Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Аж да самай позняй ночы не змаўкала баляванне,
Раніцою ж у купальні асвяжыла іх вада.
Даў ім цар з каморы царскай багацейшае ўбранне,
Кубак, поўны буйных перлаў, ім паднёс таксама ў дар.

Ён сказаў: «Быць можа, здамся вам не вельмі я гасцінны,
Што спыняю нечакана сон салодкі малады.
Але ж ехаць без маруды мы ў далёкі шлях павінны;
Каджы вернуцца дадому — не адолець іх тады!

Войска шмат нам не патрэбна, адбяром найбольш адважных,
Трыста коннікаў даволі, каб разбіць варожы стан.
Наляцім, як бліскавіцы, мы на варту злосных каджаў,
Знойдзем тую, хто ў палоне тапаліны губіць стан.

Быў аднойчы я ў Каджэці. Непрыступнай цытадэляй
На скале стаіць высокай, не падступішся ніяк.
Нам туды прабрацца трэба непрыкметна і ўмела,
Вось таму й не трэба многа нам з сабою браць ваяк».

Пагадзіліся ўсе трое з прапановай мудрай тою
І са шчыраю падзякай развіталіся з Асмат.
Трыста коннікаў забралі, роўны кожны з іх герою.
Той заўсёды пераможа, хто цярпець умее шмат.

Пераплыўшы хвалі мора, йшлі браты зямлёй чужою,
Дзень і ноч Прыдон адважны вёў іх сцежкаю крутой.
І сказаў нарэшце: «Мэта наша блізка, за гарою,
Трэба ехаць толькі ноччу, каб не ўбачыў нас ніхто».

Пагадзіўшыся адразу з прапановай мудрай тою,
Дзень, схаваўшыся, чакалі, без прыпынку йшлі ўначы.
Вось нарэшце паказаўся замак грозны за сцяною,
Перагуквалася варта, нібы тыя крумкачы.

Пільнавала брамы ў замак дзесяць тысяч варты строгай,
І, калі срабрысты месяц над цвярдыняй стаў ясней,
Львы сказалі: «Толькі хітрасць можа даць нам перамогу.
Там, дзе розум з сілай дружыць — сотня тысячы мацней».

Цар Прыдон сказаў: «Хачу я даць карысную параду.
Каб адолець моц такую, мала войска ёсць у нас,
Тут, вядома, не памогуць самахвальства і бравада,
Брамы ў крэпасць пазачыняць — сто гадоў марнуй тут час.

Навучыўся я з дзяцінства спрыту, жвавасці і гарту,
Бегаць, лазіць, па вяроўцы мог хадзіць, як той штукар.
Кожны ведаў: нада мною верх узяць няможна жартам,—
Я, на зайздрасць аднагодкам, лёгкай стычкі не шукаў.

Хто валодае з вас добра моцна скручаным арканам,
Каб высокай вежы выступ зачапіў яго пятлёй?
Я прайду па ім спакойна і ў варожым буду стане,
Я мячом сваім змяшаю кроў варожую з зямлёй!

Шчыт і меч з сабой узяўшы, прабяруся я ўпотай,
Са сцяны саскочу, бурай налячу на варты строй,
І, ахову перабіўшы, адчыню я вам вароты,
Вы ж праз іх адразу рушце, як раздасца заклік мой».

Аўтандзіл сказаў Прыдону: «Гавару я без папроку:
Ты, магутны леў і віцязь, не збівайся ў троп крывы.
План твой вельмі небяспечны. Чуеш рэха гулкіх крокаў?
Каля самай вежы чуеш пераклічку вартавых?

Зброі бразгат ненаўмысны раптам вораг злы пачуе,
І аркан з табою разам перацяты будзе ўраз!
Смерць бяссэнсная такая анікога не ўратуе;
Хоць намер твой вельмі смелы,— ён няўдачай стрэне нас.

Зробім так: вы пад скалою будзьце ўсе нябачна ў ценю.
Тут купцоў, відаць, пускаюць, не разглядваючы ў твар;
Вось якраз і апрануся я ў купецкае адзенне,
Пакладу на мула зброю, быццам свой вязу тавар.

Нам утрох ісці не трэба — западозраць нечакана,
Я ж купцом прайду спакойна, не заўважаны нікім.
Зброю ўзняўшы перад імі, мсціўцам грозным я паўстану
І крыві варожай рэкі буду ліць мячом сваім.

Я без цяжкасцей вялікіх знішчу варту ўнутраную,
Вы ж знадворку насядайце, ведучы геройскі бой.
Пазбіваўшы ўсе завалы, вам вароты расчыню я.
Хто не згодзен — прапануе хай найлепшы спосаб свой!»

Тарыэль сказаў: «Адвагай вы сваёй вышэй герояў,
Вашы мудрыя парады — непахіснай волі знак.
Меч не вымеце дарэмна, бачу — прагнеце да бою,
Каджаў нішчыць разам з вамі я гатоў. Скажу, аднак:

Хоць і тут нямала справы, толькі там удар галоўны;
Што, калі, пачуўшы бойку, з вежы ўніз Нестан зірне
І мяне між вас не ўбачыць сваім позіркам чароўным?
Ганьбай вечнаю зняславіць бойка гэткая мяне.

Вось найлепшая парада — ўдачы пэўная аснова:
Возьмем мы людзей па сотні, ледзь займацца дзень пачне,
І да трох варот ахоўных паляцім адначасова,
Вораг выйдзе нам насустрач — скорай кары не міне.