Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

І вось мы ўзлаваліся.

Але тата сказаў, што ведае, што рабіць.

Празь дзень мы ўвайшлі да яго. «Падымайся!» – загадаў тата. Валік павярнуўся сьпіной і папрасіў пакінуць яго. Не, падымайся! Колік і Толік схапілі яго за рукі. Ён упіраўся, але мы былі дужыя. Ідзіце к чорту, хлопцы... Але мы груба вывалаклі яго з пакоя ў хату, з хаты на двор. У двары стаяла сьвежая чорная труна. Побач – сырая магіла, камякі зямлі, карэньчыкі травы. Кладзіся ў труну! Валік не хацеў. Колік трэснуў яму па галаве, а Толік даў пад дых. Яны зьбілі яго з ног і штурхнулі ў труну. Упаў, стукнуўся галавой. Ня рыпайся! Ты ж памёр! Вось табе сьмерць! Паднялі цяжкую накрыўку, навалілі з глухім драўляным стукам. Прышчыкнулі непакорлівыя пальцы, запхалі ўнутар. Малаткі, цьвікі! Валік крычаў ўнутры. Апускайце яго! Ён біўся ўнутры, плакаў.

Увечары выпусьцілі.

Глядзелі асьцярожна – ці не пакрыўдзіўся?

Але Валік не пакрыўдзіўся! Ён пацягнуўся зацёклымі рукамі, паскакаў нагамі. Усьміхаўся. З задавальненьнем зьеў заўчарашняга пірага, потым зьеў супу й выпіў гарэлкі. Паставіў Толіку мат, і нават ляпнуў сяброўку Хуліё па азадку! Потым пайшоў да сябе і зашоргаў мальбэртамі. «Здаецца, атрымалася», – сказаў тата.

«Трэба жыць так, каб не было шкада бязмэтна пражытых гадоў – сказаў ідэаліст.

Лепш шкадаваць пра тое, што зрабіў, чым пра тое, чаго не зрабіў – сказаў практык.

Толькі шкадаваньне і дае нам адчуваць сябе людзьмі – скажу я.

Імкніцеся да шкадаванняў, братцы!»

Люблю кацянятак!

Калі вяртаесься з вакацыяў на цягніку ці на электрычцы, кацяняты чакаюць цябе на пэроне, нецярпліва мяўкаючы і працягваючы гульлівыя лапкі з выпушчанымі кіпцікамі.

У кацянятак кіпцікі вострыя, як іголкі.

Правадніцы прымаюць у цябе сакваяжы, а кацяняты скачуць, караскаюцца па крысах паліто, залазяць на плечы, на шапку, ліжуць у шчокі. У кацянятак шурпатыя языкі, яны ліжуць бязгучна, жмурачы з задавальненьня вочы.

«Ведаеце, кацяняткі – бо толькі вы й ведаеце! – гэтае салодкае пачуцьцё падзеньня на чатыры лапы! Калі, здаецца, вы ў ледзяной безвыходнасьці – але раптоўны скок, выгіб, пераварот! – і вы як нічога ніякага шпацыруеце па чэрвеньскай траўцы, непадуладныя небясьпекам. Ведаеце, калі хтосьці – хто ўявілі немаведама што! – аканчальна забыліся й наважыліся – нейкія там, прыкладам, мышкі – і страшаць вас санаторыямі, лязарэтамі... а вы іх гэтак спрытна хоп! І вось яны ўжо цёплым падатлівым мяшочкам пад лапай. Разумееце? Вы – непахісныя, вы – узвышаецеся, а яны – нават ня мышкі, яны – парушынкі, варсінкі. Кожны ваш рух абрынае на іх сусьвет. Зрынайце бяз роздумаў! Бо вы маеце права, а ім па заслугам. Разумееце?»

Кацяняты разумеюць: бягуць па сьнезе, грэбліва й зябка пацепваючы лапкамі. Кацяняты пухнатыя і сьнег пухнаты: сьняжынкі датыкаюцца да шэрстцы, завісаюць.

І дарэчы, калі вам нехта скажа, што кацяняты пераборлівыя ў ежы – ня верце!

Падобна таму як у Індыі, калі верыць падарожнікам, каровы шануюцца як сьвятыя жывёлы, так у нашым горадзе сьвятымі расьлінамі, а дакладней сьвятымі пладамі, здаўна лічыліся агуркі. Але, у адрозьненьне з усходняй традыцыяй, зьмяшчаць сакральнае ўнутар сябе ў нас было не блюзьнерствам, а вялікай набожнасьцю, і кожны намагаўся ўжываць агуркі ў ежу як мага часьцей. А калі хтосьці выкарыстоўваў іх іншымі спосабамі, як прыстойнымі, так і ня вельмі, дык гэта ніколькі не асуджалася й нават моўчкі віталася. У нашай сям'і агуркі любілі па-рознаму: тата – сьвежыя са сьмятанкай, мама – марынаваныя зь перчыкам, Толік – салёныя з лісьцікамі парэчкі, Колік – тушаныя з морквачкай, Валік – вэнджаныя зь бярозавым дымком, а мы з Хуліё – дробна пакрышаныя, зь ёгуртам і часныком. Хуліё сьцьвярджаў, што так ядуць у Грэцыі, і я верыў яму, і хацеў быць падобным да Тэсэя, пераможцы кентаўраў. Агуркамі нас традыцыйна забясьпечваў Толік – пасьля службы ён па звычаю заяжджаў на каапэратыўны рынак і купляў поўны багажнік разнастайных агуркоў, а мы да таго часу ўжо чакалі яго ў двары, выставіўшы стол-кнігу і выпрастаўшы ягоныя паліраваныя крылы. З голаду ўсе нэрваваліся: тата заточваў нажы да вастрыні скальпэлю й часта сам жа імі рэзаўся, мама кожныя дзесяць хвіляў нецярпліва разагравала суп, мы з брацікамі задзіралі адзін аднаго і крыўдна абзываліся. Нарэшце расчынялася брама, і закочваўся Толік на сваім вялікім сінім пікапе. З крыкамі мы імчаліся да яго й дапамагалі згружаць з кузава скрыні, банкі, кадкі.