Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

Настаўнік з дзецьмі наўскасяк, чапляючыся дзе­нідзе за карані, падняліся наверх, пад сосны. З дрэў капала. Ігліца пад соснамі, пясок, трава таксама былі мокрыя. Аднак тут, на цупкім месцы, нават слядоў ручаін­змеек не было відаць.

— Цікава! — сказала Аксана.— Адкуль тады бяруцца ручайкі,— што сцякаюць па абрыве?

— Відаць, вада збіраецца пад ігліцаю,— патлумачыў настаўнік.— Трэба прайсці глыбей у лес — не можа быць, каб не было нідзе ніякага знаку.

— А куды спяшацца? — Чэсь падміргнуў Аксане.— Давайце крыху пачакаем, раскладзем агеньчык, абсохнем... Тым часам дождж будзе ісці, вады стане больш.

Ніхто не быў супраць. Барыс Рыгоравіч пачаў падрыхтоўваць месца для кастра — разграбаць мокрую ігліцу. Астатнія разбрыліся ў пошуках больш­менш сухога галля. Сабраліся — няма ні Чэся, ні Аксаны. Першай устрывожылася Каця, за ёй — Барыс Рыгоравіч. Ён нават пагукаў — ніхто не адазваўся.

— Не старайцеся,— бесклапотна параіў Міхал, падпальваючы знізу сущняк.— Хітруе гэты Чэсь. Тут заблудзіцца немагчыма. Відаць, яшчэ тады адщукаў штосьці і не сказаў нам, каб перад Аксанаю пахваліцца.

— А як даказваў учора, што ў лесе няма нічога,— усміхнуўся Зміцер.— Хітруе, вядома!

— А, раз так — нічога страшнага. Мы будзем толькі радыя, калі яны з Аксанаю адшукаюць скарб раней за нас. Праўда ж?

— Па шыі б яму надаваць, вось гэта была б праўда,— прабурчэў Міхал.

Пагрэліся, абсохлі. Дождж не пераставаў. Дым ад вогнішча слаўся нізка над зямлёю, знікаў у лесе, раствараўся ў шэрай зморасі.

— Не, так мы нічога не вычакаем,— рашуча сказаў настаўнік.— Трэба ісці.

— Заадно і Аксану з Чэсем знойдзем! — падтрымала Каця.

Барыс Рыгоравіч дастаў з цэлафанавага мяшэчка копію бяросты з выкрэсленай на ёй тлустай лініяй — маршрутам, якім рухаўся француз. Міхал тым часам збегаў да лодкі, вярнуўся з рыдлёўкаю і з доўгім завостраным прэнтам.

— Вось гэта я разумею! — пахваліў Барыс Рыгоравіч.— Не, з вамі, сябры мае, не прападзеш — я ўсё больш пераконваюся. Значыць, так. Лінія на карце вядзе на поўдзень і робіць тры павароты­зігзагі. На поўдзень і пакіруемся.

Пайшлі гужам. Барыс Рыгоравіч пракладаў шлях — прадзіраўся праз густы мокры хмызняк, рассоўваў галіны, часцяком прытрымліваў іх, прапускаючы дзяцей уперад. Неўзабаве хмызняк скончыўся, пайшло рэдкалессе: хвоі, бярозкі, сям­там латкі зялёнага моху, чарнічніку, багуну, кусты буякоў...

Барыс Рыгоравіч спыніўся, прадэкламаваў:

Сеткі паўсюль павуціння абвіслыя, Мокрыя, ліпнуць да курткі і рук. Дзесь у кары, або ў скручаным лісціку Ад непагоды схаваўся павук.

— Усё як у нас цяпер... Ну, куды далей, сябры мае? Акурат у гэтым месцы павінна быць першая заваротка.

— Сюды, Барыс Рыгоравіч! — пачуўся ўсхваляваны голас Змітрака. Хлопец перад гэтым адарваўся ад усіх і ішоў сабе адзін, збоку.— Тут калюжыны нейкія!

Кінуліся туды. Так і ёсць: сярод буяковых кустоў, у імху — прадаўгаватая калюжына, поўная жоўтай дажджавой вады. Далей — яшчэ адна калюжына, і яшчэ...

— Мы знайшлі, знайшлі! Гэта тое самае рэчышча, несумненна! — радасна паўтараў настаўнік, штораз зазіраючы ў сваю карту.— Калі дождж будзе ісці доўга, калюжыны запоўняцца вадою, разальюцца, злучацца і паўтораць лінію на нашай схеме. Глядзіце: гэтая нізінка цягнецца зараз на паўднёвы ўсход, але хутка яна выправіцца і пакіруе на поўдзень!

Радасны настрой Барыса Рыгоравіча перадаўся іншым. Ледзь не бягом кінуліся ўперад. Нізінка ўсё не канчалася. Праз якую сотню метраў настаўнік, які апынуўся цяпер апошнім, паклікаў дзяцей:

— Трэба зварочваць, сябры мае! — і рашуча падаўся ўправа, у такія ж зараснікі, з якіх нядаўна выбраліся.

— Не можа быць! — не паверыў Міхал.— Навошта зварочваць, вось у нас пад нагамі нізіна, яна і ёсць старое рэчышча!

— Калі я памыліўся — вернемся,— адказаў настаўнік.

Міхал, Зміцер і Каця з неахвотаю вярнуліся, зноў гужам пайшлі за настаўнікам. На гэты раз ішлі, кружлялі доўга. Нізінак больш не траплялася. Міхал пачаў упрошваць Барыса Рыгоравіча вярнуцца, але той быў непахісны.

— Недзе тут другая паваротка, паверце!

І вось зноў рэдкалессе, чарнічнік, буякі, зноў зачвякаў пад нагамі зялёны мокры мох, які любіць расці па нізінках...

— Ну, што я казаў?! — усклікнуў настаўнік.— Глядзіце!

Адсюль, з гэтай нізіны, пачыналіся акурат такія ж калюгі, толькі ўжо злучаныя між сабою; ужо нават можна было вокам ухапіць звілісты абрыс колішняга раўчука; здавалася, што пеністая дажджавая вада ў гэтых злучаных ямках не стаячая, а крыху рухаецца, цячэ назад, да Бярэзіны.