Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

Курт маўчаў, толькі шморгаў носам.

— Што тут такое? — устрывожана спытаў дзед, подбегам уваходзячы ў двор; прыставіў да сцяны вёслы.

Участковы азірнуўся, адпусціў Курта:

— А, рыбак паявіўся. Ты б лепш унука глядзеў, а не па рацэ дзень і ноч шастаў!

— Ды што такое? — не на жарт спалохаўся дзед.

— А вось што. Гэтую папку бачыш?

— Ну, бачу.

— Яна валялася ў канаве, вось тут, акурат каля вашай хаты!

— Ну дык што? — аніяк не разумеў дзед.— Тут многа чаго валяецца...

— Гэтая папка месяц назад прапала са школьнай шафы­музея. Бачыш надпіс — «Нашы славутыя землякі»? Як яна апынулася каля вашай хаты? Не ведаеш? А я ведаю. Твой унук лазіў тады ў школу. І ён быў не адзін, а з кімсьці дарослым.

Дзед Макар выцер з ілба пот. Ён баяўся падняць на ўчастковага вочы.

— Можа, не ён? За руку ж не злавілі...

— Я не лазіў,— падбадзёраны дзедавай падтрымкаю, азваўся Курт.

— Тады адкуль гэтая папка ўзялася каля вашай хаты?

— Падкінулі,— буркнуў Курт.

— Не дуры мне галавы! — павысіў голас участковы.— Лепш ідзі, пагуляй пакуль. Мне з тваім дзедам трэба пагаварыць.

— Ідзі, Вова, з­пад страхі тачку здымі... Паглядзі, ці калёсы яшчэ не адваліліся.

Курт пайшоў, завярнуў за вугал хаты, спыніўся і прыпаў да вушака, каб пачуць што­небудзь. Але ўчастковы з дзедам пакіраваліся з двара, да матацыкла.

— Няўжо такая важная папка? — дзед Макар тыцнуў пальцам у брудны аблезлы картон.

— Якая важная, макулатура... Але спатрэбілася ж некаму на нешта,— участковы прысеў бокам на сядзенне матацыкла.— Мяне, дзед, не столькі папка цікавіць, колькі твае госці з Мінску. Кватаранты твае. Даўно ўжо да іх прыглядаюся. Што яны тут шукаюць? Чаго яны тут лазяць паўсюль?

— Халера іх ведае. Можа, золата шукаюць,— пажартаваў дзед.— Вось прыедуць, сам спытай.

Аднак учаетковаму, відаць, дзедавыя словы не здаліся жартам.

— Золата, кажаш? — ён перакінуў з­за спіны сабе на калена тонкую сумку, разгарнуў яе, дастаў паперу і ручку.— А як іх прозвішчы, кватарантаў тваіх?

— А ты пратакол сабраўся складаць? — у сваю чаргу спытаў дзед Макар.

— Які пратакол, проста запішу, для сябе.

— Тады ў нас не будзе ніякай размовы.

— Як так?

— Так. Я сам разбяруся — і з унукам, і з кватарантамі, без пратаколаў... Адно скажу — за руку не злавіў, не злодзей.

— Ну, глядзі, дзед! — участковы зашморгнуў сумку, закінуў праз сядзенне нагу, узяўся за ручку «газа».— Калі што — крыўдуй на сябе. Папярэджваю! Не падабаецца мне гэтая ваша гоп­кампанія.

Раздзел 54. СУСТРЭЧА

Хлопцы прыплылі ў Паплавы позна ўвечары.

Перад гэтым яны лёгка знайшлі затопленыя дубы — «клады», высадзіліся на бераг, прыхавалі ў кустах лодку і разышліся ў розныя бакі, спадзеючыся адшукаць старое рэчышча ці хоць бы старую дарогу. Пошукі аказаліся марнымі. Мясціна, як і казаў дзед Макар, сухая, пагорыстая. Дарогі, праўда, былі, але не старыя, а нядаўнія: працярэбленая прасека, сцежкі, якімі ганялі на вадапой скаціну... Зміцер шукаў каля ракі, Чэсь забраўся далёка ў лес, Міхал пайщоў па прамой — перпендыкулярна рацэ, і неўзабаве, праз які кіламетр, апынуўся на шырокім полі — таксама высока, жыта расце і сям­там дубы сярод жыта.

Але няўдача зусім не сапсавала настрою. На другі дзень з раніцы тройца сяброў ужо таўклася каля хаты Аксанінай бабулі.

— А схадзі пазаві,— прапанаваў Міхалу нецярплівы Чэсь.

— Няёмка, там Каця гэтая, чужая...

Міхал заклаў у рот пальцы і звонка свіснуў.

— А каб на вас — напужалі! — пачуўся голас бабулі з агарода.— Спяць яны яшчэ!

Але ў верандзе пачулі. На ганак выйшла босая, заспаная Аксана:

— Што рассвісталіся? Мы вас два дні чакаем, а вы дзесяць хвілін не можаце? Ідзіце на раку, да будана, мы зараз памыемся, паснедаем і прыйдзем,— і схавалася ў верандзе.

— Што гэта з ёю? — здзівіўся Міхал.

— Яна ж не ведае, што мы не проста гулялі,— радасна сказаў Чэсь.— Я б таксама злаваў на яе месцы... Пайшлі, хлопцы!

Усю дарогу ён балбатаў без супынку. Першы кінуўся да пахіленай вярбы, ускарабкаўся па ствале, нырнуў у вецце.

— Нічога сабе! — пачуўся з будана яго голас.— Вось дык навіны! Залазьце хутчэй сюды.

Міхал, за ім Зміцер забраліся ў будан. Чэсь трымаў у руках... нож і спінінг.

— Курт прынёс! Стрымаў, значыць, дзед слова.

Здзіўленыя, вясёлыя хлопцы, перабіваючы адзін аднаго, пачалі фантазіраваць, як усё магло адбывацца: дзед Макар «размаўляў» з унукам, «усыпаў яму папругі»... Нікому не было шкада Курта. Чэсь штораз рассоўваў вецце і пазіраў на дарогу, якая вяла з пасёлка да ракі.