А я думаў, што ўжо ў жываце маці быў ты добрай думкі пра мяне, хэ-хэ-хэ... — язык у яго даўжэзны, бы ручнічаня: чырвона-ружовы, тоўсты і па-каровінаму шурпаты. Ёсць такія.

Андрэй: «Ах, як жа гэта я не здагадаўся ў тым, што вельмі важнаму ў галаве пакража ручнікоў?! Пакралі! Я бачыў хто: загадчык гаспадарчага аддзела разам з чарнабрывай прыбіральшчыцай, якая, як сама казала, без мужчыны і дня не выжыла б. Скажу!»

— Чакай... чакай... — перапыніў той Андрэя, усё роўна нібы ведаючы яго думкі.

— Я слухаю вас.

— Во калі ты хораша сказаў! Слухай мяне, тады не пашкадуеш.

— Я вельмі слухаю вас.

— Добра, — важны соладка пазяхнуў ды прыхаваў свой язычыска, на які моцна хацелася плюнуць!

У Андрэя пакруглелі вочы: вельмі важны, напэўна, ведае аб тым, што было такое жаданне — плюнуць!

— Чаго?! — вызверыўся ён на Андрэя, яго вочы.

— Прабачце! — зніякавеў перад ім і давай плакаць, плакаць...

— Ну-уу-ууу-ууууу...

— Выбачайце, прабачайце!

— Хвілінку, — важны, падабрадушнелы, выпусціў язычыска на ўсю яго даўжыню, пасля чаго сказаў: — Перастаньце, бо не магу глядзець і слухаць.

— Ужо не плачу. Ужо не.

— Вось добра.

— Ага.

— Што — ага?

«Божа, няўжо я зноў штось падумаў?! Халеры няма на галаву маю: калі аб чымсьці дрэнным, дык возьме і падумае! I калі гэта надыдзе тая блаславёная часіна, у якую пажыву, не думаючы. Зусім не думаючы!» — затужыў Андрэй. У яго ёсць знаёмая, лялечная бландзіначка, прэтэнцыёзная гультайка, кафейная курачка, якая, калі даводзіцца ёй трохі падумаць, сапе і цалкам шчыра, хаця толькі жартам, кажа яна, што куды лягчэй было б ёй праспацца няхай і з двума мужчынамі адразу, чымсьці напісаць службовую справаздачу. (Яна, як гэта ні дзіўна, займае досыць адказную пасаду; іначай кажучы, есць белы хлеб з падтаквання начальству.)