Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

— Добра. Значыць, заўтра з раніцы я еду ў горад. Заадно спытаю ў Аксаны, чаму яна так доўга затрымліваецца. Вы круціцеся ў «геолагаў» і ў Курта на вачах, купайцеся, лавіце рыбу — як і звычайна... Толькі нікуды не ўсуньцеся самі, без мяне, старайцеся не гаварыць з імі, каб нават выпадкова не прабалтацца...

Міхал знарок сёе­тое з учарашняга ад сяброў утаіў. У горадзе, пасля званка Аксане, ён намерыўся схадзіць у краязнаўчы музей і любымі праўдамі і няпраўдамі выпрасіць дазволу, каб хоць краечкам вока зірнуць на копію бяросты. З галавы не ішлі словы лысага, якія той паўтарыў аж двойчы: «Можа, талеры тут ні пры чым?» І другі раз: «Ды, можа, ніякіх трох манетаў зусім не існуе?»

Міхалу таксама здавалася, што галоўнае ў гэтай гісторыі не столькі манеты, колькі таямнічая бяроста, на якой крыжык і лацінскае слова «СLAD»... Каб хоць разок глянуць на гэтую копію бяросты, патрымаць у руках! Музей на рамонце — ну і што? Там жа не адны рабочыя. Павінны быць і супрацоўнікі, трэба ж некаму хоць бы пільнаваць экспанаты.

Раздзел 26. «САМАСТОЙНАСЦЬ» ЗМІТРАКА І ЧЭСЯ

Увечары Міхал забег да Аксанінай бабулі. Павітаўся, стаў у парозе, зусім не ведаючы, што прыдумаць. Не прыдумаў лепшага, як прытворна здзівіцца:

— Хіба Аксана яшчэ не прыехала?

— Няма, Міхалка,— ні самой, ні пісьма, ні вестачкі! І чаму яна не едзе, ужо ж лета даўно!

— А вы напішыце ёй, спытайце.

— Пакуль тое пісьмо дойдзе...— Вось каб празваніць,— бабуля зірнула на Міхала з надзеяю.— Але ж гэта ў горад трэба ехаць ды заказваць, а з мяне такая «заказчыца»...

Вось так! Усё само сабою зрабілася. Цяпер не трэба ламаць галаву, можна сказаць бацькам чыстую праўду. Сказаць, баба Ганна папрасіла, каб ён з'ездзіў у горад і пазваніў Аксане.

Хутка ў Міхала ў кішэні ляжала паперка з шасцю лічбамі.

— Ох, дзякуй табе, унучак,— зрабі ты мне такую работу...

Толькі ён сабраўся выходзіць, як у верандзе пачуліся цяжкія крокі. У хату ўсунуўся дзед Макар. Не чакаў убачыць тут Міхала, непрыязна кінуў на яго позірк.

Міхалу закарцела сказаць дзеду штосьці з'едлівае. Але, як на тое, нічога не прыйшло на розум. Злуючы на сябе, вымушаны быў развітацца.

— Я да цябе, Ганна, з такой просьбаю...— пачуў ён, калі зачыняў за сабою дзверы.

Адрас прыйшоў браць... Вось здзівіцца баба Ганна!..

Назаўтра ранішнім аўтобусам Міхал адправіўся ў горад.

Без свайго камандзіра хлопцам не было чаго рабіць. Ды яшчэ надвор'е сапсавалася: пахмурна, ні пазагараць, ні пакупацца. Прайшліся туды­сюды па вуліцы. Пастаялі каля пустой школы. На дзвярах — замок. Ад калодзежа ідзе з вядром вады школьная прыбіральшчыца цётка Ніна.

Чэсь щтурхануў Змітрака ў бок, прашаптаў:

— А давай папросім ключ ад шафы? І яшчэ раз добра там пакапаемся.

— Міхал сказаў, нічога без яго не рабіць.

— Ды што за камандзір Міхал? Урэщце я, а не ён, знайшоў манету. Ён і так дужа многа на сябе ўзяў, паўсюль паспець хоча... А мы? Цётка Ніна! — гукнуў Чэсь.— Вы не адчыніце нам школу?

— Школу? — прыбіральшчыца спынілася.— Навошта вам? Таксама прыдумалі... Ідзіце, ідзіце адсюль, гуляйце! То вас сілком у школу не эагоніш, а то сярод лета прыдумалі...

Яшчэ пабадзяліся па вуліцах. Спусціліся да ракі.

— Калі ведаеш, што гэты Курт сюды лазіць,— сказаў Чэсь, паказваючы на схаваны ў голлі будан,— дык самому неахвота ў яго залазіць.

І сапраўды, у будане было цемнавата, сыра, неяк няўтульна.

Чэсь быў сярддзіты сёння. Яго нібы ўвесь час падмывала даказаць і сабе, і Змітраку, што яны роўныя з Міхалам, у іх такія ж правы на пощукі скарбу, як і ў яго. Падумаеш, забраўся ў хлеўчык, падслухаў «геолагаў»! Проста пашэнціла.

Чэсь разгарнуў сшытак, узяў аловак, задумаўся.

— А Міхал сказаў...

— Ды што ты з гэтым Міхалам! Я сам сабе Міхал! — і напісаў: «раздабыць копію бяросты, якая знаходзіцца ў шафе, што стаіць у кутку школьнага калідора».

Каб Чэсь ведаў, якую шкоду гэты запіс прынясе ўсёй кампаніі, ён, вядома, цяпер не пасміхаўся б так задаволена:

— Хай пашукае!

Усё, больш не было чаго рабіць. Часу многа — а толку?

— Хадзем паабедаем, а там відаць будзе,— сказаў Чэсь.

Толькі Зміцер увайшоў у свой двор, як ззаду пачуўся свіст. Ляціць Чэсь:

— Настаўніца прыехала! Не будзем траціць час, пазней паабедаем — бо раптам яна зноў кудысь знікне?

Раздаел 27. НАСТАЎНІЦА

Худзенькая, ростам не вышэй за хлопцаў, настаўніца была зусім не падобная на вясковую пенсіянерку. У сінім спартыўным касцюме, у кедах, на галаве — прычоска­завіўка. Толькі змаршчыністая шыя, вузлаватыя спрацаваныя пальцы, ды яшчэ бялёсыя, бы стомленыя жыццём вочы, што запытальна­строга ўставіліся на хлопцаў, выдавалі, колькі гэтай жанчыне на самай справе гадоў.