Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

— Ваш тата памыліўся,— спакойна паведаміў загадчык.— Ваш тата — археолаг, і проста не ведае ўсіх дэталяў. Гэтыя манеты, копіі, экспанаты, звязаныя са скарбамі... Цяжка, скажу вам, зберагчы такія рэчы нават у архіўным музеі. Вы ж самі чыталі: газртныя нататкі — і тыя выразаюць па ўсіх бібліятэках.

Загадчык гаварыў спакойна і глядзеў на дзяўчынку з прыязню. Але Аксана ўжо не сумнявалася — ён хлусіць ёй. Ён проста не хоча нічога паказваць. Яму трэба, каб як найменш людзей ведалі пра гэтыя талеры.

Раздзел 37. СЕВА

Пачуўся стук у дзверы.

— Калі ласка! — сказаў загадчык.

Аксана сядзела на другім баку стала, за шафаю, адкуль не магла бачыць дзвярэй і таго, хто зайшоў у кабінет. Але па твары загадчыка яна зразумела: госць быў непажаданы.

— Я ж прасіў перш званіць, а тады прыходзіцв! — рэзка сказаў загадчык і пакасіўся на Аксану.

— Тэлефон быў заняты,— адказаў наведнік.

Які знаёмы голас! Аксана асцярожна выглянула з­за шафы — і адразу ж падалася назад. Ёй захацелася забіцца ў самы куток. Вось дык сустрэча! Чэрвеньскі «знаёмы», Сева!..

— У мяне тут людзі,— сказаў, нібы папярэджваючы Севу, загадчык. І да Аксаны: — Вы скончылі? Усё выпісалі?

Яму яўна хацелася, каб Аксана зараз сабралася і пайшла.

Але дзяўчынка ў адказ адмоўна хіснула галавою. Яна баялася, што калі загаворыць, Сева пазнае яе па голасе.

Загадчык памуляў вуснамі:

— Ну што ж — працуйце... Тады мы з прыяцелем не будзем перашкаджаць вам. Падайце, калі ласка, мыліцу.

Узяў мыліцу пад паху, выграбся з­за стала. Падцягваючы адну нагу, падаўся да дзвярэй. Пры хадзе ён віхляўся ўсім целам, свабодная рука балансавала... «Каго ж ён мне нагадвае?» — ізноў прамільгнула ў Аксаны.

Дзяўчынка сядзела, як на цвіках. Раптам ёй здалося, што яна чуе галасы. Так і ёсць. Загадчык, выходзячы ў калідор, пакінуў дзверы на шчылінку прыадчыненымі.

Аксана паднялася і асцярожна, на дыбачках падышла бліжэй. Кожную хвіліну яна гатовая была кінуцца назад, за шафу. «Калі зойдуць, убачаць — прыдумаю што­небудзь... Прысяду, скажу.— ручка некуды закацілася, не магу знайсці...»

Загадчык з Севам стаялі адразу каля дзвярэй, таму чуваць было кожнае слова.

— Што здарылася? — гнеўна пытаў загадчык.— Я забараніў вам прыязджаць сюды без крайняга выпадку!

Сева адказаў пасля паўзы, і голас у яго быў нейкі збянтэжаны:

— Акурат такі выпадак... Мы з лысым пагаварылі, і вось... Нам здаецца, ты ад нас штосьці хаваеш.

— Хрысціца трэба, калі здаецца! Яны, бачыце, пагаварылі!

Сева сказаў мірна:

— Не злуйся, Павук... Зразумей і нас. Нікому неахвота быць дурнем. Чаму ты нам не ўсё расказваеш? Мы робім усю чорную работу, сядзім у гэтых Паплавах...

«Павук!» — нарэшце здагадалася Аксана. Худыя вывернутыя рукі загадчыка, яго маленькая галава на тонкай шыі, віхлянне ў бакі пры хадзьбе... Усё гэта сапраўды нагадвала павука з вядомага дыснееўската мультфільма, які яны ўчора глядзелі з Кацяю.

— І што вы ад мяне хочаце?

— Копію бяросты. І пакажы...— Сева пакашляў вінавата.— Пакажы, што нам з гэтай праклятай бяростаю рабіць!

— Можа, мне яшчэ завезці вас у Паплавы і тыцнуць насамі ў той метр квадратны зямлі, дзе закапана золата? Дурні, крэціны — іншага слова не знаходжу! Раз вы паверылі мне, дык верце да канца!

— Ды я веру, супакойся. Гэта лысы...

Але Павук гарачыўся:

— Навошта вам гэтая копія? Сцены абклейваць замест шпалераў? Ды зараз зойдзем, там у мяне на стале ляжыць кніга, у ёй дзесяць гэтых копіяў!

— Цішэй, супакойся. Ты ж ведаеш, я твайму кожнаму слову веру.

— Калі верыш, дык перадай лысаму: вы ведаеце роўна столькі, колькі вам патрэбна ведаць. І робіце чорную работу, бо ні на што больш не вартыя. Хіба яшчэ мяняламі тырчэць каля абменных пунктаў... Ды калі б не гэта,— Павук стукнуў аб паркет мыліцаю,— вы мне сто гадоў не трэба былі б. Я і так, з гэтых чатырох сцен не выходзячы, больш за вас зрабіў. Галоўнае, знайшоў другі талер.

— Праўда?! У сэнсе, трэці? Другі ж у малой, якую мы бачылі ў Чэрвені!

— На жаль, менавіта другі. Ён знаходзіцца ў прыватнай калекцыі нейкага Ігара Валянцінавіча Аляшкевіча, якога ў дадзены момант цікавіць не нумізматыка, а дробны бізнес. Цяпер з гэтым талерам гуляюцца дзеці — яго, Аляшкевіча, дачка Каця і яе сяброўка, дачка аднаго археолага... «Чэрвеньскі!» талер і талер з калекцыі Аляшкевіча — адна і тая ж манета. Дарэчы,— сказаў раптам Павук, прыцішыўшы голас,— твая «чэрвеньская» малая сядзіць зараз у мяне ў кабінеце.

— Тут?! — ахнуў Сева.