Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

— Спаў. А што?

«Дзед Макар данёс пра «тэлевізар»!» — мільганула думка.

— Спаў ён, праўда! — заступілася маці. — Я магу пацвердзіць!

— А сябры твае?

— Якія сябры?

— Не прыкідвайся — я задаю пытанні! — павысіў голас участковы.— Чэсь і гэты гарадскі, Зміцер. Што яны ўночы рабілі?

Міхал, які перш не на жарт спалохаўся, асмялеў. Ды якое ён мае права? Маці стаіць, а ён рассеўся тут. Голас яшчэ павышае...

— Ідзіце спытайцеся ў іх,— смела падняў ён вочы.— А я іх не бачыў з пазаўчарашняга дня. Я ў горад ездзіў, любы можа пацвердзіць.

Участковы падняўся:

— Хадзем са мною.

—Што ж гэта робіцца?!— замітусілася маці.— Куды вы яго? Я не пушчу!

— Не бойцеся, сядзіце дома. А яго забяру,— цвёрда сказаў участковы.— Мне патрэбна правесці адзін эксперымент.

Маці накінула куртачку, выскачыла следам за імі.

Раздзел 30. ЭКСПЕРЫМЕНТ СЛЕДЧАГА

Уночы дождж скончыўся. Цяпер пахла ранішняй свежасцю. Платы, трава, дрэвы — усё было мокрае. Пясок прыставаў да падэшваў. Але Міхалу было не да гэтага. Куды яго вядуць, бы злачынцу? І маці, бедная, ззаду... Добра, хоць вуліца пустая.

Затое каля школы ўжо стаялі чалавек колькі. Міхал яшчэ здалёк пазнаў Чэся, Змітрака, Чэсеву маці, прыбіральшчыцу цётку Ніну...

— У школу лазіў уночы? — ціха спытаў участковы.

Вось яно што! Цяпер Міхалу ўсё было ясна. «Але пакуль ні слова, маўчы!» — загадаў ён сабе.

— Думайце што хочаце.

Перад участковым усе расступіліся. Прыціх гоман. Міхалава маці павіталася, ёй адказалі, апрача Чэся са Змітрам. Тыя баяліся адарваць ад долу вочы.

Участковы агледзеўся:

— Эх, натапталі!.. Прасіў жа і блізка да сцяны не падыходзіць. Цяпер слядоў не знойдзеш.

— А ніякіх слядоў і не было,— сказаў Змітракоў бацька, якога Міхал адразу і не заўважыў. Такі ж, як і сын, чысценькі, акуратны. У касцюме з гальштукам, у акулярах, з бародкаю, стаіць сабе збоку, бы яго нічога і не тычыцца.— Якія сляды могуць быць пасля такога дажджу?

Участковы скоса на яго зірнуў.

— Я вас тут усіх сабраў,— сказаў участковы,— каб паведаміць наступнае. Сёння ўраніцы прыбіральшчыца, вось гэтая цётка Ніна, што сярод нас знаходзіцца, заявіла мне, што ўночы хтосьці лазіў у школу. Вунь праз тое акенца, над дзвярыма,— участковы паказаў на акенца на вышыні метры два з паловаю ад ганка.— Шыбку, адразу відаць, выцягвалі. Пакуль невядома, што ўкралі ў школе. Вось зараз гэта і высветлім.

— У пасёлку поўна дзяцей,— і зноў умяшаўся Змітраў бацька.— Чаму вы падазраяце нашых?

— Вы, грамадзяніи, як я пагляджу, дужа нецярплівы. Усяму свой час. Ніна,— звярнуўся ўчастковы да прыбіральшчыцы,— раскажы, што было ўчора?

— А што ўчора? Іду, нясу вядро з вадою. А яны стаяць каля школы, вось гэтыя, Чэсь і ... не ведаю, як завуць, і кажуць: «Адчыніце нам школу».

— А вы?

— Насварылася на іх. То, кажу, сілком не загоніш, а то ўлетку школа вам трэба...

Міхала аж трэсла ад злосці. Казаў жа, прасіў — не лезьце самі нікуды!..

— Ах ты, гад,— Чэсева маці шмарганула сына за вуха.— А я была паверыла! Ты ж быў увесь вечар дома — калі ж ты паспеў?

— Не лазіў я нікуды,— панура сказаў Чэсь, паціраючы вуха.— Пра школу пытаўся ў цёткі Ніны, а не лазіў.

— Я свайму сыну веру,— сказаў Змітракоў бацька,— і гатовы паклясціся, што ён ні ўвечары, ні ўночы не адлучаўся ні на хвіліну. Увогуле: мой сын — і нейкая шыбка, нейкі крадзеж... Такое ў прынцыпе немагчыма!

— І я гатова за свайго паклясціся,— прамовіла Міхалава маці.

— Бацькі не могуць быць сведкамі,— строга заўважыў участковы.— Зараз я вам сёе­тое пакажу, і вы самі пераканаецеся... Замок на дзвярах цэлы?— Участковы падняўся на школьны ганак і пакратаў замок.— Цэлы. Вокны цэлыя? Цэлыя. Пытанне: калі б дарослы чалавек захацеў пранікнуць у школу? Вядома, ён найперш паспрабаваў зрабіць гэта праз дзверы і вокны.

— Логіка! — гмыкнуў Чэсеў бацька.— Дзеці таксама маглі б спрабаваць праз вокны і дзверы.

— Вы дарэмна, грамадзянін, весяліцеся. Яшчэ невядома, што там у школе ўкралі. Дык вось, малому ўзламаць такі замок проста не пад сілу, гэта першае. Другое — вокны высокія, шырокія, шыбіны вялікія. Не кожны дарослы такую шыбіну выцягне і ўтрымае ў руках, не пакалечыўшыся. А яшчэ назад паставіць трэба... Далей — глядзіце: я мужчына высокі, а і то ледзь­ледзь дацягваюся да краю,— участковы прыўзняўся на дыбкі і сапраўды толькі крануўся кончыкамі пальцаў рамы таго акенца, праз якое, як ён стараўся даказаць, лазілі ў школу.— Я ўжо не кажу, што дарослы ў такое вузкае акно проста фізічна не здолее прасунуцца.