Сяргей Пясецкі - Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі

– Бачыце, таварыш, гэты буржуйскі пёс хацеў вас са свету звесці! Вялікае шчасце, што я гэта заўважыў і ў час яму перашкодзіў!

Маёр Пятухоў збляднеў і таксама за пісталет схапіўся. Загадалі буржуйкам у куце купэ сядзець. Адна з іх адразу страціла прытомнасць. А я са свайго купэ таго гнюснага фашыста прыхапіў і разам іх размясціў. Напэўна, быў іхнім хаўруснікам.

На станцыі ў Маладзечна я застаўся арыштаваных у вагоне пільнаваць, а маёр Пятухоў прывёў міліцыянераў з чыгуначнага пастарунку. Забралі яны арыштаваных і труп буржуя. Снарад жа я сам асабіста і ўласнаруч у пастарунак аднёс – як рэчавы доказ. Напісалі кароткі пратакол для НКВД і паехалі далей.

Праз тры дні вярнуліся ў Вільнюс. Маёр Пятухоў усім падрабязна апавядаў, як на яго замах зрабілі і як я яму жыццё ўратаваў. Усе казалі, што я павінен за гэта падзяку і ўзнагароду атрымаць, а можа, нават і прэмію таксама.

Такім чынам уратаваў я жыццё майго начальніка і знішчыў яшчэ адну фашысцкую гадзіну. Вось: прыемна быць карысным членам грамадства нашай вялікай сацыялістычнай Расіі.

Кастрычнік 1939 года.

Вільнюс.

Атрымаў я позву ў НКВД. Дужа ад гэтага ўсцешыўся. Бо адразу зразумеў, што датычыцца гэта маіх гераічных паводзінаў у цягніку. Цяпер я быў цалкам упэўнены, што ўзнагарода мяне не міне.

Назаўтра выправіўся ў НКВД. Запісаўся ў журнале, пакінуў у аховы пісталет і накіраваўся на другі паверх. Там пагрукаў у пакой нумар 99.

Адчыніў мне маёр, намеснік начальніка НКВД.

– Ага, гэта ўласна ты і ёсць лейтэнант Зубаў!

– Так точна. Малодшы лейтэнант Міхаіл Зубаў.

– Тая гісторыя ў цягніку на Маладзечна, гэта твая работа была?

Я з гонарам выпнуў грудзі, але сціпла прамовіў:

– Зрабіў толькі тое, што загадаў мне мой камуністычны абавязак.

У гэтую секунду ў дзверы пагрукалі. Маёр гукнуў:

– Уваходзьце!

У кабінет увайшоў нейкі дзівосна апрануты буржуй. Увесь чорны, быццам бы ў фашысцкай уніформе. А знізу штаноў не відаць, быццам ён толькі ў спадніцы.

“Што гэта за фокуснік?” – падумаў я сабе.

А маёр пытаецца ў яго:

– Па якой справе?

Чорны паказаў яму позву. Аказалася, што ён– каталіцкі ксёндз. Першы раз у жыцці я нешта падобнае ўбачыў. Шмат чуў і чытаў пра тых капіталістычных крывасмокаў, а таксама ў камсамольскіх тэатрах бачыў на сцэне, як здзекуюцца з пралетарыяту. Але асабіста, дзякуй Сталіну, нідзе не сутыкаўся.

Маёр загадаў мне стаць каля сцяны.

– Пачакай там! З табою будзе спецыяльная размова. А спачатку я з гэтым грамадзянінам разбяруся.

Потым звярнуўся да Чорнага:

– Значыцца, ты ксёндз?

– Так.

– А чым займаешся?

– Служу Богу.

– Богу служыш?… Гм, дзіўная работа!… Ну а з чаго ты жывеш? Дзе працуеш?

– Працую ў касцёле, а жыву з таго, што мне парафіяне даюць.

– Та-ак… – прамовіў маёр, – цікавы занятак… А распавядзі мне, ксёндз, ці не сорамна табе, даросламу і здароваму мужчыне, жыць з ашуканства і эксплуатацыі чалавечага глупства?

Ксёндз доўга маўчаў, а потым адказаў:

– У нас рэлігія ёсць прыватнай справай грамадзянаў. Ніхто нікога да яе не прымушае. У касцёл альбо да ксяндза ідуць тыя, хто хоча. Я жыву з таго, што мне дабрачынна даюць парафіяне, каторым служу як ксёндз. Яны ж і касцёл таксама ўтрымліваюць.

– Разумнік! – сказаў маёр і пачаў праглядаць паперы ў тэчцы, якая ляжала на стале. Я здагадаўся, што гэта справа Чорнага. Ужо мае яго на круку.

Потым маёр ізноў звярнуўся да ксяндза:

– У цябе начальнік ёсць?

– Мой начальнік гэта пан Бог.

– Твой пан Бог мяне не цікавіць. Нават адрасу ягонага не маю позву даслаць, каб прыйшоў сюды на допыт. Я ў цябе вось што пытаюся: хто табе выдае загады і хто табой кіруе?

– Я падначальваюся кансісторцыі, а парафія падначальваецца ксяндзу дэкану.

– А ён чым займаецца?

– Таксама Богу служыць…

– … А жыве, як і ты, з таго, што парафіяне дадуць, – паведаміў маёр і зрабіў мне “вока”.

Я выпрастаўся і з разуменнем рассмяяўся. Не вельмі гучна, але ж і не ціха. Акурат так, як належала ў такім выпадку.

– Так, – згадзіўся Чорны.

– Тады паведамі таму свайму дэкану, ці як ён там называецца, каб у пятніцу тут у мяне з’явіўся. Няхай прыйдзе дакладна аб адзінаццатай ранку, бо я чакаць не люблю, а жартаваць з сябе нікому не дазваляю!

Чорны хацеў выйсці, але маёр спыніў:

– Чакай! Дам для яго позву, бо інакш як ён сюды ўвойдзе?

Маёр накрэсліў некалькі слоў на бланку і даў яго Чорнаму.

– Бяры і ўбірайся. Ты мне зараз не патрэбны. Можа, іншым разам троху болей пабалакаем.