Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

– Глядзі, якія вочкі блакітныя! Можа ў сувораўскае?

– Ну не! Раджала-раджала, а потым на вайне заб'юць!

Аб'яваў шмат, і ўсе каляровыя: аддайце вашых дзетак у рамеснае на фрэзэроўку, у манастыр на іканапіс, у хор на сьпевы, у інстытут на геадэзію, у піянэрлягер на лета.

– Глядзі, у рэклямныя боты бяруць! Га?

– Рэкляма – справа добрая.

У суботу апоўдні прыйшоў рэклямар-залучальнік – чалавек сур'ёзны, упэўнены, у чырвонай кашулі і скураным картузе, крыху цыганаваты.

– Вось гэтага? Дарослы малец! Самы час да працы прыахвочваць. Хадзітка сюды, – ён працягнуў мне цукерку ў залатым фанціку.

– Ці доўга навучаеце? Ці дорага бераце? – пытаўся тата.

– Вучыцца будзе да чатырнаццаці гадоў. Потым на вольныя выпускаем. Штогод бярэм мяшок пшаніцы, тры курачкі дый рубель срэбрам. Нядорага гэта, зямляк. Ці дровамі, калі хочаш.

– А ці праўду кажуць, што цела ягонае зямное вы сабе забіраеце? – мама нэрвова мяла фартух.

– Што вы, матухна! Забабоны старой жоны. Мы дзетак віртуалізуем, сумленна й навукова, усё як мае быць. Бот – прафэсія станавітая.

– Ці мажліва? Ані ручак, ані ножак у сыночка!

– Дык на што яны? Ручкі з ножкамі паламаць нядоўга. Вось, калі ласка, паглядзіце, – і ён адцягнуў каўнер, дэманструючы жахлівую блізну. – Збойцы напалі! Ледзь жывы застаўся. А калі ты бот, дык заўсёды ў поўнай бясьпецы. Хадзі сабе ды паплёўвай. Праўду кажу!

Яны з татам закурылі, а я, сьціскаючы ў кішэні фанцік, наблізіўся й крадком крануў дзядзьку за чырвоны рукаў.

– На сёньня дык гэта самае бойкае рамяство, ужо паверце. Лепей ня знойдзеце! Як сыр у масьле катацца будзе, – і ён далікатна выпусьціў тытунёвы струмень уніз, паміж каленяў.

– Дык ты яго наўпрост зараз забярэш?

– Куды мне яго зараз! Мне яшчэ ў сто месцаў трэба. У канцы жніўня прывозьце.

У жніўні таце прыйшла позва, і ён прыбыў на раённы ваенкамат, з тугім вузельчыкам за плячом.

Крывы й хмурны маёр з врунгелеўскім шнарам на шчацэ агледзеў яго у ўвесь фрунт, прызнаў прыдатным да страявой і спытаў строга:

– Дык ты з інтэлігентаў, ці як?

– Ніяк не, таварыш маёр!

– Хлусіш. На мысе напісана. Нукася пакажы, што ў вузельчыку.

Што было рабіць? Паказаў: тамок Рыльке, дысок Шнітке, альбом Айвазоўскага.

– Ат ты, кулацкі сынок. У гарбат яго!

Потым тата ніколі не распавядаў, што такое гарбат. Было зразумела, што гэта батальён – але які? Ці то гарадзкі, ці то горны, ці то гарбаты, ці то чайны? Замест адказу на пытаньні тата ўставаў з фатэля, выпінаў грудзі, супіў бровы і маршыраваў на месцы, аддаючы чэсьць кудысьці ўлева ўверх; потым паступова зьдзімаўся, добрыўся і пачынаў успамінаць, як ён сустрэў маму.

Тата расказваў, што сустрэў маму ў чыстым полі: яна стаяла пасярод сініх васільковых прастораў і, раскінуўшы рукі насустрач сонцу, сьпявала Песьню пра зямлю Малера. Ейны голас быў такі моцны, а скулы такія высокія, а стан такі тонкі – што агаломшаны тата ня мог паварушыцца. Зь неймавернай намогаю адрываючы ногі ад зямлі, ён пачаў рабіць крокі, а вецер разьвяваў ейную сукенку так плыўна, а ейная каса была такая тоўстая... Ён адольваў прыцягненьне, ён змагаўся з самою зямлёй, з суцэльнай велізарнаю плянэтай – і перамагаў, і набліжаўся! А ейны позірк быў такі ясны, што паветра сьвятлела. Ён нястомна штурхаў зямлю назад і назад, але зямля круцілася яму насуперак, не пускала, адносіла прэч. І тады ён кінуўся рукамі наперад і ўніз, і пабег як воўк, як конь, але не пасьпяваў, не дасягаў, і тады ён скокнуў, успыхнуў, паляцеў сокалам. І тады яна ўбачыла яго, і глядзела, не адрываючыся, і ён ляцеў па погляду, як па прамяню, і зямля ўжо не магла перашкодзіць.

Калі тата прыйшоў у радзільню, з букетам чырвоных гербэраў, шакалядкай і ролтанам, яго адразу на парозе паведамілі, што парадзісе ўсе забараняецца – каб пазьбегнуць небясьпечных аляргіяў. Прыйшлося аддаць мэдсястрыцы. Але мала таго – мама аб'явіла, што хоча назваць мяне Лоэнгрын. Дакладней, пакуль што яшчэ не аб'явіла, а пралепятала – Лоэнгрын!.. Паклаўшы сваю лёгкую далоньку на ягоную смуглую далоню. Тата запрацівіўся – у пасьляваенны час нямецкія імёны былі, мякка кажучы, нямодныя. Тады мама ўжо аб'явіла:

– Так! Лоэнгрын. Ці Тангейзэр! Ці, на благі канец, Парсыфаль. І маўчы. І чуць ані пра што іншае не хачу.

– Дык ты толькі ўяві, родная, як гэта гучыць – Лоэнгрын Сяргеевіч! – пачаў быў выкручвацца тата. – Недарэчна ж! Давай мо Леанідам? Леанід – амаль што Лоэнгрын, але бяз гэтага ганебнага вагнэрыянства.