Андрэй Федарэнка - Шчарбаты талер

З двара пацягнула цыгарэтным дымам.

— Ну, што ў тваіх сяброў новенькага? — данёсся голас лысага. (Аказваецца, і тут някепска чуваць, і да дзвярэй падыходзіць не трэба!) — Ці знайшлі скарб?

Курт ільсціва захіхікаў:

— Не! Калі б знайшлі, у сшытак запісалі б.

«Вось гад, шпіён! Мала таго, што сам чытае, дык яшчэ даносіць зусім чужым людзям! Добра, хапіла розуму не запісаць, што ў нас ёсць дзве манеты... А цяпер — няхай шукаюць!» — са зларадствам і пра Курта, і пра «геолагаў» думаў Міхал.

— Яны не скарб, а нейкую бяросту шукаюць... Напісалі, знайсці яе можна ў школьным музеі або ў горадзе ў краязнаўчым.

Лысы закашляўся ад дыму:

— Нават... кгэ­кхэ... так?

— Так было напісана. А вы абяцалі мне дзесяць даляраў,— нагадаў Курт.

— Дзесяць? А можа, адразу сто? — іранічна спытаў лысы.

— Тады я не буду вам нічога расказваць! — пакрыўдзіўся Курт.

— Добра, я жартую. Чытай іхні сшытак і далей. І калі што новае — адразу нам, зразумеў?

— Зразумеў. А дайце дзесяць даляраў.

— На... вось, адзін даляр. Пакуль хопіць з цябе.

Раздзел 24. НОЧ У ХЛЕЎЧЫКУ

Сцямнела, з'явіліся камары. Міхал ляжаў у сваім «логаве», час ад часу прабіраўся да дзвярэй і выглядаў.

Зайшлі ў хату «геолагі» — Курт круціцца ў двары... Знік Курт — тупае да хлеўчыка дзед Макар, даіць казу... Назад у схованку, пад сена!..

Зацыркала малако ў парожнюю даёнку. Каза, відаць, чула, што ў хлеўчыку — чужы, не хацела стаяць.

— Не круціся ты,— казаў дзед.— Чужых чуеш, не падабаюцца госці,.. Яны і мне не падабаюцца. Але што ты зробіш — грошы даюць? Даюць. Вось куплю табе хлеба, мукі... Казляняці твайму таксама. На пенсію не пражывеш... А госці паедуць хутка, не палохайся... Знойдуць, што ім трэба, і паедуць...

Выйшаў дзед — і зноў крокі, на гэты раз «геолагі». Пачалі слаць пасцелі. Уключылі ліхтарык. У хляве пасвятлела. Міхал напружыўся. У любы момант ён гатовы быў кінуцца ў прачыненыя дзверы — туды, у цемру, дзе двор і свабода...

Пачуўся пляскат далоні па шчацэ.

— Камарэча праклятая! Спаць не дадуць...

Міхал угадаў голас Севы.

— Ідзі ў машыну,— азваўся лысы.

— Не, тут хоць выцягнуцца можна. Перабудзем як­небудзь.

— Я не наеўся,— сказаў лысы.— Адна рыба і рыба ў гэтага дзеда.

— Кансервы адчыні.

Па хлеўчыку паплыў пах кілек у тамаце. У галоднага Міхала пацяклі слінкі. Еў лысы доўга, чмокаў, высмоктваў рэшткі ежы з зубоў... Наеўшыся, кінуў проста на ток пустую бляшанку.

— Жывем, як сабакі,— прабурчэў Сева,— ні паспаць, ні паесці па­людску... Адно матаемся паміж Мінскам і гэтымі Паплавамі, праваліцца б ім!..

Лысы засмяяўся:

— Нічога, пацярпі! Адкапаем золата, маханём адразу на Польшчу, тады — па ўсёй Еўропе... Там і выспімся, і наядзімся, і нагуляемся.

— А Павуку?

— Павуку? Навошта яму золата, грошы — інваліду? Дый што з яго карысці? Мы цягнем усю чорную работу, нават малую вунь адшукалі з талерам... А Павук сядзіць сабе ў Мінску ў цяпле, у дабры.

Сева запярэчыў:

— Не скажы — ён, нябось, больш за нас разбіраецца ва ўсёй гэтай справе. Разумны, шэльма.

— А што нам з яго розуму? — пачаў гарачыцца лысы.— Разумны... І я быў бы разумны, каб столькі кніг прачытаў. Круціць ён нешта, Павук гэты! Чаму ён не паказвае нам копію бяросты? Можа, талеры тут ні пры чым, а ўся разгадка ў бяросце.

— Яму лепш ведаць.

— Сева, паслухай: не падабаецца мне ўсё гэта! Нашто нам Павук? Копію бяросты мы можам раздабыць і без яго. Гэты Куртаты, дзедаў унук, сказаў, што копіі ёсць нават тут, у Паплавах, у школе. Можа, ніякіх трох талераў зусім не існуе? Ужо другі месяц шукаем і ніякага толку. Давай проста паспрабуем самі, без камандаў Павука?

— Паспрабаваць можна,— згадзіўся Сева.

— І яшчэ: давай пакуль не казаць Павуку пра малую з талерам. Дастанем бяросту, з'ездзім у Мінск, знойдзем малую...

«Гэта ж яны пра Аксану!» — здрыгануўся Міхал у сваёй схованцы.

— А як ты яе знойдзеш, малую гэтую?

— Лёгка, праз дзеда. Ён ведае яе бабулю, сходзіць, папросіць адрас.

— Малая, яна шустрая,— сказаў Сева.— А калі не захоча аддаць?

— Перш паспрабуем дабром — ветліва папросім, прапануем грошы. Не атрымаецца — што ж, тым горш для яе...

— Э­э, пачакай! — устрывожыўся Сева.— Такой дамовы не было!

— Не бойся. Я сам раздабуду гэты талер,— сказаў лысы.

Міхал баяўся нават паварушыцца. Сетка намуляла бок, камары абкусалі твар, рукі, плечы... Калі яны ўжо нагаворацца, захочуць спаць?

— А што з падшыванцамі рабіць? — спытаў раптам Сева і засмяяўся.— Можа, сапраўды ўзяць іх у памагатыя? Канкурэнты, таксама золата шукаюць!