Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

Па начох Хуліё ня сьпіцца, ён варочаецца, рыпае матрацам, уздыхае. Мы ўстаём і выходзім на балькон, глядзець на зоркі. Зорак няма, па небе плывуць доўгія каламутныя хмары. Хутка зіма, Хулі. Так. Мы маўчым, а потым ён пачынае расказваць пра набалелае – ізноў пра жанчын, як заўсёды.

– Ведаеш, Ролю, перад словам «каханьне» дзяўчыны ўжо даўно аддаюць перавагу слову «адносіны». «Завесьці адносіны», «у нас зь ім адносіны».

– Ну, чарговы ўплыў з ангельскай, рылэйшаншыпы там у іх, – пазяхаючы, мяркую я.

– Не, Ролю... Ты не разумееш. Дзяўчыны – яны ўжо даўно страцілі надзею зьведаць каханьне. Цяпер яны выказваюцца стрымана і асьцярожна. Яны здавольваюцца малым, яны прывыклі да плоскага...

– Але ты ж, Хулі? Ты ж, вядома, працягваеш дараваць ім паўнавартаснае жыцьцё? Паўнавартасныя пачуцьці?

– Не, Ролю... Яны ўжо не разумеюць гэтага. Працэс зайшоў занадта далёка, вірус трапіў у кроў, маска зраслася з тварам. Калі кажаш пра каханьне, цябе не разумеюць, ня чуюць. Цяпер замест «я цябе кахаю» належыць казаць «я хачу мець з табой адносіны».

Я сьмяюся: «ты мяне разыгрываеш, Хулі!» Але ён клянецца й нават прыводзіць да прыкладу вершы сучасных паэтак. Ха-ха! Разьвесяліўшыся, мы некаторы час забаўляемся тым, што прыдумляем рыфмы да слова «адносіны». Падкосіны, перакосіны, авіязносіны. А потым вяртаемся ў ложак.

Назаўтра высьвятляецца, што Хуліё зноў закаханы. Гэта бачна па ягоным палымяным вачам, па хрыпламу дыханьню, па нэрвоваму паторгваньню. То не заўважае мяне, узбуджана гуляючы пальцамі па падаконьніку, то робіцца неадчэпны – прапануе паслухаць разам Чатырнаццаты квартэт. Што? Квартэт, Ролю, квартэт. Сядзь. Кінь сваю локшыну. Пазьнейшыя квартэты Бэтховэна – вось вяршыня дасканаласьці! Пачынае тлумачыць мне разбуральную ролю сэптакорду. Дзень напралёт не ўстае з канапы, запоем чытаючы карычневае «Нараджэньне трагедыі з духу музыкі». Няўжо яна скрыпачка, Хуліё? Як яе клічуць? Не адказвае – млее, курчыцца, салодка усьміхаецца. Гладзіць сябе па грудзях. Вочы цёмныя, цялячыя. І калі ён нарэшце пасталее?

– Вось раней, – скардзіцца Хуліё за вячэрай, забыўшыся на закаханасьці, – вось раней было добра! Ідзеш, бывала, па вуліцы, альбо едзеш у трамваі, а маладзенькія дзяўчыны так і глядзяць на цябе! Нават знаёміцца зь імі не абавязкова, з адных поглядаў унутры ўсё палае. А цяпер? Калі і глядзіць хто, дык толькі які пажылы паскуднік. А то яшчэ й горай. І што з гэтым рабіць, Ролю?

– Сам ты пажылы паскуднік! – пакрыўдзіўся я і адвярнуўся, – Вось цяпер на цябе наогул ніхто не паглядзіць.

Увечары Хуліё ўзбуджаны, ускаламучаны, удзень – выглядае спакойным і ўраўнаважаным. Стоячы на бальконах (дзіўны дом: у суседніх пакоях – асобныя бальконы), мы блазнавалі, перакідваліся скрынкай з запалкамі, перагіналіся ўніз і абмяркоўвалі магчымасьць адвольнага кіраванага перанясеньня каханьня з аб'екта на аб'ект. Прыкладам, калі А запаліла ў табе агонь, але ёй ці табе гэта не да часу ці не да месцу – ці можна перамясьціць каханьне на В без істотных стратаў магутнасьці? Каб дабру, як кажуць, не прападаць? Хуліё, у процівагу ўчорашнім захапленьням, бравіраваў і сьцьвярджаў, што перанясеньне магчымае. А я, захапіўшыся развагамі, выпусьціў скрынку з рук і прайграў.

Потым пачалося зноў. Пакуль я заварваў локшыну, Хуліё хутка-хутка пісаў алоўкам у нататніку – фармуляваў свае сёньняшнія сымптомы. Зачытаў:

1. яна здаецца мне верхам дасканаласьці (я кіўнуў);

Ён зірнуў і сказаў, што навошта так недаверліва ківаць, што лепей за яе ён і на самой справе нікога й ніколі не сустракаў! Ён з выклікам пазіраў, гатовы даказваць і спрачацца. Я прамаўчаў. Ён працягваў.

2. цікавасьць да іншых жанчынаў зьнікла зусім;

3. цялесная прага да яе зьмянілася на цеплыню й пяшчоту;

4. падумаеш пра яе – і адразу гарачы мёд па венах (я не ўтрымаўся, падняў брыво);

5. і наогул, ні пра што, акрамя яе, не магу думаць!

Я падсунуў яму талерку, і мы елі. Ён разамлеў, разьмякнуў. Ягоная ўсьмешка блукала па кухоннаму начыньню, погляд пранізаў прадметы, дасягаючы іхнае ісьціны. І ўсё ж такі мы заспрачаліся (ягоныя вочы загарэліся шалёным агнём, рукі ўчапіліся ў крэсла):

а) аб'ект значны; ты закахаесься, калі аб'ект блізкі да твайго ідэалу;

б) аб'ект нязначны; ты закахаесься, калі ў цябе ёсьць патрэба закахацца.