Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

— А я ж быў тут, бачыў гэтыя высахлыя ямкі,— у засмучэнні прамовіў Міхал.— Чаму не звярнуў увагі?.. Падумаў, што гэта стары засыпаны акоп... Далей я ведаю, куды ісці — зараз пачнецца поле...

— Не, рэчышча яшчэ раз паверне,— стрымаў яго Барыс Рыгоравіч.— Давайце ўжо пройдзем гэты шлях да канца.

Цяпер ніхто і не падумаў пярэчыць, усе безумоўна паверылі настаўніку.

Доўга кружляць не давялося. Старое рэчышча напаўнялася вадой з кожнай хвілінаю, шырэла і вяло іх беспамылкова. Але вось нізінка, а разам і рэчышча, скончыліся, прапалі гэтаксама раптоўна, як і пачаліся. Зусім непадалёку, між дрэў, убачыўся прасвет. Гэта было поле.

— А цяпер — праменька на поўдзень,— бадзёра сказаў настаўнік.— За мной!

Выйшлі на адкрытае месца і ўбачылі, што дождж нібыта прыцішэў. А мо гэта толькі здалося, бо з дрэў не капала. Шырокае жытнёвае поле з раскіданымі па ім выспачкамі кучаравых дубоў перасякала ўезджаная дарога. Па ей настаўнік і павёў дзяцей. Міхал на хаду сарваў каласок жыта, паспрабаваў расцерці. Куды там, рана яшчэ, колас толькі вылез з трубачкі, нават малаком не наліўся.

Настаўнік ішоў моўчкі, засяроджана, нібы лічыў у думках свае крокі. Вось спыніўся, падумаў, павярнуў назад.

— Здаецца, тут,— абвёў ён рукою вакол сябе, быццам акрэсліў круг. Яшчэ раз зазірнуў у карту.— Лінія наша канчаецца тут. Глядзіце — і канаўка нейкая паўз дарогу...

— Тут жа роўнае, гладкае месца,— Міхал паглядзеў навокал.— А можа, гэта на полі, сярод жыта?

— Тады давядзецца чакаць восені і капаць па зжатым. Бо хто ж нам дасць цяпер жыта глуміць?

Міхал адышоў да мяжы — нешырокай утравянелай паласе, што падзяляла дарогу і поле, кінуў прэнт, з размаху ўвагнаў у зямлю рыдлёўку. Але рыдлёўка стукнула ў штосьці і ўглыб не пайшла.

— Ага, пачакайце... Тут штосьці ёсць!

Міхал схапіў прэнт, пачаў тыркаць у зямлю. Прэнт увесь час упіраўся ў нешта. Зміцер тым часам рыдлёўкаю сашкроб дзёран мяжы.

— Пень! — аб'явіў ён.— Вялізны стары пень.

— Вось такі,— Міхал прэнтам накрэсліў сапраўды вялізнага дыяметру няроўны круг, які адным краем залазіў на дарогу, другім — у жыта, але асноўная частка была акурат пасярэдзіне — на мяжы.

Хлопцы паглядзелі на Барыса Рыгоравіча.

Настаўнік, абняўшы Кацю за плечы, моўчкі, з ціхай усмешкаю назіраў за імі, і Міхалу падалося, што па твары настаўніка сцякаюць не адны толькі кропелькі дажджу.

— Я ганаруся вамі,— прамовіў урэшце Барыс Рыгоравіч.— Вы знайшлі яго. Ды я і не сумняваўся, што знойдзеце — з такімі хлопцамі грэх сумнявацца... Аднак дзе ж Аксана з Чэсем? Як шкада! Такі гістарычны выпадак, а яны не бачаць!

— Няхай не будзе дужа хітрым,— сказаў Міхал.— Адно і праўда шкада — Аксану звёў.

Раздзел 62. ТЬІМ ЧАСАМ У ПАСЁЛКУ

Цёмна­сіняя «Аўдзі», перавышаючы хуткасць, пранеслася па мокрай асфальтавай дарозе, звярнула ў завулачак і рэзка піскнула тармазамі каля хаты дзеда Макара.

З будынку сельсавета выйшаў на ганак участковы без шапкі, паглядзеў услед машыне.

Дзеда Макара дома не было. Машына развярнулася, панеслася ў другі канец Паплавоў — да таго доміка, у якім пасяліўся на час адпачынку настаўнік з Мінску. Няма настаўніка, домік на замку.

— Да каго, вы казалі, малая прыязджае? — спытаўся чалавечак на заднім сядзенні, з заціснутымі між ног мыліцамі. Гэта быў Павук.

— Да бабулі,— адказаў лысы, што сядзеў за рулём.— Толькі я хаты не помню. Недзе ў самым пачатку.

— Я ведаю,— Сева апусціў бакавое шкло.— Чацвёртая з краю.

Ізноў паімчаліся ў пачатак пасёлка, мінулі сельсавет. Ізноў выйшаў на ганак участковы і паглядзеў ім услед. Цяпер ён быў у фуражцы, у доўгай шырокай накідцы, завязанай пад шыяю матузкамі.

— Тут?

Сева кіўнуў, лысы спыніў машыну. Бабуля была ў двары, падышла да плота. Сева высунуўся ў акенца, бабуля пазнала кватарантаў дзеда Макара.

— Вы старога шукаеце? Дык ён не так даўно да ракі пайшоў, з вёсламі!

— Я сам пагавару,— сказаў Севу Павук, выграбся з машыны, выцягауў мыліцы.— Можа, вы, бабуля, ведаеце, дзе цяпер можа быць настаўнік, Барыс Рыгоравіч з Мінска? Ён учора прыехаў,— Павук падклыпаў да плота з гэтага боку.

— А што такое? — насцярожылася бабуля.

— Мы разам працуем, калегі,— ахвотна патлумачыў Павук.— Знарок з Мінску прыехалі, каб забраць яго на важны навуковы сімпозіум. Барыс Рыгоравіч будзе выступаць там з дакладам.

— А як жа вы яго знойдзеце? Ён з дзецьмі ў паход пайшоў!

— У паход? Калі?

— Сёння раніцаю.

— Ага, дык далёка яны не адышлі... У нас жа машына, нам і з'ездзіць нядоўга. А дзе, у якім месцы іх шукаць?