Сяргей Кавалёў - Партрэт шкла

Вершы «Общие вагоны» i «Alter ego» выклікаюць з гэтага боку асаблівую цікавасць. Спынімся пакуль што на першым. У ім гаварыцца пра тое, што вось раней лірычны герой ездзіў у агульным бітма набітым людзьмі вагоне, апісваюцца абставіны гэтых паездак, разам з цеснатой i няўтульнасцю паказваюцца ix перавагі: сувязь з людзьмі, лепшае ix разуменне. Затым герой паведамляе, што зараз ён вымушаны часцей карыстацца паслугамі купэ, такім чынам, мы ўспрымаем верш як філасофскую алегорыю, а яго ідэю — як прысуд адчужэнню i замкнёнасці людзей у сучасным жыцці, бо, калі ўспрымаць верш канкрэтна-непасрэдна, узнікае справядлівае меркаванне, што ніхто не забараняе аўтару i яго герою ездзіць у агульным вагоне i зараз.

Вось менавіта гэтыя два спосабы не толькі падарожжа, a i спосабы глядзець на сусвет, думаць, ствараць, з ix перавагамі i недахопамі, узгадваюцца, калі чытаеш зборнік. Спачатку згаджаешся з паэтам i на карысць агульнаму вагону «адмаўляешся» ад купэ як ад увасаблення адзіноты i свядомай ізаляванасці ад людзей у імкненні да ўласнага спакою i абасобленасці (своеасаблівая вежа са слановай косці).

Але вось адкрываеш першую старонку зборніка «Поворотный круг», i пачынаецца гэтае падарожжа ў агульным вагоне, якое інакш як жудасным не назавеш. Першая частка мае назву «Со второго взгляда...». Між тым калі-нікалі здаецца, што не было i першага.

Як i ўступны верш «Пока живу тревогами людскими...», першы верш i некалькі наступных вылучаюцца імкненнем аўтара ўзяць высокую, урачыстую ноту любові да Радзімы. Мэта пачэсная, але, на жаль, яна застаецца толькі мэтай. Усе звароты аўтара да Радзімы, падыход да яе праз канкрэтныя вобразы i тэмы час ад часу нагадваюць звычайнае агульнае базыканне; верш «Эти светлые названья...» сваёй зацягненасцю пераўтвараецца ў самамэтнае абыгрыванне назваў беларускіх вёсак i мястэчкаў, якое больш было б да твару вершу жартаўліваму, лёгкаму. Увогуле, пра край, дзе ён жыве, паэт піша няўдала, у вершах не адчуваецца адпаведнай гармоніі паміж душой паэта i душой прыроды, зямлі, хоць спробы ўсвядоміць сувязь з ёй, сувязь з продкамі сустракаюцца: верш «Комок земли в ладони подержав...», а ў першую чаргу — «Бревенчатая Русь. Исторические мотивы...» — жанрава не вызначаная аўтарам рэч, нешта накшталт трыпціха, i тое, што эпіграфам узяты радок М. Цвятаевай, не робіць менш прыкметным падабенства з Ю. Кузняцовым. Праўда, трэба адзначыць, што падабенства гэтае — зусім невялікае, у чым пераконвае нас нейкае бязладдзе сэнсу i непрадуманасць вобразаў, уласцівае твору A. Аўруціна. Як, дарэчы, i вершу «Зеленый край... Щемящие слова...», дзе з малазразумелай мэтай выкарыстоўваюцца беларускія словы, у выніку атрымліваецца моўная мутацыя: «луч-прамень», «судьба» i «лёс», «аист» i «бусел». Зноў — абыгрыванне слоў, мова, не стаўшы беларускай, страчваецца як руская, зваротам «О Родина! О русский мой язык!» (у вершы пра беларускі край) лагічна завяршаецца гэты гармідар слоў i эмоцый, думак тут няма.

Вершы пейзажныя, колькасць якіх у зборніку невялікая, таксама не прывабліваюць, адчуваецца, што на прыроду паэт сапраўды глядзіць з акна агульнага вагона i таму «Поле зрения» (так называецца другая частка кнігі) аказваецца вельмі звужаным, за смугой хуткасці i няўважлівасці.

Большую ж частку кнігі займаюць вершы сюжэтныя, у прыватнасці вершы ваеннай тэматыкі. I зноў мы як бы ў вантробах агульнага вагона:

Або:

Далей — у тым жа напрамку, прычым кідаецца ў вочы нейкая павярхоўнасць, непрадуманасць тэмы i канкрэтных эпізодаў, а то i проста звычайная пустая рыфмоўка, кранаюць не самі вершы, а статычна ўзятыя падзеі, з'явы (калецтва, смерць).

Але цэнтральны, магістральны напрамак «Поворотного круга» звязаны ўсё ж з матывам падарожжа па чыгунцы («Зал ожидания», «Магистраль», «Стоянка...», «Командировка» i т. д.). Аўтар выкарыстоўвае адпаведны стыль i лексічны пласт, але на тым ўсё i спыняецца, хоць паэт i лічыць, што

Вернемся зноў да нашых, можа, крыху штучных разважанняў пра агульныя i купэйныя вагоны (верш «Агульны вагон»). Мы ўпэўнена адрынулі «купэйныя» вершыкі, але чым больш чытаем А. Аўруціна, тым больш здаецца, што ў яго «агульных вагонах» мы пераможна ўрываемся ў агульную паэзію, у «агульшчыну». Уражанні i назіранні мала асэнсоўваюцца, у вершы трапляе сыры, неадпакутаваны матэрыял, a калі ўлічыць, што культура творчасці i паэтычнае майстэрства аўтара знаходзіцца таксама не на самым высокім узроўні, то якраз у дадзеным выпадку некалькі сеансаў уласна паэтычнага купэ не перашкодзіла б.