Франц Кафка - Прысуд

Божа, наколькі гэта павінна быць карысным, калі чалавек, які думае, вучыцца ў п'янага!

Чаму ўсё сцішылася... Мяркую, што больш няма ніякага ветру. I дамкі, што часцяком, нібы на маленькіх колах, коцяцца цераз пляц, зусім моцна ўтрамбаваныя... Ціха... Ціха... Не відаць нават тонкае чорнае паласы, што звычайна аддзяляе іх ад зямлі».

I я пусціўся бегчы. Тры разы бесперашкодна я аббег вакол вялікага пляца і, паколькі не напаткаў ніводнага п’янага, памчаўся, не збаўляючы хуткасці і не адчуваючы лішняе напружанасці, у бок Карлавай вуліцы. Мой цень, часта меншы за мяне, бег побач са мною па сцяне, як па шчыліне паміж муром і пакрыццём вуліцы.

Калі я праходзіў паўз будынак пажарнай варты, то пачуў шум з боку Малога кальца; збочыўшы туды, я ўбачыў п’янага, які стаяў каля кратаў студні, трымаючы гарызантальна рукі і тупаючы па зямлі нагамі з насунутымі на іх драўлянымі пантофлямі.

Напачатку я спыніўся, каб даць супакоіцца свайму дыханню, пасля падышоў да п’янага, зняў з галавы свой цыліндр і распавёў пра сябе:

«Добры вечар, высокашляхетны чалавеча; мне дваццаць тры гады, але ў мяне ўсё яшчэ няма ніякага імя. Вы, аднак, напэўна, прыбылі з такім дзіўным, ды нават спеўным, імем з гэтага вялікага горада Парыжа. Зусім натуральны пах хісткага французскага двара атачае вас.

Вядома, што вы сваімі нафарбаванымі вачыма бачылі тых вялікіх дам, якія ўжо стаяць на высокай і светлай тэрасе, іранічна паварочваючыся сваімі тонкімі таліямі, у той час калі канцы іх распісаных і таксама разасланых па сходах шлейфаў яшчэ ляжаць на пяску ў садзе... Ці не праўда: на доўгія жэрдкі, раскладзеныя паўсюдна, становяцца служкі ў пакроеных з выклікам фраках і белых нагавіцах; прыставіўшы ногі да жэрдак, але адхіліўшыся тулавамі назад і ўбок, стаяць яны, бо мусяць падымаць з зямлі на вяроўках агромністыя шэрыя грубыя палотнішчы, бо вялікая дама жадае мець імглістае ранне». Паколькі ён пачаў адрыгваць, я амаль спалохана сказаў: «Ці вы напраўду, шаноўны спадар, прыбылі з нашага Парыжа, з нашага бурнага Парыжа — ах, з гэтай мройлівай градабойнай непагоды? — Калі ён адрыгнуў ізноў, я збянтэжана прамовіў: — Ведаю, мне выпадае вялікі гонар». I хуткімі рухамі пальцаў я зашпіліў свой плашч, а пасля прамаўляў палка і нерашуча:

«Я ведаю, вы не лічыце мяне вартым вашага адказу, але я мусіў бы жыць у слязах, калі б сёння вас не распытаў.

Я прашу вас, гэтак аздоблены пане, скажыце, ці праўда тое, што мне расказвалі. Ці ёсць у Парыжы людзі, якія складаюцца адно з аздобленых вопратак; і ці ёсць там будынкі, што маюць адныя парталы; і ці праўда тое, што нядзельнымі днямі неба ўцякае ў блакіт, а яго аздабляюць толькі ўпрасаваныя ў яго хмаркі, кожная з якіх мае форму сэрца? I ці ёсць там музей-паноптыкум з вялікай колькасцю людзей, у якім стаяць толькі дрэвы з імёнамі самых славутых герояў, злачынцаў і закаханых, імёнамі, якія накрэслены на падвешаных там шыльдачках? I тут яшчэ гэтае паведамленне! Гэтае відавочна хлуслівае паведамленне!

Тыя парыжскія вуліцы раптоўна разгаліноўваюцца, ці не так? Яны неспакойныя, ці не праўда? Не заўсёды там усё ў парадку, як гэта ўвогуле можа быць! Здараецца аднаго разу няшчасны выпадак; людзі збіраюцца, ідучы з бакавых вуліц крокамі жыхароў вялікага места; пры гэтых кроках іх ногі ледзьве дакранаюцца да бруку; усе хоць і ахопленыя цікаўнасцю, але адначасна і страхам перад магчымым расчараваннем; яны хутка дыхаюць і выцягваюць уперад свае маленькія галовы. Але калі яны дакранаюцца адно да аднаго, дык узаемна раскланьваюцца і просяць прабачэння: «Мне вельмі шкада... гэта атрымалася незнарок... штурханіна вялікая, даруйце мне, прашу вас... з майго боку то было надта няўклюдна... я згодны. Мяне завуць... мяне завуць Жэром Фарош... я ўладальнік бакалейнай крамы на Ру дэ Кабатэн... дазвольце мне запрасіць вас назаўтра на абед... і мая жонка была б вельмі радая». Гэтак жа яно ёсць. I калі б было мажліва, аднойчы там бы на ажыўленым бульвары саліднага квартала спыніліся дзве павозкі. Служкі сур'ёзна адчыняюць дзверы. Восем высакародных сібірскіх ваўкарэзаў прытупваюць ды з брэхам ляцяць вялікімі скачкамі цераз праезджую частку. I тут пачынаюць казаць, што гэта — пераапранутыя маладыя парыжскія франты».

Вочы ў яго былі моцна заплюшчаныя. Калі я змоўк, ён засунуў абедзве рукі сабе ў рот і стаў ірваць сябе за ніжнюю сківіцу. Яго вопратка была ўся забруджаная. Яго, відаць, выкінулі з нейкага шынка, і ён яшчэ таго як след не ўсвядоміў.

Гэта была, пэўна, тая маленькая і зусім спакойная паўза паміж днём і ноччу, калі, нечакана для нас саміх, наша галава даганяе нас і калі ўсё, незаўважна для нас, спыняецца, бо мы таго не можам разгледзець, а потым знікае. У той час калі мы застаемся адны з сагнутым тулавам, а пасля азіраемся, але болей нічога не бачым і таксама болей не адчуваем супраціўлення паветра, але ўнутры сябе захоўваем успамін, што на пэўнай адлегласці ад нас стаяць дамы з дахамі і вуглаватымі, на шчасце, комінамі, праз якія дамы запаўняе цемра, пранікаючы цераз гарышчы ў самыя розныя пакоі. I шчасце яшчэ, што заўтра будзе дзень, у які — неверагодна, але факт — будзе ўсё відаць.