Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

Раздзел 46. НОЧ

Уночы Чэсю захацелася на двор. Ён адхінуў галіны, што служылі заместа дзвярэй, і вылез з шалаша.

Зябка, цёмна... Толькі высока ў небе слаба свецяцца рэдкія чэрвеньскія зоркі. Вогнішча даўно патухла. Зусім блізка рака, пераліваецца, звініць, плёхае ў бераг...

Чэсь падкінуў на кастрышча сушняку, прылёг і патрошку пачаў раздзьмухваць сівы лёгкі прысак — аж пакуль не заблішчэлі іскрынкі, а потым — заскакалі языкі вясёлых агеньчыкаў. Адразу выступілі з цемры і наблізіліся бліжэй да цяпла і святла вычварныя абрысы кустоў, нібы ім таксама было холадна і адзінока гэтай ноччу.

Абняўшы рукамі калені, Чэсь глядзеў на агонь. Успомнілася Аксана... Дзе яна, што з ёю? Чаму не прыязджае? А маглі б вось цяпер сядзець разам каля начнога вогнішча... Як здорава было б!

І раптам за яго спіною, у старарэчышчы, штосьці моцна і гучна плёхнула, бы хто кінуў у ваду цяжкую паляняку. Уміг парушылася начная цішыня, залопалі крыламі, загергеталі, узлятаючы ў паветра, дзікія качкі, што начавалі ў старарэчышчы ў прыбярэжных чаратах. Ад неспадзеўкі Чэсь аж падскочыў. Закалацілася сэрца, па спіне прабеглі дрыжыкі. Што гэта?! Вось зноў — плёх! Рыба? Не, здаецца, рыба плёхае зусім інакш... Бабёр? Ці гэта... вялізная вадзяная змяя?

Адразу ўзнік перад вачыма эпізоді з тэлеперадачы «У свеце жывёлаў». Маленькае афрыканскае балотца пасярод высахлай саваны, да якога сыходзяцца на вадапой звяры, злятаюцца птушкі, на вадзе плаваюць качкі... Потым, вось як цяпер, качкі закрычалі, узляцелі, але адна залапатала крыламі, б'ючыся ў вадзе, і пачала тануць, а з вады высунулася квадратная пашча анаконды, акурат бы ва ўдава з мультфільма «Маўглі», заварушыліся доўгія сківіцы — коўць, коўць, і качкі як і не было. Нават па тэлевізары страшна глядзець такое.

Чэсь схамянуўся. Герой! Ды якія тут у нас, у Беларусі, анаконды! А яшчэ пра Аксану думаў! А што, калі б яна сапраўды была зараз тут? І ўбачыла, як ён спалохаўся? Абаронца... А калі яна сама спалохалася б і прытулілася б да яго? І адчула, як ён калоціцца?

Чэсь выхапіў з кастрышча галавешку з агнём. Трымаючы яе перад сабою, смела наблізіўся да старыка.

Пасвяціў, пачаў углядацца. Ціха, нідзе нічога не відаць, толькі водбліскі агню на вадзе. Павярнуўся, каб ісці, зноў — плёсь!

Штосьці валтузілася там, пасярод затокі,— і не рыба, не звер, а незразумелае штосьці... Чэсь хуценька вярнуўся да вогнішча. Хлопцаў хіба пабудзіць? Засмяюць, калі акажацца, што гэта звычайны бабёр ці проста вялікі шчупак. Пайсці спаць? Страшнавата... Так і стаіць у вачах той вадзяны пітон, які заглытвае качку... А што, калі гэтая пачвара надумаецца раптам вылезці на бераг? Не, лепш сядзець тут і пільнаваць агонь, дроў хапае, а агню ўсялякая жывёла баіцца...

Так і прасядзеў да світання, балазе летняя ноч кароткая. Неўзабаве на ўсходзе пасвятлела. Неба ў тым баку проста на вачах пачало налівацца ранішняй чырванню. Прачнуліся, яшчэ нясмела зашчабяталі птушкі. А тое, у затоцы, жыло — плёхала, плавала, уздыхала... І ўсё на адным і тым месцы, нібы прывязанае.

«Хай добра развіднее, тады разбуджу хлопцаў»,— думаў Чэсь, прыслухоўваючыся.

З шалаша паказалася Міхалава галава, а потым і ўвесь ён, заспаны, пазяхаючы, вылез і падышоў да кастра. Пацёр далоні.

— Вось малайчына, здагадаўся агонь распаліць,— сказаў хрыпатым пасля сну голасам і пракашляўся.

— Каб не гэты агонь, дык нас, можа, ужо ў жывых не было б,— Чэсь коратка расказаў сябру пра начныя страхі.

— Гэта здаецца толькі,— Міхал прытупваў каля агню, паварочваўся да яго то адным, то другім бокам.— Халаднавата з раніцы! А ўночы заўсёды гукі здаюцца больш рэзкімі. Я неяк...

— Здаецца? — перабіў Чэсь.— Тады памаўчы з хвілінку, сам пачуеш. Ну? — прашаптаў ён, калі праз секунд колькі ў затоцы зноў плёхнула.

— Сапраўды...

І раптам да іх слыху данёсся скрып уключынаў. Хтосьці плыў у лодцы з вярхоўя. Хлопцы пераглянуліся, тады падбеглі да ракі, да таго куста, дзе была прывязана іхняя лодка.

— Рыбакі? — запытальна зірнуў на сябра Чэсь.

— А хто ж яшчэ. Не хацелася б, каб яны тут спыняліся,— Міхал прысеў на кукішкі і пачаў узірацца ў густы туман, што клубамі віўся над ранішняй ракою.— Такое выдатнае месца адкрылі! А яны, вядома ж, прагоняць нас...

— Навошта ім нас праганяць? — засумняваўся Чэсь.— Рака ж вялікая.

— Убачаць вогнішча — абавязкова падчаляць. Ды і дым ужо, мабыць, унюхалі.

Міхал не памыліўся. Лодка была зусім блізка. Па скрыпу ўключынаў хлопцы вызначылі, што яна зараз перасякае раку, кіруючыся акурат на іхняе вогнішча.