Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Аўтобус высадзіў мяне на ўскраіне вялікага горада, з шэрым небам і вільготным ветрам, з гарызонтам спрэс у фабрычных трубах. Таксістыя ў расхінутых дублёнках прапаноўваліся й бессаромна зазіралі ў вочы, але я хаваў твар і адварочваўся. Я нават ня ведаў, як называецца горад – зажмурыўся, калі праяжджалі паказальнік, каб ня ведаць. Знайсьці таго, хто сам ня ведае, дзе ён, удвая складаней – так я разважыў. Асвойваючыся, я цягнуўся па пярэстым гандлёвым галерэям, стаяў ля вітрын, разглядаў манэкены. У антыкварнай краме сівы спадар энэргічна паліраваў аксаміткаю медны імбрык, і я зайшоў паглядзець.

– Гэта што ў вас? – ён кіўнуў на карціну ў мяне пад пахай.

Я паказаў. Сапраўды, чаму б і не прадаць.

– Гэта ён?! – антыквар выпуліў на мяне вялізныя вочы.

Я паціснуў плячыма. Нейкая хатка.

– Гэта ж Вэляскес! – ён падбег да вымыкальніка, запаліў усе лямпы і ўтаропіўся акулярамі ў карціну. – Вэляскес!

– Ня думаю, – паспрабаваў я астудзіць ягоны запал, але ён толькі раўніва тузануў плячом.

– Гэта Вэляскес!

– Але дазвольце, Вэляскес маляваў вяльможаў, а тут вясковая хатка і яблыні... Куры нейкія...

– Малады чалавек! Вы будзеце мяне вучыць? Што вы хочаце за вашага Вэляскеса?

Я падняў далоні і падняў бровы, імкнучыся надаць жэсту найбольшую нявызначанасьць. Ён коратка застагнаў і пабег у бакоўку. Бываюць жа такія энэргічныя сівыя спадары! Я зазірнуў за ім: ён прысеў каля сэйфа і пікаў кодавым замком. Павярнуўся: «Сакваяж ёсьць?» Сакваяжа ў мяне не было, і ён схапіў свой ​​партфэль, вытанчана-кракадзілавы, карычнева-каньячны, вытрас зь яго паперы і пачаў набіваць пачкамі банкнотаў. Даляры, дойчмаркі, фунты стэрлінгаў, японскія ены, нейкія незразумелыя аблігацыі, даверху, з горкай. Я прыняў партфэль, зьлёгку адхінаючы руку й малюючы на ​​твары агіду напалову з пагардай, і мовіў:

– І імбрык.

– Які імбрык?

– Медны.

Ён войкнуў, на сэкунду зажмурыўся, нібы разьвітваючыся зь імбрыкам, а потым кінуўся, сунуў яго ў пакунак з нахільнымі надпісамі «дзякуй» і падштурхнуў мяне да дзьвярэй. Не сьпяшаючыся, я выйшаў і рушыў далей, у адной крамцы прыцаніўся да паласатых шалікаў, у другой спытаў папяросы, у трэцяй даведаўся, дзе тут бліжэйшае агенцтва нерухомасьці.

Наш школьны настаўнік сьпеваў, сэньёр Рунас, былы абат, народжаны пуэртарыканец, быў чалавек бяскрыўдны, але крыху шалёны, і мы доўга не маглі да яго прызвычаіцца. Прыкладам, у яго на стале стаяў партрэт Моны Лізы ў плястыкавай рамцы з сэрцайкам, быццам яна была ягонай дзяўчынай. І ён круглы год насіў паласатую вязаную шапачку, нават у сьпякоту. Сьпяваць ён не сьпяваў, толькі сіпеў на губным гармоніку, і чаму дырэктар наогул яго прыняў настаўнікам – гэта таямніца. Сэньёр Рунас часьцяком прапускаў заняткі толькі дзеля таго, каб паслухаць музыку ва ўласную асалоду, сам-на-сам, можна падумаць, іншага часу яму не хапала. Спачатку нам гэта падабалася, а потым стала злаваць, і мы ўсё выведалі. У ягоным кабінэце на падваконьні стаяў пляскаты чорны прайгравальнік, а са стала выцягвалася вялікая шуфляда, у якой ён захоўваў свае ўлюбёныя сто дыскаў, роўна сто. Ён рэгулярна выпісваў па каталёгах новыя дыскі – ён сам нам пра гэта распавёў – і абнаўляў калекцыю, аддаючы былых фаварытаў на пагарду й ганьбу. І калі шляхам ў школу мы знаходзілі ў памыйнай яме Кіта Джарэта альбо «Палаючыя вусны», змаляваныя зьдзеклівымі флямастарнымі рэмаркамі, то было зразумела, што ён зьмяніў іх на якіх-небудзь Маркуса Попа альбо «Сьмерць у чэрвені». Дзікая безгустоўшчына! Аднойчы мы ня вытрымалі і на вялікім перапынку залілі яму шуфляду з дыскамі расплаўленым плястылінам. Мы чакалі гішпанскае апантанасьці, але ён толькі пасьмяяўся: туды ім і дарога, дзеткі! І калі б толькі гэта. Бывала, глядзіць у кляснае вакно і ўздыхае: пасьля такой прыгажосьці, дзеткі, і памерці не шкада! Мы таксама глядзім туды, але нічога асаблівага ня бачым – бярозкі, птушкі. А падаконьнік вам таксама прыгожы? – пытаемся. І ён урачыста пацьвярджае, і пачынае апісваць годнасьці падаконьніка: і гладкі, і шырокі, і тоўсты. І так з усім. Аднойчы мы прынесьлі яму птушыны памёт у поліэтыленавым пакуначку і працягнулі. Але й тут ён застаўся задаволены – пачаў нахвальваць чалавечы нюх, наколькі ён, маўляў, моцны й чуйны, якія тонкія адценьні здольны адрозьніваць. Колік нават прапаноўваў замкнуць яго ў каморы на пару дзён – як ён тады засьпявае? Але мы памеркавалі й рассудзілі, что лепш не чапаць. Кім зрабіўся бы сэньёр Рунас без сваіх ружовых акуляраў – невядома. А раптам увёў бы розгі? І мы зусім пакінулі яго ў спакоі, а на занятках сьпеваў гулялі ў дурачка альбо палілі вогнішча за школьнай аранжарэяй.