Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Гэты быў таксама затуманены, але бледны і імпэтны; ён вучыў, што разьвіваць каханьне трэба нястомнымі разважаньнямі аб аб'екце, а самыя лепшыя разважаньні – гэта складаньне вершаў. Падбіраючы рытм і рыфмы, мы падступаем да аб'екта з розных бакоў, разглядаем яго адначасова адусюль, і ў кожнай словаформе адшукваем ягоную дасканаласьць. Трэці настаўнік, у тоўстым вязаным швэдры, дапаўняў і часткова абвяргаў другога: пры разважаньнях пра каханьне, дзеткі, належыць апэраваць ня словамі, але паняцьцямі, і перш за ўсё варта выразна вызначыць тэрміналёгію і пабудаваць сэмантыка-статыстычны граф-вэктар. Чацьвёрты настаўнік прыкаціў на ровары і, прыгладзіўшы далоньню чубок, завёў размову пра сямейны уклад, пра здаровую спадчыну, пра моцную дзяржаву, пра мудрасьць продкаў. Матэматыка – добра, казаў ён, але векавыя традыцыі прашчураў – куды як лепей.

Дырэктар ледзь пасьпяваў мяняць расклад заняткаў, мы зьнемагалі пад практыкаваньнямі, а настаўнікі ўсё прыбывалі і прыбывалі: ускудлачаныя мастацтвазнаўцы, напамаджаныя псыхіятры, тэлеёлягі, кібэрнэтыкі, адэпты духоўных практык, хімікі, артысты кіно і нават эканамістыя. У канцы вучэбнай чвэрці яны паспрабавалі зладзіць нам іспыт, але праз выкладчыцкую цісканіну мы з брацікамі так і ня здолелі прабіцца ў актавую залю.

Мы пайшлі да возера і нерухома сядзелі на зрыве да самага абеду. Мы былі да такой ступені перапоўненыя каханьнем, што баяліся паварушыцца – пры неасьцярожным руху каханьне лопнула б знутры нашыя тонкія абалонкі. Мы патроху выпускалі яго – на шырокую ваду, на павольныя аблокі, на травяныя мятлічкі, адзін на аднаго – і яно сачылася з нас мядовымі бруямі, амаль дотыкавымі. А я выявіў – хоць схаваў гэта ад брацікаў у той дзень – што пакахаў свой ​​мезенчык. Трохі скрыўлены, з кранальнымі зморшчынкамі, ён здаваўся мне маленькай вясновай кветкай у сваёй чароўнай безабароннасьці. Апусьціўшы руку ў кішэню, я непрыкметна лашчыў яго, і ён адказваў мне ледзь прыкметным, але адданым дрыжаньнем.

Больш за ўсё на сьвеце наш тата любіў пазычаць грошы. Ані дня не праходзіла, каб ён не прыносіў дадому новы пульхны канвэрт з асыгнацыямі – то ад суседзяў, то ад калегаў, то ад аднаклясьнікаў, то ад бакалейнікаў, то ад стаматолягаў. Кожнага разу, здымаючы капялюш, ён патрасаў канвэртам і гукаў у наш бок: пазычайце сьмела, дзеткі! пазычайце памногу! пазычайце з ахвотай! Мы звычайна не згаджаліся і наўмысна пярэчылі яму – каб ізноў паслухаць павучальную казку пра добрасьць пазыкаў. Нам падабалася, што ў галоўнага героя з аповеду ў аповед непрадказальна зьмяняюцца рысы, кшталту прычоскі, даўжыні носу або прыхільнасьці да пэўнага гатунку зубнога парашку, і мы ўгаворвалі тату маляваць яго як мага больш падрабязна. Тата моршчыўся і нецярпліва апісваў зьнешнасьць, біяграфію, жыцьцёвы ўклад, звычкі, а потым, са значнасьцю зірнуўшы на нас, пераходзіў да бессэнсоўнай існасьці. Нібыта той чалавек пражываў у некаторым царстве і да сутаргаў не любіў пазыкаў, і нават ня толькі грашовых, а ў любых відах і формах. І нібыта аднойчы, чысьціўшы зубы, ён памеркаваў, што шчасьлівая і поўная асалодаў маладосьць – гэта таксама ня што іншае, як пазыка, узятая ў старасьці, які неўзабаве прыйдзецца зь лішкам вяртаць хваробамі, беднасьцю і адзінотай. Зрабіўшы гэтую выснову, ён зразумеў, што праз сваю бестурботнасьць ужо пасьпеў багата пазычыць, і пачаў пасьпешліва выпраўляць становішча. Ён спусьціўся па вуліцах уніз, да занядбаных докаў, і, абраўшы самае вільготнае і цёмнае сутарэньне, пасяліўся там пустэльнікам. Сілкаваўся ён сьлімакамі і вустрыцамі, пітную ваду браў са зьліўной трубы запалкавае фабрыкі, а зубы чысьціў пяском і піўнымі вечкамі. Неўзабаве ў яго разьвіўся кашаль і каленныя дрыжыкі – добрыя знакі, што пацьвярджалі слушнасьць шляху – і ён бавіў вечары, падсумоўваючы колькасьць часу, што засталася для выплаты пазыкі і аканчальнага выкупу. Атрымлівалася гадоў пяць ці дзесяць, у залежнасьці ад спосабу вылічэньня, але дзеля пэўнасьці ён пражыў у сутарэньні спачатку пятнаццаць, потым яшчэ тры, а потым нечакана здырдзіўся. «Што значыць здырдзіўся, татухна?» – пыталіся мы. «Гэта значыць паляцеў у вырай, дзеткі! Гэта значыць дарма выплачваў, гэта значыць дарма пазыкай грэбаваў!» Мы расчынялі ружовыя раткі, жадаючы спрачацца, але тут ўваходзіла мама, і тата, ужо ня слухаючы нас, тэлефанаваў у рэстарацыю, заказваў шампанскае, вячэру і торт.