Андрэй Федарэнка - Смута

— Таварыш участковы Балвановіч? Я — Грышко, на канікулах... Мяне абакралі, хачу напісаць заяву...

— Дзяжурнаму, — кінуў на хаду Балвановіч, адчуваючы самы звычайны страх.

— Таварыш участковы, вы мне хутчэй паможаце, — ідучы следам, прасіў Грышко. — Я і прозвішча ведаю — нейкі Холад...

— Холад? — рээка павярнуўся Балвановіч. — Ага, тады хадзем. Напішаш, і адраэу пойдзем...

Блізкасць здабычы ўзбудзіла ўчастковага.

Але калі подбегам падымаліся на другі паверх – Балвановіч першы, Грышко — ззаду, участковаму ўспомнілася, як ён сам месяц назад перахітрыў Холада, прасіў запалкі, закурыць... Было адчуванне, што цяпер тое ж самае хочуць прарабіць ужо з ім, Балвановічам. Нешта не чыстае!

— Пачакай, — спыніўся ён. — Я да дзяжурнага.

Збег уніз і, не хаваючы хвалявання, спытаў у дзяжурнага:

— Машына ёсць волыная?

— Матацыкл толькі, машынай Цярэшчанка паехаў.

— Коля, калі я не выйду праз дзесяць хвілін, загляні да мяне ў кабінет... Не ведаю, і не піў учора, а так паскудна!

Грышко чакаў каля дзвярэй кабінета. Зайшлі. Балвановіч дастаў з папкі паперу, паклаў на стол, кінуў зверху ручку:

— Пішы!

— Не пішы, а пішыце.

Грышко стаяў у парозе, трымаючы ў кішэні джынсавай курткі правую руку.

У Балванавіча дробна затрэсліся калені. «Ён вышэйшы ростам, рукі даўжэйшыя, і што ў кішэні?! Працягнуць бы дзесяць хвілін, падыдзе дзяжутрны...»

— Ну, пішыце, — нашмат мякчэйшым голасам, чым нават планаваў, прамовіў ён, сядаючы на табурэт каля сейфа. — Прабачце, вы адкуль прыехалі?

— Балвановіч, нашто ты мяне біў тады?

— Ды я вас першы раз бачу! — шчыра ўсклікнуў участковы. «Куплены Холадам! Ці сваяк! Што ў кішэні?!»

— Вось што, Балвавовіч. Кладзі на стол пісталет і павярніся тварам да сцяны.

Марудна, нават неяк урачыста Грышко выцягнуў з кішэні дамскі браўнінг і навёў на ўчастковага. Балвановіч чакаў гэтага, ён паспеў нават адзначыць, як у Грышко падрыгвае рука.

— Пісталет у сейфе, — робячы выгляд, што страшэнна спалохаўся, замармытаў Балвановіч. — Даставаць?

— I хутка.

Каб адчыніць сейф, трэба было пераставіць табурэтку. Балвановіч узяўся за яе зверху аберуч, прыўзняў і рэзка, амаль без замаху кінуў у дзверы. Грышко паспеў адскочыць, але было позна. Балвановіч апынуўся каля яго і з ўсяе сілы ўдарыў яго нагою ў пах, зваліў на падлогу, схапіў за горла і пачаў душыць так, што ў Грышко затрашчала шыя. Адчуваючы, што зараз самлее, Грышко хутчэй міжволі, чым свядома, націснуў на курок. Стрэл прагучаў слаба, як у пнеўматычнай вінтоўкі, але ўчастковы працяжна ўздыхнуў і скалануўся ў кароткай сутарзе. Аслабелыя рукі адпусцілі шыю.

Адцураўшыся браўнінга, Грышко выбраўся з-пад адразу пацяжэлага цела, выйшаў на калідор і пачаў спускацца ўніз. На лесвіцы сугыкнуўся з дзяжурным, які павёў сябе дзіўна: перш саступіў дарогу, а калі Грышко яго прамінуў, спалохана і вельмі гучна крыкнуў:

— Эй, як цябе, стаяць!

Грышко, не азіраючыся, пабег.

На двары, каля міліцыі, нікога не было. Сам будынак знаходзіўся ў завулку; Грышко тратуарам пабег да галоўнай вуліцы, але не паспеў дапасці павароткі, як ззаду ажыло, нешта крыкнулі, загырчэў матацыкл. Грышко кінуўся ў нечыя расчыненыя веснічкі, перасек дворык, потым — градамі, па нейкіх гурках, што слаба пахрумствалі пад нагамі, да плота, пералез і апынуўся на другім завулку, паралельным таму, на якім была міліцыя. Ён не паспеў нават перавесці дых, не паспеў прыкінуць, у які бок лепш бегчы, каб надурыць пагоню, як убачыў матацыкл, што заязджаў з галоўнай вуліцы ў завулак. Нечалавечы, ліпкі страх падказаў яму, што трэба перці насустрач матацыклу — ён так і зрабіў; матацыкл не паспеў развярнуцца, і Грышко выскачыў на галоўную вуліцу.

Ён бег з усіх сілаў, чуючы за спінаю роўнае тарахценне, бег паўз вакзал, паўз Дом культуры — проста да цётчынай хаты. Каля варотцаў раптам узнікла цётка, спалохана растапырыла рукі:

— Арценя няма дома!

Ён адштурхнуў яе, дабег да хаткі і ліхаманкава пачаў тармасіць клямку, як бы не заўважаючы замка; потым, калі пачуў, што каля хаты заглох матацыкл, кінуўся ў паўпустую дрывяную павець побач з хаткаю і там заціх, прыціснуўся спінаю да мулкай скірды дроў.

— У паветцы! — крыкнуў чужы голас. — Так, ты, наверх! Прадзярэш руберойд! Нікому не баяцца, зброі ў яго няма!..

Пачуліся прыглушаныя маты, потым штосьці тупнула над галавою, і ў частыя шчылінкі пасыпалася зверху пацяруха. У праёме паказалася галава ў фуражцы:

— Эй, вылазь!

— Я выйду сам, — здушана сказаў Грышко. — Толькі не біце!