Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Сам з купцоў ён знакамітых, уладальнік каравана,
Быццам месяц сямідзённы, мае зграбны тонкі стан.
У халаце ён шаўковым і чалме залататканай,
Ён пра цэны і тавары распытаў увесь майдан».

Запрасіць купца ў палацы дзесяць слуг Фацьма паслала
І пакласці загадала ў караван-сарай тавар.
Увайшоў ружоватвары ў бляску лала і крышталю,
Сам на льва хадой падобны, як у тыгра — ў зрэнках жар.

Навіну пачуўшы гэту, хутка ўвесь сышоўся горад.
«Як бы нам яго пабачыць?» — гаварылі ўсе вакол.
Аўтандзіла асыпалі словы ласкі, смех бадзёры,
Ад мужоў збягалі жонкі, быў парушаны спакой.

Тут Фацьма на ганак выйшла, госця ветліва спаткала,
Зазірнула яму ў вочы і ў пакоі павяла;
За сталом з сабою побач пасадзіла, частавала
І таму сама вясёлай і ўзбуджанай была.

Хоць сама не маладая — маладою быць хацела.
Станам зграбная, вачамі рассыпала палу жар,
Паважала песні, танцы і віна шыпучы келіх,
Строі пышныя, памаду ўжывала дзеля чар.

За бяседай-пачастункам да паўночы прасядзелі,
Віцязь ёй паднёс пачціва падарунак — дзіва дзіў.
Вельмі міла гаварыла, і агеньчыкі мігцелі
У вачах Фацьмы. Нарэшце развітаўся Аўтандзіл.

Раніцой расклаў тавары, выбраў лепшыя ўзоры
І паслаў цару марскому, каб парадаваць таго.
А купцам сказаў паціху: «Вы гандлюйце без дакору
І як след хавайце тайну вы паходжання майго».

Віцязь быў адзеты сціпла ў купецкае адзенне;
Або ён Фацьму наведваў, або йшла яна сама.
У спакусах і гаворках час ляцеў, як вокамгненне,
Як кахала Віс Раміна, так і віцязя Фацьма.

Як мага далей трымайся ад спакусніцы-жанчыны!
Завалодае душою, сэрца ласкаю спаўе,
А пасля кахання слову здрадзіць раптам без прычыны.
Патаемныя сакрэты лепш хавай ты ад яе.

Захапляцца Аўтандзілам пачала Фацьма знянацку,
А пасля агонь кахання апаліў яе наскрозь.
Не змагла яна адолець чараў воч яго юнацкіх;
«Дзе знайсці мне паратунак?» — і ліла струменне слёз.

«Мне самой яму прызнацца — можа з'ехаць прэч у крыўдзе.
Змоўчаць — сіл няма, бо сэрца жарам-полымем смыліць.
Не, прызнаюся, хоць, можа, тут мая пагібель прыйдзе,—
Не паможа таму доктар, хто не скажа, дзе баліць!»

І пісьмо да Аўтандзіла, смутку поўнае, паслала.
Пра пякучы жар сардэчны, пра кахання боль цяжкі.
Пісьмы гэткія любое сэрца сціснулі б ад жалю,
Мы ж іх часта не шануем, а ірвем дарма ў шматкі.

«О праменны! Божай воляй сонцам стаў ты ў небасхіле!
Хто разлучаны з табою, таму цемра засціць зрок;
Хто з табою побач — паліш ты яго агнёвай сілай,
Ты прывабіў нават зоры, што глядзяць праз ночы змрок.

Хто хоць раз цябе пабачыў, той уражаны навекі.
Ты, як ружы цвет, прывабны, прытуляеш салаўя.
Як і я, перад табою нікнуць долу нават кветкі;
Ты пашлі свой промень-позірк, без яго загіну я.

Бог пасведчыць, як мне цяжка пра сваё пісаць каханне,
Але што зрабіць магу я, паратунак дзе знайду,
Калі чорных веек стрэлы сэрца раняць несціхана?
Не даводзь жа да вар'яцтва, а прыходзь і пашкадуй.

І пакуль на ліст мой гэты я чакаць адказу буду —
Ці ажыць маёй надзеі, ці загінуць марна ёй,
Я датуль сябе стрымаю ад смяротнага прысуду.
Смерць або жыццё? Рашае хай адказ чаканы твой!»

І Фацьма паслала тут жа гэты ліст да Аўтандзіла.
Абыякава чытаў ён, нібы вестку ад сястры.
Думаў: «Скуль Фацьме дазнацца, хто навекі сэрцу мілы,
Параўнаць яе ці ж можна мне з царыцаю царыц?!

Не, зраўняць варону з ружай — гэта проста немагчыма,
Хоць яшчэ салоўка з песняй над той ружаю не млеў.
Ўсё агіднае заўсёды непрыстойнасці прычына,
Дык нашто лухту ўсю гэту мне Фацьма бязглузда шле?»

І нядоўгія ваганні ён адкінуў прэч імкліва.
Беглі думкі: «На чужыне хто мне зможа памагчы?
Калі ўзяўся я для друга адшукаць красуню-дзіва,
Скарыстаць я ўсё павінен, не пагрэбаваць нічым.

Часта гэтая жанчына падарожных сустракае,
З імі весткі ў дом прыходзяць адусюль з чужых краёў.
Ён скарыўшыся, быць можа, след знайду, які шукаю,
Дапаможа мне — гатоў я адплаціць належна ёй.

Бо калі пажар кахання ахапіў жанчыну шалам,
Сорам, ганьбу — ўсё губляе, абы з любым разам быць,
Таямніцы ўсе раскрые, ўсё раскажа ў запале;
Лепш паддацца ёй, да мэты каб хутчэй свой шлях прабіць.