Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Хоць гэтай гісторыяй я спадзяваўся пакрыўдзіць і Валіка, і Толіка адначасова, але яны чамусьці ня ўскоквалі, не сыходзілі і працягвалі сядзець. Я падняўся і абышоў фатэлі: усе мае брацікі спалі, прыадчыніўшы раты і падклаўшы пад галовы маленькія габэленавыя пухоўкі. Шклянкі былі дапітыя, цыгары акуратна пагашаныя ў попельніцах, гальштукі паслабленыя, і гэта азначала толькі адно – яны заснулі наўмысна, з мэтай абразіць мяне як апавядальніка.

«Больш за ўсё на сьвеце я не люблю высокія жаноцкія туфлі з адтулінай на носе.

З гэтае адтуліны заўсёды выглядае пазногаць на крывым, згорбленым адзінцу. Гэты крывы палец ператварае жанчыну ў вычвару, і ўжо нішто ня ў сілах яе выратаваць.»

Калі Коліку споўнілася сорак тры гады, ён абвясьціў, што жадае спазнаць жанчыну. На нашае пытаньне, чаму ён не спазнаў яе раней, як усе прыстойныя людзі, Колік адказваў – чым даўжэйшае падрыхтаваньне, тым паўнавартасьнейшае пазнаньне. Мы не паказалі выгляду, але адразу адчулі, якія мы дурні. Мы надзелі палітоны й пайшлі па вуліцы, разглядаючы кабет. Самі мы даўно спазналі па жанчыне, а Хуліё нават і не адну, і нам было сумна, але брат ёсьць брат. Нягледзячы на доўгае падрыхтаваньне, Колік відавочна ня ведаў, чаго хацеў, і мы дапамагалі яму абіраць. Вунь тую? Ці можа вунь тую? Нарэшце Коліку спадабалася адна ў кофтачцы, і мы павялі яе дамоў. Яна была крыху дзіўная – села на канапу, трымаючы сумачку на каленях, і моўчкі азіралася. Каб не бянтэжыць Коліка, мы нацягнулі лёску й завесілі канапу прасьціною, з узорам з рыбак і прадоўжнага багавіньня, а самі ўладкаваліся ў фатэлях ля вакна, упёршыся нагамі ў батарэю. Колік ціха варушыўся з жанчынай, батарэя грэла, мама ўнізе слухала радыё й рыпала дзьверцамі духоўкі. Хутка пачуўся ўздых, і мы зразумелі, што Колік ужо спазнаў жанчыну. Жанчына выпіла шклянку вады і пайшла, а мы спусьціліся да мамы. Па радыё давалі «Пікавую даму», мы вячэралі кукурузных хлебам. «Ты ж не расчараваны?» – спыталі мы Коліка напаўголасу. «Не-не, што вы», – адказваў ён, але надта хутка, і ў нас засталіся сумневы. Неўзабаве вярнуўся з працы тата, прынёс кветкі і каньяк, і мама шапнула яму пра сёньняшнюю падзею. «Прааўда?!» – радасна правуркатаў тата. У такія хвіліны ён станавіўся зусім малады: роўныя зубы, сінія вочы, залацістыя валасы. Абняўшы нас усіх па чарзе, ён прамовіў урачысты тост у хвалу пазнаньню, і яны з мамай паднесьлі Коліку падарунак – набор пухнатых зялёных ручнікоў. Было радасна назіраць, як ён, зазьзяўшы, расчулена дзякаваў бацькам і, пажадаўшы адразу ж выпрабаваць ручнікі, мыліў у ракавіне галаву. «Пазнаньне, пазнаньне», – сьпявала вада, струменілася белая пена, пераліваліся цягліцы пад вільготнай скурай перадплеччаў, і не было ў цэлым сьвеце нікога шчасьлівейшага за нас.

<...> Паверх, на якім я тут працую – калідор зь дзьвярыма па абодва бакі. У тупіку калідора – вялікае вакно з выглядам і прыбіральні, адна жаночая і адна мужчынская. Мае дзьверы – самыя блізкія да тупіку. І калі я выходжу ў бок прыбіральні, дык лаўлю на сабе погляды тых, хто вандруе здалёк – зь сярэдзіны калідора ці нават з самага пачатку. У вачах гэтых людзей – глухая роспач, бо цяпер яны вымушаныя чакаць, пакуль я ўдосталь накарыстуюся ўнітазам, бачком і рукамыйнікам. Як несправядліва – яны выйшлі раней, а я бессаромна іх апярэджваю. Некаторыя зь іх, больш эмацыйныя, з прыкрасьцю махаюць рукамі, сардэчна сплёўваць і вяртаюцца назад – зь мілым ліхам. Але мне таксама несалодка – заўсёды выглядаць ліхадзеем. Часам, у асабліва сарамлівыя дні, я спыняюся і ўсіх прапускаю – раблю выгляд, што выйшаў проста пастаяць.

Як вы там, братцы? <...>

У час, калі нам з брацікамі споўнілася па сорак пяць гадоў, мы адчувалі сябе цудоўна: яшчэ поўныя сілаў, але ўжо дасьведчаныя, на што іх выдаткоўваць, яшчэ здольныя марыць, але ўжо вопытныя. Так нам здавалася. Нам вельмі падабалася жыць! Але мы чулі тут нейкі падвох і ніяк не маглі вызваліцца ад непакою. І вось, калі бацькі зладзілі нам урачыстае сьвята ў Макдоне, арандаваўшы там адмысловы закутак на дзьве гадзіны і накупляўшы гару смажанай бульбы й марозіва, мы запыталіся ў таты прама: што з намі будзе далей? Не сьпяшаючыся адказваць, тата ўважліва і зь веданьнем справы разгледзеў па чарзе кожнага з нас: адцягваў мочкі і заглядаў у вушы, адцягваў вусны і заглядаў у зубы, адцягваў павекі і зазіраў у вочы. Здаволены аглядам, тата жартаўліва пагразіў пальцам і прадказаў, што ўсе мы празь некаторы час ператворымся ў гнюсных старэчаў. Але гэта нічога, дадаў ён, гэта ня страшна, у гэтым ёсьць нават асаблівая прыемнасьць! А потым, сказаў тата, вы ператворыцеся ў белыя воблачкі і паляціце на неба; такім чынам, непакоіцца зусім няма пра што.