Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Каб праславіць сонца ў небе, гімнаў складзена не мала,
Толькі сонца засланяла дзева юнаю красой.
Чарадзейка і вядзьмарка вобраз той не змалявала б,
І цяпер аддаць гатова я жыццё ў ахвяру ёй!»

І, размову прыпыніўшы, тут Фацьма загаласіла,
Аўтандзіл таксама плакаў, ахапіў героя жаль.
Як шалёныя, абое слёз стрымаць не мелі сілы,
Растапілі слёз патокі шчок аснежаны крышталь.

Аўтандзіл сказаў з папрокам: «Ты не ўсё мне расказала».
Адказала: «Пры сустрэчы не заснула я ўсю ноч.
І самотную красуню цалавала, мілавала
І ў каморцы прытуліла ад людскіх зайздросных воч.

Я спыталася ў красуні: «Ты з якой, скажы, краіны?
Хто цябе — такую зорку — і адкуль да нас прывёз?»
Ды маўчала таямніча змардаваная дзяўчына,—
Ліўся з воч у сто струменяў вадаспад пякучых слёз.

Надакучыла, відаць, я сваім роспытам дзяўчыне,—
Ад рыданняў несуцешных цяжка ўздрыгвала яна.
Слёз крышталь з вачэй-нарцысаў падаў градам на рубіны,
Роспач гэту супакоіць сіл не мела я адна.

Зрэшты мне яна сказала: «Даражэй ты маці роднай;
Дык нашто прыгоды-казкі пра мае нягоды знаць?
Вандраваць па белым свеце мне прызначыў лёс гаротны;
Не пытайся больш — ці варта нам на бога наракаць?!»

Парашыла я: не трэба больш чапіцца да дзяўчыны.
Нават сонечная ўвага апаляе часам нас.
Каб разведаць таямнічасць, трэба зручная хвіліна,—
Аб усім спытацца можна ў належны толькі час.

Тую, што падобна сонцу, ад цікаўных я хавала;
Ды хіба ж схаваць магчыма бляск прамення залаты,
Хоць фіранкамі я вокны і старанна засланяла?
З веек сцюжны віхар веяў, ружы цвет на шчоках стыў.

Гэту дзеву-чараўніцу, станам — стройную таполю,
Пасяліла непрыкметна я ў пакоі патайным,
Каб ніхто не мог дазнацца, хто ў няволі мімаволі,
Каб маглі пра гэта ведаць мы са служкаю адны.

Расказаць пра гэта цяжка, як марнела дзева з часам,
Як і ўдзень і ўноч няўцешна слёзы горкія ліла.
Заціхала ж на хвілінку, як была са мной сам-насам;
Без яе, сама не знаю, як дагэтуль дажыла.

Я ўваходзіла — і слёзы, як азёры, зіхацелі,
Над бяздоннем іх таемным веек-стрэл гушчар чарнеў,
Як агатавыя кубкі, вочы вільгаццю мігцелі,
Паміж лалаў-губ бялелі зубы-жэмчугі, як снег.

Дапытацца не змагла я з-за журбот яе няспынных,
Хто яна, адкуль паходзіць, у якой бядзе цяпер.
У адказ — адно маўчанне, слёз струменістыя плыні,
У каго не сэрца — камень, толькі той бы ўсё сцярпеў.

Непатрэбен быў ёй ложак, хусткай плечы ўкрывала,
Вэлюм чорны ад старонніх прыгажосць яе хаваў.
Пад шчаку руку падклаўшы, так, нябога, і драмала,
Ледзь упросіш, каб што з'ела, не краналася да страў.

Расказаць хачу асобна пра ўбор яе і вэлюм;
Хоць усякае раскошы перабачыла я шмат,
Але гэткае не знойдзеш, хоць шукай у свеце цэлым,—
І танчэй ядваб заморскіх, і мацней жалезных лат.

Многа дзён у нашым доме я самотніцу хавала.
Расказаць не смела мужу пра сакрэты я свае,
Бо яго я добра знала як пустога самахвала;
І з трывогай патаемна я наведвала яе.

Непакоіла турбота: калі я ўтрымаю тайну,
Чым, не ведаючы справы, ёй адна дапамагу?
Муж дазнаецца — у стане апынуся я адчайным,—
Як, падобную да сонца, ад пагрозы зберагу?

Што ж, аднак, зраблю адна я,— непакоіла трывога,—
Можа,лепш пра ўсё Усену мне па шчырасці сказаць?
Хай мне толькі паклянецца, што ўтрымае тайну строга:
Не захоча здрадай клятве д'яблу ён душу прадаць.

Вось кажу яму аднойчы я, набіта выпадкова:
«Рэч адну сказаць хачу я, толькі ты кляніся мне,
Што пра гэту таямніцу не раскажаш ані слова».
Ён сказаў: «Прагаваруся — хай пярун заб'е мяне!

Я клянуся — што раскажаш, не дазнаюцца пра тое
Ні дружбак, ні вораг люты, ні стары, ні малады!»
І адкрыла я Усену ўсё са шчыраю душою;
Запрасіла: «Калі гэтак — сонца ўбачыш ты тады».

І калі прыйшлі мы разам да красуні ў святліцу,
Здрыгануўся ён, нібыта ў вочы біў нясцерпны бляск.
Крыкнуў: «Што за дзіва бачу? Гэта ява ці мне сніцца?
Быць не можа, каб такое нарадзіць магла зямля!»

Я сказала: «Невядома мне самой пра гэта дзіва
Звыш таго, што расказала я па шчырасці табе.
Хай сама пра ўсё раскажа — запытаемся пачціва,—
Свет чаму ёй стаў нямілы, слёзы лье чаму ў журбе?»