Каця паслухмяна паднялася, абышла стол, штосьці прашаптала на вуха «пану»-Антону. Абое засмяяліся.
Пан. Што ж, быць так, як ты, жоначка, раіш... Памагу, мужычкі, але пры адной умове: калі хваліць мяне не будзеце!
«Мужычкі» паціснулі плячыма, узрадаваныя.
Першы мужык. Што можа быць лягчэй?
Другі мужык. Смешны ты, Пан! Першы раз чалавека бачу, які не любіць, каб яго хвалілі!
Пан. Вось і добра, калі згодныя. Тады сядайце са мною за стол, пакармлю вас спачатку — сама Пані прынясе... Жонка!
«Мужычкі» нясмела сядаюць за стол. Пані выходзіць і прыносіць вялізную міску баршчу і смажаную качку. «Мужычкі» прагна ядуць.
Пан. Ці дагадзіў я вам з абедам, мужычкі?
Першы імкнецца нешта сказаць, другі штурхае яго пад бок.
Другі мужык. Хіба гэта абед? Не мог кожнаму па місцы даць, наліў у адну... Боршч кіслы, качка перасмажаная, сухая... Нябось, сам такое не ясі?
Пан (смеючыся). Добра... Вось табе залаты! А цяпер сядайце вальней, можаце люлькі курыць, а я вам сыграю. Жонка, вынесі скрыпку!
Пані выносіць скрыпку. Пан пачынае іграць — да таго весела, што мужычкі прытупваюць у лад.
П а н. Ці дагадзіў я вам, мужычкі? Ці адпачылі пасля абеду?
I зноў імкнецца нешта сказаць першы мужык, другі яму не дае.
Другі мужык. Які абед, такі і адпачынак! Мой падсвінак у хляве лепш пішчыць, чым ты граеш!..
П а н (і зноў смеючыся). Што ж, на табе другі залаты.
Другі мужык (уваходзячы ў ролю). Усяго? Пры сваіх грашах мог бы і болын даць!
Пан. Магу і больш. Прасіце, колькі вам трэба.
Першы мужык (на гэты раз адштурхнуўшы другога). Ты нас карміў, паіў, сама Пані на стол падавала, люлькі курыць дазволіў, іграў нам, грошай хочаш даць — і за ўсё гэта цябе няможна пахваліць?! Няможна падзякаваць табе?! Не, хай лепш мне нічога не дастанецца, скажу — добры ты чалавек, і дай табе Бог здароўя!
Другі мужык плюецца.
Пан (устае, абдымае першага мужыка). Дзякую на добрым слове, чалавеча!.. Жонка, загадай, каб насыпалі яму поўныя кішэні залатых! А табе (да другога) і двух хопіць. I запомні, братка, не варта быць свіннёю, што б табе за гэта ні абяцалі, а варта заўсёды плаціць людзям тым, чым яны табе: на дабро — дабром!
— Усё,— аб'явіла Сасноўская.— Як, Андрэй Адамавіч? Завуч замест адказу запляскаў у ладкі.
— Цудоўна! Выдатна проста! Ану, пан, падыдзі сюды! Антон, саромеючыся, падышоў бліжэй, за ім і астатнія ўдзельнікі.
— Дай пацісну тваю руку... Можа, я паціскаю руку будучага нашага Андэрсена! Скажы, Антон, гэта ж трэба было неяк прыдумаць? Як ты прыдумаў?
— Як прыдумаў? Ведаеце, ёсць такі мультфільм... Там пра дзяўчынку. Хто пахваліць яе лепш за ўсіх — атрымае вялікую смачную цукерку, памятаеце? Я глядзеў, і мне захацелася зрабіць наадварот: хто не пахваліць лепш за ўсіх...
Андрэй Адамавіч быў уражаны:
— Ты глядзі! Ну, малайчына. А я вось і два радкі ў рыфму напісаць не змагу,— ён зіркнуў на гадзіннік, заспяшаўся.— Што ж, можна будзе паказаць і гэтую сцэнку... Толькі адно, мне здаецца,— выхад на фальклор, на казачнасць — самы лёгкі і просты. Калі Антон, паглядзеўшы мультфільм, прыдумаў, дык чаму яшчэ нехта не зможа? I потым — усё ж гэта яўная стылізацыя: дарослыя героі, казачная мова... Абмежаваны час і месца дзеяння. Можа, паспрабаваць яшчэ штосьці? Час ёсць... у вас ёсць, у мяне ўжо, на жаль, няма! Словам, смялей эксперыментуйце, выходзьце... ну...
— На сучаснасць выходзіць, Андрэй Адамавіч? — падказаў Антон.
— Вось-вось! Што-небудзь такое, ведаеце,— «когда уйдешь со школьного двора», «мальчнк с девочкой дружші, дружбой этой дорожші», і ў такім родзе... Усё, пабег!
Завуч і сапраўды амаль подбегам выйшаў з актавай залы. Крыху разгубленыя дзеці разам з Сасноўскай паглядзелі яму ўслед.
— Ох, падазраю, што дагадзіць яму будзе нялёгка,— уздыхнула Аксана, пераматваючы на магнітафоне назад касету.
— Нічога страшнага! — бадзёра азвалася Сасноўская.— Помніце, у нас была якраз школьная, пра сяброўства, сцэнка? Давайце заўтра збярэмся, запросім яго і пакажам.
II
Назаўтра пасля ўрокаў удзельнікі драмгуртка на чале з Сасноўскай былі ў зборы ў пустой актавай зале.
Хутка на сцэне з'явіліся дэкарацыі: школьны клас — парты, стол, дошка... Аксана з Сасноўскай селі, як і ўчора, у першым радзе, Аксана ўключыла магнітафон, з якога ціхенька загучала песня — тая самая, «когда уйдешь со школьного двора».
На сцэне тым часам Каця — у школьнай форме, з каснічкамі на галаве, з партфелем у руцэ — нібыта збіралася выйсці з класа, а Антон, Мікола і Віця заступілі ёй дарогу.
Читать дальше