Франц Кафка - Прысуд

Тут ён паглядзеў на будзільнік, што цікаў на куфры.

«Ойча нябесны!» — падумаў ён. Была палова сёмай, а стрэлкі спакойна рухаліся наперад; было ўжо нават за палову сёмай — амаль што без чвэрці. Няўжо будзільнік не звінеў? З ложка было відаць, што ён наведзены правільна, акурат на чатыры гадзіны, вядома ж, ён ужо адзвінеў. Добра, але ж ці мажліва было спакойна праспаць гэты званок — такі пранізлівы, што ад яго аж мэбля калоціцца? Ну, спакойна ён, папраўдзе, не спаў, але, відаць, тым мацней. Што ж цяпер яму было рабіць? Наступны цягнік адыходзіць а сёмай: каб паспець на яго, трэба шалёна спяшацца, а калекцыя яшчэ не была ўпакаваная, і ён сам пачуваўся не надта свежым і жвавым. Нават калі б ён і злавіў цягнік, без шэфавых праклёнаў усё адно не абышлося б, бо пасыльны з фірмы чакаў яго з пяцігадзінным цягніком і ўжо даўно павінен быў далажыць пра ягонае спазненне. Гэта была крэатура шэфа, чалавека без пазваночніка і клёку ў галаве. А калі назвацца хворым? Але гэта выглядала б надзвычай непрыемна і падазрона, бо Рыгор за сваю пяцігадовую службу яшчэ ніводнага разу не хварэў. Напэўна, шэф прыйшоў бы тады з лекарам бальнічнай касы, рабіў бы папрокі бацькам з-за іх сына-гультая і не прымаў бы ніякіх тлумачэнняў, спасылаючыся на лекара бальнічнай касы, для якога ўвогуле існавалі людзі толькі зусім здаровыя, але не ахвочыя да працы. I зрэшты, у гэтым выпадку хіба ён не меў бы рацыі? Рыгор і праўда адчуваў сябе зусім добра — калі не браць пад увагу пэўную залішнюю санлівасць пасля такога доўгага сну — і нават вельмі хацеў есці.

Калі ён у вялікай спешцы абдумваў усё гэта, не наважваючыся вылезці з пасцелі,— будзільнік якраз прабіў тры чвэрці на сёмую,— нехта асцярожна пастукаўся ў дзверы, у галавах ягонага ложка.

«Рыгор, — пачуўся голас — то была яго маці,— ужо без пятнаццаці сем. Хіба ты не збіраўся ехаць?»

Гэты пяшчотны голас! Рыгор спалохаўся, пачуўшы, гучыць у адказ ягоны голас; ён быў, безумоўна, яго ранейшы, але аднекуль знізу да яго падмешваўся незнішчальны хваравіты піск, які толькі ў першай хвілі пакідаў словам іх яснасць, каб пры далейшым гучанні знявечыць іх так, што ўжо не было вядома, ці добра яны пачутыя. Рыгор збіраўся падрабязна адказаць і ўсё растлумачыць, але ў тых варунках абмежаваўся толькі словамі: «Ага, ага, дзякуй, мама; я ўжо ўстаю». З-за драўляных дзвярэй перамена ў Рыгоравым голасе звонку, відаць, не адчувалася, бо маці задаволілася яго тлумачэннем і патупала назад. Але гэтая кароткая размова прыцягнула ўвагу іншых сямейнікаў — тое, што Рыгор, насуперак спадзяванням, усё яшчэ дома; і ўжо бацька ціхенька, але кулаком пастукваў па адных бакавых дзвярах. «Рыгор! Рыгор,— загукаў ён,— што здарылася?» I праз нейкую хвілю ён зноў паклікаў, ужо мацнейшым голасам: «Рыгор! Рыгор!» Каля другіх бакавых дзвярэй голасам, поўным жалю, гаварыла сястра: «Рыгор? Табе блага? Можа, чаго-небудзь трэба?» Рыгор адказваў у абодва бакі: «Я ўжо гатовы»,— і намагаўся праз найдакладнейшае вымаўленне і доўгія паўзы паміж асобнымі словамі пазбавіць свой голас таго, што звяртала сваёй нязвыкласцю на яго ўвагу. Бацька таксама вярнуўся да свайго сняданку, а сястра шаптала: «Рыгор, малю цябе, адчыні». Рыгор, аднак, нават не думаў пра тое, каб адчыняць, а толькі пахваліў сябе за набытую ў паездках асцярожнасць, якая і дома падказвала яму зачыняць уначы на замок усе дзверы.

Напачатку ён хацеў спакойна і без перашкод устаць, апрануцца і, найперш, паснедаць, а пра далейшае падумаць пасля; бо ён разумеў, што яго роздумы ў ложку не прывядуць да якога-небудзь разумнага канца. Ён прыгадаў, што яму часцяком ужо даводзілася ў ложку адчуваць лёгкі боль у выніку нязграбнай позы пры ляжанні; гэты боль, пасля таго як ён уставаў, здаваўся абсалютна прымроеным, і Рыгор напружана чакаў, як паступова будуць знікаць ягоныя сённяшнія мроі. А тое, што змяненне голасу было ўсяго толькі звеставаннем моцнай прастуды — прафесійнай хваробы камандзіраваных — не выклікала ў яго ніякіх сумневаў.

Скінуць коўдру было зусім няцяжка: яму было досыць толькі крыху надзьмуцца, і яна звалілася сама. Але далей усё ішло горш, асабліва з-за таго, што ён быў нязвыкла шырокі. Каб выпрастацца, яму былі б патрэбныя рукі ды ногі, але, замест гэтага, у яго было толькі шмат ножак, што ўвесь час рабілі самыя разнастайныя рухі, якія да таго ж ён ніяк не мог кантраляваць. Калі ён хацеў сагнуць адну з іх, яна адразу выпроствалася, а калі ў яго атрымлівалася зрабіць тое, што ён хацеў, гэтай ножкаю, дык усе астатнія тым часам, нібы адпушчаныя на волю, рухаліся з найбольшым і найхваравіцейшым хваляваннем. «Толькі не заставацца без усялякай карысці ў ложку»,— сказаў сабе Рыгор.