Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Гаспадар ляжаў на ложку, не паспеў вачэй прымружыць,
Як раз'юшаны, ўварваўся віцязь выпэцканы ў кроў.
Кінуў вобзем чачнагіра ён сваёй рукою дужай
І працяў кінжалам вострым сэрца ворага наскрозь.

Для сяброў падобны сонцу, для непрыяцеля ж — гора,
Ён адсек з пярсцёнкам палец, як дамоўлена было,
І з размаху кінуў цела праз акно ў хвалі мора,
Каб нідзе сабе магілы ў тым бяздонні не знайшло.

Так вось помста адбылася пад начным туманным сховам;
Ружы пах салодкі ў цемры клаў нябачаны свой след,—
Гэта, здзейсніўшы прысуд свой і крывавы і суровы,
Аўтандзіл знаёмай сцежкай прабіраўся ў імгле.

Быццам леў у бляску сонца, да Фацьмы вярнуўся віцязь
І сказаў ёй: «Злыдзень гэты больш не будзе пагражаць.
Ён забіты — раб твой сведка — і не можа больш з'явіцца;
Вось пярсцёнак разам з пальцам, вось — скрываўлены кінжал.

А цяпер ты растлумач мне, ў чым журбы тваёй прычына?
Пагражаў чаму юнак той жорсткай караю табе?»
Нізка ўкленчыўшы, герою адказала так жанчына:
«Ты ад мук мяне пазбавіў, сэрца ж раніў мне глыбей.

Ты прынёс нам адраджэнне — дзецям мілым, мне і мужу,
Смерцю ворага ліхога ты вярнуў жыццё ўсім нам.
Чым аддзякаваць магу я, чым цябе ўславіць мушу?
Раскажу я ўсё дакладна, ты ж мяркуй, як можаш, сам».

«Дзень Наўроза мы спраўляем, калі год страчаем новы:
Гэты дзень усе святкуюць, нават гандаль не вядуць.
Прыхарошваюцца людзі ў адмысловыя абновы
І ў палац на пачастунак урачыста ўсе ідуць.

Падарункі дарагія мы, купцы, ў палац прыносім,
Цар адорвае таксама ўсіх паводле іх заслуг;
Дзесяць дзён гучаць кімвалы, льецца лютняў сугалоссе,
На арэне — песні, гульні, конскі тупат, процьма слуг.

Да цара Усен з купцамі мусіць у палац з'явіцца;
Я адказваю за жонак паважаных тых купцоў.
Ці бяднячка, ці багачка — ўсе нясуць дары царыцы,
І пасля пачосткі добрай мы вяртаемся дамоў.

Вось аднойчы ў дзень Наўроза мы наведалі царыцу,
Ёй паднеслі падарункі — адарыла нас яна.
Забаўляліся, спявалі ў царыцынай святліцы,
А пасля ў маіх пакоях мы гулялі да цямна.

На змярканні ў сад мы выйшлі, там былі тады са мною
Жонкі нашых багацеяў, музыканты, спевакі.
Доўга слухалі мы спевы, пацяшаліся ігрою,
Распляталі свае косы і прымервалі вянкі.

Той цудоўны сад цяністы ўпрыгожвалі альтанкі,
Праз адчыненыя вокны чуўся хваляў ціхі шум.
Я туды ўвайшла з гасцямі, мы працягвалі гулянку,
Каб віно, ласункі, фрукты праганялі з сэрца сум.

Частавала я сябровак, як сястра, была гасціннай,
Потым смутак нечакана моцна ўразіў душу мне.
Мой цяжкі настрой адчуўшы, разышліся ўсе жанчыны,
І адна я засталася пры адчыненым акне.

Мне былі відаць навокал неаглядныя прасторы,
Павяваў лагодны вецер і прыносіў мора пах.
Але што гэта? Далёка мільганула штосьці ў моры,
Не магла я здагадацца: ці то звер які, ці птах?

Ды ні тое, ні другое — падплываў там човен дзіўны,
У грабцоў, чарней за сажу, скура цёмная была.
А між імі, пасяродку, на чаўне была жанчына,
Позірк свой ад той красуні адарваць я не магла.

Вось, да берагу прыстаўшы, двое выйшлі ў сад паціху,
Азірнуліся навокал і пайшлі назад ізноў.
У чарноце ночы цёмнай не заўважылі ні ліха.
Я ж іх добра разглядзела з-за раскідзістых кустоў.

Чарнаскурыя на бераг паланкін цішком згрузілі,
І з яго красуня выйшла — быццам месяца святло.
З-пад фаты мільгнулі вочы — цемру ночы асвятлілі,
Ізумруднае адзенне так да твару ёй ішло.

Як зірнула ў наваколле, асвятліла нават скалы,
Небасхіл зачырванеўся ад яе пунцовых шчок.
Незраўнанае аблічча пекнатою асляпляла,—
Я рукой прыкрыла вочы, пазіраючы здалёк.

Чатыром рабам сказала я, паклікаўшы ў альтанку:
«Трэба выведаць, як месяц трапіў к чорным у палон.
Запытайце, колькі возьмуць за красуню-паланянку?
Дыямент адкупім гэты — ўсіх багаццяў варты ён!

А прадаць не пажадаюць — забярыце дзеву сілай.
Прывядзіце месяц ясны, ён у нас павінен ззяць».
Шмат разоў хадзілі слугі, таргаваліся, прасілі,—
Не маглі ніякай рады чарнаскурым злыдням даць.

Я з акна глядзела. Бачу, што дарэмна ўсе размовы,
І забіць іх загадала, слугі споўнілі загад.
Чарнаскурых паскідалі ў хвалі мора безгаловых,
А дзяўчыну-прыгажуню прывялі ў густы мой сад.