Андрэй Федарэнка - Смута

– Вы ж абяцалі!

— Добра, больш не буду. Ліда, давай расказваць адно пра аднога як на споведзі, як лепшыя сябры. Хочаш? Цябе ж да мяне сексуальна не цягне — значыць, можна быць са мною проста як з сяброўкаю.

— Яшчэ што! I так плёткі розныя... I няма чаго расказваць. Я чалавек просты: пазавуць, нальюць— вып'ю, пагоняць — пайду...

Кватарантка, нібы ў пацвярджэнне, выпіла і пачала закусваць персікам. Грышко паклаў на стол локці і апусціў на іх галаву.

— Добра, Ліда, — сказаў ён, пазяхнуўшы, — хопіць. Ідзі. З табою яшчэ больш сумна.

Кватарантка выскачыла з хаткі, радуючыся, што ўсё так лёгка для яе скончылася. Можна ўявіць, чаго Холад пра яе панарасказваў, калі кожны стрэчны-папярэчны пра ўсё ведае! I яна яшчэ прыбегла, дурніца, яго папярэджваць...

Але самае дзіўнае, што ў глыбіні душы ў яе было і задаваленне, што вось і яна — не рэч, не кавалак дрэва, а і пра яе нешта расказваюць — няважна што.

Застаўшыся адзін, Грышко выпіў вялікую чарку каньяку, закурыў. На дварэ пачуліся галасы. Ён прайшоў у большы пакой і адхінуў ражок фіранкі. У прыцемках відаць быў нейкі мужчына, што размаўляў з кватаранткаю і тая паказвала яму на хатку. Грышко выйшаў на ганак. Кватарантка адразу знікла. Мужчына не зводзіў з яго вачэй. Грышко падышоў бліжэй.

— Калі вы да Холада, ён хутка прыдзе, я сам чакаю. Можам разам пачакаць.

— Я да цябе, — глуха сказаў мужчына.

— Мне вельмі прыемна. Грышко, — працягнуў ён руку. — А вас я таксама трохі ведаю — Адам Шкапіч, ці не так?

Шкапіч раптам схапіў яго загрудкі і пацягнуў да дзвярэй у хатку.

— Хадзем! Пагаворым!.. — крычаў ён, на галаву за Грышко ніжэйшы і ў два разы шчуплейшы.

Грышко пакорліва дазволіў давесці сябе да калідорчыка. Там ён ўдарыў Шкапіча па руцэ і вызваліўся.

— Спакойна, пакрыўджаны муж, — мармытаў ён, заломваючы Шкапічу за спіну сухую руку. — Скакаць на мяне не раю — прайграеш...

ён выштурхнуў Шкапіча ў пакой. Шкапіч стаяў збялелы. Невядома было, а чаго ён увогуле чакаў і што хацеў зрабіць з чалавекам, яўна мацнейшым за яго фізічна?

— Помсты не атрымаецца, папярэджваю яшчэ раз, — прамовіў Грышко, сочачы за ім. — Чаго прыйшоў?

Шкапіч склаў кулакі і прыціснуў да грудзей.

— Не баюся цябе! Бі! — закрычаў ён. — Ты гадзіна! Няўжо табе мала баб?! Чаго ты да Томы прычапіўся?!.

Грышко ўздыхнуў, стоячы наліў сабе чарку і выпіў. Такія яго паводзіны абнадзеілі Шкапіча. Як і большасць слабых людзей у хвіліны небяспекі, ён адчуваў, што крык — лепшае і адзінае нападзенне і адначасова абарона.

— Бі! — крычаў ён плаксіва. — Можаш хоць забіваць тут! Каньяк п’еш! У цябе, у такіх, як ты, усяго поўна! А мне? — ён падсунуў Грышку пад нос скалечаную руку, сухую, маленькую, як у пяцігадовага дзіцяці. — Жыць не хачу, можаш забіваць тут!..

— Адам, — ціха сказаў Грышко, — не распаляйся. Так ты толькі сам сябе шкадуеш і плачаш. Сядай, выпі, закусі...

Замест адказу Шкапіч плюнуў на стол. Гэта адначасова і супакоіла яго, і напалохала. ЁН адчуў, што выгаварыўся, ногі яго аслабелі і ён прысеў.

Грышко спакойна, як нічога не здарылася, згроб вінаград і персікі на падлогу.

— Налівай сабе сам, пі, — пакручваючы ў пальцах чарку, сказаў ён. — Я не такі, як ты думаеш. I слоў такіх не заслужыў. Ну, сам разваж: калі б (Шкапіч уздрыгнуў) яна кахала цябе так, як ты яе, хіба ў мяне нешта атрымалася б? Не я, знайшоўся 6 іншы. Гэта проста не тая жанчына, што табе трэба.

— Давай гаварыць цвяроза, — працягваў ён. — Я табе не вораг, а саюзніік. У мяне з тваёй жанкаю нічога не было. I не будзе ніколі. Проста Холад... ну, мой сябар, расказаў мне гэтую гісторыю. І якую ролю сыграла ў ёй твая Тома. I мне захацелася памагчы сябру. Проста цікава стала – а што, калі яе паставіць на месца Холада?

— Так і ведаў, што без Холада тут ніяк, – Шкапіч паглядзеў на пляшкі. — Налі мне, – папрасіў ціха.

Дзіўна, неяк не па-славянску (напісаў бы Дастаеўскі) выглядаў гэты малюнак: падмануты, няшчасны муж і шчаслівы палюбоўнік за пляшкаю каньяку. «Прыйшоў помсціць!» — горка думалася Шкапічу.

...I дваццаць хвілін, і паўгадзіны прайшло, а яны не разыходзіліся.

— Бачыш, — расказваў Грышко, — Холад гэты... Ён крыху не таго. Убіў сабе ў галаву, што жаночая здрада — зло...А я яму хачу даказаць, што жанчыны ўвогуле не людзі, яны – іншапланецяне, у іх іншыя мазгі...

— Ну, добра, а я чым вінаваты? – мала разумеў, гнуў сваё асалавелы Адам. – Як жыць такому, як я, сярод такіх, як вы?.. Ды для мяне з тых гадоў, калі зразумеў, што жанчыны мне недаступныя, яны ўсе парабіліся багінямі...