Франц Кафка - Прысуд

I гэтыя даўно вядомыя штучкі я гэтым разам распазнаў, толькі так доўга пабыўшы побач з тым чалавекам. Я да крыві здзёр сабе пальцы, каб пазбыцца гэтае ганьбы.

Але мой суразмоўца па-ранейшаму стаяў, абапіраючыся на руку, ды ўсё яшчэ лічыў сябе махляром, і ягоная шчака, не затуленая рукою, зарумянілася ад задаволенасці сваім лёсам.

— Я цябе пазнаў! — сказаў я і ціхенька паляпаў яго па плячы. Потым борзда ўзбег наверх, і бязмежна адданыя гаспадарам служкі ў пярэднім пакоі цудоўнай неспадзяванкаю ўсцешылі мяне. Я разглядаў іх усіх па чарзе, калі яны здымалі з мяне паліто і змахвалі пыл з ботаў. Потым, свабодна ўздыхнуўшы і выпрастаўшыся, я зайшоў у салон.

Калі табе здаецца, што ты вырашыў канчаткова ўвечары застацца дома, калі ты надзеў шлафрок, пасля вячэры сядзіш за асветленым сталом, заняўшыся нейкай працай або гульней, пасля заканчэння якой ты звычайна ідзеш класціся спаць; калі на дварэ сапсавалася надвор'е і заставацца дома здаецца зусім натуральным, калі, акрамя таго, ты ўжо так доўга сядзіш за сталом, што калі раптам збярэшся пайсці, гэта выкліча ўсеагульнае здзіўленне; калі патушана ўжо святло і зачынена брама — і калі ты, нягледзячы ні на што, устанеш, ахоплены раптоўным неспакоем, пойдзеш пераапрануцца, праз хвілю з'явішся, апрануты для прагулкі, і абвесціш, што табе трэба прайсціся па вуліцы, і пасля некалькіх словаў развітання сапраўды гэта зробіш; а ў залежнасці ад тае сілы, з якою ляснеш уваходнымі дзвярыма, ты можаш быць перакананы, што выклікаў у астатніх большае або меншае абурэнне; калі ты, аднак, на вуліцы супакоішся, а твае рукі і ногі, нечакана атрымаўшы свабоду, выявяць надзвычайную рухомасць; калі ты адчуеш, што адным гэтым рашэннем ты аб'яднаў у сабе ўсю сваю здольнасць прымаць новыя рашэнні; калі з большай, чымся звычайна, выразнасцю ты ўсвядоміш, што маеш болей сілы, чым патрэбы як найхутчэй рабіць перамены ды прызвычайвацца да іх; і калі ў гэткім гуморы ты будзеш прабягаць па вуліцах — вось тады на гэты вечар ты цалкам выходзіш са складу сваёй сям’і, якая для цябе сыходзіць на нішто; у той час як ты, надзвычай цвёрды духам, з акрэсленымі да чарнаты абрысамі, моцна ляпнуўшы сябе ззаду па сцёгнах, узносішся да сваёй сапраўднай існасці.

Гэта ўсё зробіцца яшчэ мацнейшым, калі ты гэткай позняй парою наведаеш сябра, каб даведацца, як ён маецца.

1922

Выбірацца са стану дэпрэсіі павінна быць лёгка нават з дапамогай жаданай энергіі. Я зрываюся з крэсла, аббягаю стол, раблю рухі галавой і шыяй, распальваю ў сваіх вачах агонь, напінаю цягліцы вакол іх. Выходжу насустрач любому пачуццю, эмацыйна павітаю спадара А., калі ён зараз паявіцца, дружалюбна стрываю прысутнасць спадара В. у сваім пакоі; усё, што будзе сказана ў спадара С., буду на ўсю моц убіраць у сябе, нягледзячы на боль, які будзе мне прычынены праз гэта.

Але нават тады, пры кожнай памылцы, якой не ўдасца пазбегнуць, усё — і лёгкае, і цяжкое — застыне на мёртвай кропцы, і я павінен буду павярнуцца, пайсці па коле назад.

Таму найлепшым сродкам будзе ўспрымаць усё гэтак, як узаемадачыняюцца цяжкія целы; і нават калі б мы адчулі, што нас здзьмухвае ветрам прэч, што нам трэба не рабіць ніякага непатрэбнага кроку, глядзець на іншых са звярыным спакоем, не раскайвацца — карацей кажучы, тую рэшту жыцця, што яшчэ, нібы прывід, існуе, прыдушыць сваёй рукою; гэта значыць памножыць апошні, падобны да замагільнага, спачынак і нічога, апроч яго, у сабе ўнутры не пакінуць.

Характэрны для гэтага стану рух — гэта калі малым пальцам правесці сабе па брыве.

1912

«Не ведаю,— сказаў я бязгучна,— я ж не ведаю. Калі ніхто не прыходзіць, значыць, менавіта ніхто не прыходзіць. Я нікому не зрабіў нічога кепскага, ніхто не зрабіў мне нічога кепскага, але ж таксама ніхто не хоча мне дапамагчы. Абсалютна ніхто. Але ж гэта не так. Толькі каб мне ніхто не дапамагаў... іначай абсалютна ніхто не быў бы сімпатычны. Я з вялікай ахвотаю — а чаму ж бы і не? — выправіўся б у вандроўку ў горы з кампаніяй тых Абсалютна-Ніхто. Вядома, у горы; куды ж яшчэ? Як гэтыя Ніхто тоўпяцца, гэтыя шматлікія і пераплеценыя крыжнакрыж рукі, гэтыя шматлікія ногі, аддзеленыя адна ад адной зусім маленькімі крокамі! Зразумела, усе ў фраках. Мы ідзём так сабе; вецер вее праз тыя адтуліны, што пакідаем мы ды нашыя рукі і ногі. У гарах нашы горлы вызваляюцца, робяцца вольнымі! Проста дзіва, што мы не спяваем».