Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Ты прабач, што не заеду, ў іншы бок мая дарога,
Вызваляць хутчэй красуню павяду я свой атрад.
Буду рад з табой і братам я сустрэцца без трывогі.
Што яшчэ табе скажу я? Памажы, як брату брат!

Заплаціць рабам пакорным я дасюль не мог як трэба,
Тым усцешу, што служылі мне яны ўсёй душой.
Хто з табой быў разам, варты пахвалы самога неба.
«Добры — добрых нараджае»,— мудрасць кажа нам парой!»

І, пісьмо скруціўшы ў скрутак, перадаў слузе Прыдона.
Сам, нібы фіялка з ружай, дзіўным колерам заззяў.
І дадаў, каб перадалі вусна ўсё, што ім вядома;
І блішчалі перлы-зубы між каралавых апраў.

Карабель знайшоў ён хутка з Тарыэлевай мясціны,
Зноў падаўся ў дарогу — сонца яснага святло!
Пакідаў Фацьму з журбою — так шкада было жанчыны;
На праводзінах нямала слёз гарачых там цякло.

І Усен з Фацьмой, і слугі — ўсе няўцешна галасілі:
«Сонца наша, ты заўсёды слаў праменнае святло!
Дык чаму разлукі цемру пасылаеш з небасхілу?
Без цябе, нібы ў магіле, вочы ўсцеле нам імглой».

Пераплыўшы цераз мора, Аўтандзіл прыстаў да сушы,
І ў настроі ціхамірным ехаў верхам ён далей;
З весткай радаснай, гаючай на сустрэчу з другам рушыў,
Уздымаў да неба рукі ў маленні і хвале.

А вясну змяніла лета, стракацелі ў лузе краскі,
Надыходзіў росквіт ружаў, набліжаў спаткання час.
Перасек сузор'е Рака сонца шлях агністым бляскам,
Уздыхаў глыбока віцязь, хоць агонь вачэй не гас.

Трос нябёсы гул грымотаў, з хмар ліліся рос крышталі,
Ружай вуснаў ружу-кветку стаў ён палка цалаваць,
Гаварыў: «Сваёй красою ты мне тую нагадала,
З кім я мару, як з табою, дзень шчаслівы напаткаць».

З думкай добрай пра сабрата праліваў ён слёз нямала,
Пракладаў свой шлях нялёгкі да няходжаных мясцін
Праз магутныя дубровы, рэкі шпаркія і скалы,
Паляваў на львоў і тыграў у прывозерным трысці.

Ён здаля пячору ўбачыў і сказаў: «Мой мілы дружа,
Тут з табой мы бедавалі, разам слёзы тут лілі;
Весткай шчаснай разганю я дум тваіх самотных сцюжы,
А няма цябе — дарэмна, значыць, пошукі былі.

Толькі ён наўрад ці будзе бавіць час у адзіноце,
Пэўна гойсае па стэпу, як загнаны дзікі звер;
Лепш паеду я тудою, дзе шумяць вятры ў чароце».
І пусціў каня праз рэчку, праз асокі ды аер.

Ехаў віцязь памаленьку, а душа ў яго спявала,
Клікаў друга ён уголас — рэха слалася наўсцяж;
Раптам бачыць, нібы сонца над гушчарнікам заззяла,—
Тарыэль абліччам светлым там стаяў сярод трысця.

Побач леў ляжаў забіты — бездыханная ахвяра,—
Па лязу мяча сцякала кроў гарачая яго.
Тарыэль пачуў той вокліч, што ляцеў, як гром з-за хмары,
Схамянуўся, распазнаўшы друга вернага свайго.

Меч адкінуў і насустрач паляцеў да пабраціма,
Той з каня саскочыў шпарка, тварам сонца зацямніў.
І сплялі крыж-накрыж шыі пацалункамі сваімі —
Гук пялёсткаў спелых ружаў саладзейшы мёду быў.

І гучалі красамоўна Тарыэля нараканні,
Чырваніў ён слёзнай плынню веек стрэльчаты агат:
«Без цябе хіліўся долу, як альяс, я, стройны станам,
Прэч зляцелі жаль і смутак, як з табой сустрэўся, брат!»

Аўтандзіл на скаргі тыя адказаў усмешкай яснай —
Праз каралы вуснаў ззялі перлы чыстыя зубоў:
«Вестку добрую прынёс я — вырак лёсу нам не страшны,—
Тая ружа, што завяла, зацвіла цяпер ізноў».

Тарыэль сказаў: «Даволі мне й таго, што ты са мною,
Ты прынёс душы ўцеху, камень важкі з сэрца зняў,
Хай жаданняў нашых мэта прамільгнула стараною;
Што чакаць дарэмна шчасця, калі бог яго не даў!»

Аўтандзіл здзівіўся вельмі недаверу Тарыэля,
І паспешна ад палоннай ён пасланне перадаў,
Разам з ім істужку шаля. Той узяў усё нясмела,
Паглядзеў і здрыгануўся, бо пазнаў свой даўні дар.

І, дашчэнту ўсхваляваны, прытуліў ён іх да твару,
І патух агонь у зрэнках, ахінуў яго туман,
Кінуў чорны лес агатаў цень на белы твар ахвяры,—
Мук такіх не ведаў Каіс, не стрымаў бы й Саламан.

Аўтандзіл убачыў гэта і пабег на дапамогу,
Тарыэль ляжаў, як мёртвы, нерухома на зямлі.
Ды не мог ніякай сілай друга ён падняць на ногі,—
Дар каханай нечаканы дух міджнура спапяліў.

Плач, як песні гук працяжны, ліўся з вуснаў Аўтандзіла,
І над ружай твару ўзняўся цень журботнага крыла.
І струменнем алым слёзы шчок крышталі баразнілі,
Бо гранёным дыяментам быў рассечан яркі лал.