Сяргей Пясецкі - Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі

Дасылаю нізкія паклоны для ўсёй тваёй сям’і і для цябе, Дуняшка. З гонарам стаю пад высока ўзнёслым штандарам Леніна-СТАЛІНА і па-геройску стрымліваю вар’яцкі націск крывавых буржуазійных паслугачоў.

Твой да дошак труны,

Мішка Зубаў”.

Так, нічога сабе атрымалася ў мяне гэта пісьмо да Дуняшкі. Бачна з яго і цвёрдасць бальшавіка, і добрасумленная сацыялістычная пазіцыя, і нязломная адданасць камуністычнай партыі а таксама яе правадыру і вучыцелю ВЯЛІКАМУ таварышу Сталіну. Так што магу адсылаць яго спакойна.

Кастрычнік 1939 года.

Вільнюс.

Пішу гэтыя словы з вялікай радасцю, сацыялістычным гонарам, пачуццём добра выкананага бальшавіцкага абавязку. Ганаруся сваёй абачлівасцю, цвярозасцю думкі і адвагай. А ўсе гэтыя станоўчыя якасці з’явіліся ў мяне дзякуючы нашай вялікай рускай культуры, якая мяне – так, як гэта спяваецца ў “Інтэрнацыянале” – з нічога зрабіла ўсім і (натуральна – а нават найперш) нашаму ВЯЛІКАМУ, геніяльнаму ПРАВАДЫРУ Сталіну. Я часта думаю сабе так: “Колькі стагоддзяў чалавецтва мусіла чакаць, каб прыйшоў на свет ЁН, яго ЗБАЎЦА, таварыш Сталін! І ажно страшна падумаць, што б сталася са светам, каб ЯГО не было!”

Дык вось: стаў я героем цэлага віленскага гарнізону. Нават незнаёмыя мне афіцэры з іншых палкоў прыходзяць, каб хоць паглядзець на мяне. А маёр Пятухоў дзе толькі мяне спаткае, дык адразу сціскае руку і крычыць:

– Дзякуй, таварыш, за ўратаванне майго жыцця! Каб не ты, дык нашая святая айчына страціла б яшчэ аднаго свайго абаронцу!

Але я мушу распавесці ўсё па парадку. Камандзір палка адкамандаваў маёра Пятухова і мяне ў Старую Вілейку. Мы мусілі агледзець там кватэры для нашага палка, які, праўдападобна, у хуткім часе накіруецца туды. На вакзале, як афіцэры, мы занялі месца ў мяккім вагоне. У тым жа купэ ехаў нейкі брухаты капіталіст з жонкай і дачкой. Дочачка нават нічога сабе: такая ружовая і белая, як лялька. Панчохі на нагах у яе ляжаць як прыклееныя. Халера вед, як тыя буржуйкі так робяць, бо падвязак пад каленкамі я не заўважыў, хаця намагаўся, па меры магчымасці, зазірнуць. Сукеначка эф-эф! Уся прасвечваецца. Ну і валасы хвалямі ўчасаныя. Папросту акторка. А можа, і была акторка… Дужа я ёю зацікавіўся. Але і маёр Пятухоў, хаця стары ўжо хрэн, на яе ўвесь час зыркае і кожныя дзве хвіліны з кішэні гадзіннік выцягвае… быццам бы паглядзець: якая гадзіна. Какетнічае з ёю. Тады і я таксама рукаво дагары падцягнуў, каб “Амегу” паказаць належным чынам. І заўважыў, што паненка на мяне часцей паглядае, чым на маёра. Тады я ёй усміхацца і падміргваць пачаў, а таксама вельмі значна каленам дакранацца. Але маёр Пятухоў, бясспрэчна, гэта заўважыў, бо раптам звярнуўся да мяне службовым голасам:

– Таварыш лейтэнант, прашу перайсці ў іншае купэ. Добра ж ведаеце, што малодшым афіцэрам нельга фамільярнічаць са старэйшымі!

– Слухаюсь! – адказаў я і выйшаў у купэ па другі бок калідора.

А там нейкая старуха з дваімі дзецьмі ехала і моцна падазроны тып мужчынскага роду ў высокіх ботах на нагах. Самі разумееце: хто можа мець боты з халявамі з сапраўднай скуры! Мы гэта добра ведаем!… Але нічога. Еду я сабе, і ў тое купэ, дзе быў папярэдне, зыркаю. Бачу, маёр Пятухоў на маё месца – насупраць той буржуечкі – перасеў і ва ўсю яе чаруе! То на гадзіннік паглядзіць, то цудоўны нікеляваны партсігар з кішэні дастане і папіросу запаліць… Але нічога, можа, і я да маёра даслужуся. Тады таксама здолею адпаведна нос задзіраць!

Мне было троху сумна ехаць аднаму, але неяк усё ж час ляцеў. У пэўны момант я заўважыў, што маёр Пятухоў прапануе папяросу той буржуйцы і штосьці ёй балакае. Але яна паглядзела на яго і, нічога не кажучы, у іншы кут купэ перасела. Я б за нешта падобнае адразу б у пысу біў! Павінна ганарыцца, што афіцэр Чырвонай Арміі саізволіў на яе ўвагу звярнуць!… У гэты момант я заўважыў, што яе бацька – тлусты капіталіст – устаў і зняў з сеткі партфель. Паставіў яго на калені і пачаў накрыўку адчыняць. А потым… бачу я: дастае жывадзёр з партфеля снарад і на маёра глядзіць. Запал у снарада бліскануў, а буржуй яго ўглыб сядзення паставіў і накрыўку партфеля зачыняе. Мне спачатку холадна зрабілася, а потым горача. Расшпіліў я кабуру і пісталет да паловы выцягнуў. Чакаю: што будзе далей? А буржуй па баках азірнуўся і руку ўзад па снарад працягнуў. Паставіў яго між каленяў і запалам маніпулюе. Зразумеў я, што не маю ані секунды часу для пакарання, бо не толькі маёр Пятухоў можа загінуць, але – калі снарад моцны – і я не ўратуюся. Тады я дзверы майго купэ ірвануў, на калідор выскачыў і буржую дзве кулі між вачэй уляпіў. Той ані пікнуў. Пачаў набок асоўвацца. А я снарад асцярожна схапіў і крычу маёру: