Васіль Ткачоў - Так і жывём, брат

– Чаму – быў? – насцярожыўся Марасанаў.

– Правільна, правільна: і ёсць, – паправіўся Страмавусаў.

–Тады гледзячы для каго ён добры, – прамовіў выкладчык. – Для вас добры, не пярэчу... У горадзе адна больш-менш прыстойная вучэльня – гэта наша, і тут вучыліся, вучацца і, спадзяюся, больш не будуць вучыцца вашы далёкія і блізкія сваякі, дзеці сяброў і знаёмых...

– Чым я вам так не дагадзіў?

– Я ж вам неяк раней усё растлумачыў... У нашай вучэльні павінны вучыцца таленавітыя дзеці. Няважна, хто ў іх бацька, маці... Я заўсёды быў супраць блата. І хабар не бяру. Лепш у адным касцюме хадзіць, чым замараць сумленне...

– Дык а як вы корміце сям’ю? – вырачыў вочы на Марасанава падпалкоўнік. – Падзяліцеся вопытам.

Марасанаў адказаў не адразу:

– Цяжкавата.

– А Мельнік купіў зяцю новую іншамарку. І сам паедзе на «маздзе» . А чаму? А таму, што разумны чалавек, галава-а! Вось так трэба і жыць...

– Не вучыце мяне, калі ласка, – запярэчыў Марасанаў.

– Ды вас, гляджу, позна вучыць,– пагадзіўся падпалкоўнік. – Ну, што ж... Будзем лічыць, што размова закончана. Пасядзіце пакуль. А там ужо што пракуратура скажа...

За дзвярыма пачуўся голас Пырха, той узняў ніяк вэрхал: відаць, нагадаў, што ў сталіцы ён і не такое рабіў і нічога, а тут і слова ім не скажы. Надакучыла. Колькі можна цярпець? «Пусціце мяне-е-е!» Пырх, мусіць, нагадаў, што ў яго зрываюцца ўрокі, але каму гэта цікава? Капітану? Падпалкоўніку? Каб паводзіў ён сябе больш прыстойна ў міліцыі, нехта варсануў яму ў бок, а мо гваздануў і па галаве – тут, у кабінеце начальніка, Марасанаву было не відаць, але калі Пырх залямантаваў не сваім голасам «уй-й-й-й-й!», ён быў упэўнены, што так і было.

Страмавусаў націснуў на кнопку і загадаў капітану, які прасунуў галаву ў дзверы:

– Забярыце. І таго разам з ім...

Выходзячы з кабінета, Марасанаў павярнуўся да падпалкоўніка, усміхнуўся:

– А той кавалак золата... помніце сваю пляменніцу, якая вучылася ў нас па вашай пратэкцыі... так і не навучыўся граць ні на адным музычным інструменце. Не заблішчэла золата... Сустрэў на днях ... працуе той кавалак золата на базары ў гандлёвым радзе...

– Выйдзіце!– Страмавусаў грукнуў кулаком па стале.

Пырх ужо больш не нагадваў пра сталіцу, моўчкі плёўся паперад Марасанава, і прыкідваў, на каго раскінуць ягоныя ўрокі. І – што і не дзіўна! – ніколькі не дакараў сябе, што заставаўся каля дагараўшага крэсла да апошняга... Хоць, можа, і трэба было не спадзявацца на Сцяпана Віктаравіча, а драпаць? А што, калі яго ўжо няма ў горадзе?..

Як толькі за Марасанавым зачыніліся дзверы, былы дырэктар мясцовай вучэльні Мельнік выглянуў з невялічкага пакоўчыка для адпачынку, які быў адразу ж за спіной Страмавусава. Яны перакінуліся позіркамі. Усміхнуліся.

– Ты ўсё чуў. Гэтае крэсла ім доўга будзе помніцца,– паабяцаў падпалкоўнік і дастаў з сейфа пачатую бутэльку з каньяком. – Таму што жыць не ўмеюць. І самае галоўнае – не хочуць вучыцца. Вось у чым бяда. Вось у чым іх загана. Падсядай, Сцяпан Віктаравіч, да стала. Хваляваўся, бачу...

Мельнік пацвердзіў:

– Ды не жалезны...

– Рукі дрыжаць. А хваляваўся дарэмна. Дарэмна хваляваўся, шаноўны. Мы сяброў у бядзе не пакідаем. Ну, спалілі крэсла. Каб жа ты раней нам паведаміў, то мы б іх усіх і замялі..

– Усіх не трэба,– замахаў рукамі Мельнік. – Не,не! Там і добрыя людзі ёсць.

– Але ж палілі крэсла, так бы мовіць – вас...

– За кампанію. За кампанію,– Мельнік праглынуў даўкі камяк, пацягнуўся за келіхам з каньяком, падняў яго дрыжачай рукой. – Не будзем пра крэсла... Забудзем. Раз і назаўсёды. Няхай яны думаюць, што я нічога не ведаю. А мне, між іншым, сам Пырх... той, што з барадой, і сказаў, што будуць паліць крэсла... і што ён будзе таксама паліць... Але каб ведаў. Папярэдзіў. Малайчна. Свой чалавек. Калі ён нават і адмовіцца, сказаў, то спаляць іншыя. Так што ўсё роўна... канец адзін. Папрасіў загадзя і прабачэння. Гэта ж я яго запрасіў у вучылішча. Друг мой інстытуцкі слова замовіў за Пырха...

Пачуўшы пра Пырха, падпалкоўнік адразу ж пракаўтнуў пітво, крэкнуў і механічна ўтапіў кнопку ў стале, і ў дзвярах паказаўся лейтэнант, якому Страмавусаў загадаў адпусціць «на ўсе чатыры стораны» падпальшчыкаў крэсла. А Мельніку , не хаваючы разачаравання, гучна заўважыў:

– Маць вашу!.. Папярэджваць трэба!..

І плюхнуўся ў сваё крэсла, пра якое Марасанаў падумаў, што яно б гарэла яшчэ лепш, чым гарэла крэсла іхняга былога дырэктара...

Галя не першы раз тузанула руку: дарэмна, адно што пеканула болем. «Гад! – заплюшчыўшы вочы, адчайна прамовіла жанчына, матлянула галавой і не магла стрымаць слёз: тут і не кожны б мужчына вытрымаў, а што ўжо гаварыць пра яе, кволую, дваццацігадовую. – Заўтра ж аднясу дакументы на развод. Хопіць. Нацярпелася. І які д’ябал вымусіў мяне выйсці замуж за мянта паганага?! Гэта мама: выходзь, дачка, не пашкадуеш, грошы добрыя будзе прыносіць. Напрыносіў! А цяпер вось і наручнікамі прышпіліў да батарэі... А сам храпе, гад. П’янтос у пагонах!»