Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Воск з агнём не марна дружыць, зыркім полымем згарае.
А ў вадзе адразу тухне — сутнасць розная ў іх.
Так зазнаўшаму няшчасце, як свая — бяда чужая.
Зразумей і ты ўсю бездань невыцерпных мук маіх!»

«Раскажу я падрабязна, што далей было са мною,
Справядлівым мудрым зрокам ты мне ў сэрца зазірні.
Безнадзейнага чакання не стрымаў тугі цяжкое
І, пакінуўшы пячору, ў поле рушыў на кані.

Праз падлесак я праехаў і спыніўся на паляне;
Раптам выбегла тыгрыца, а за ёю следам леў.
Мне здалёк яны здаліся, нібы пара закаханых,
Ды далейшыя падзеі абудзілі ў сэрцы гнеў.

Забаўляліся спачатку леў з тыгрыцаю гульнёю,
А пасля ў звярынай злосці кожны быццам ашалеў.
Як жанчына, перш тыгрыца адступіла з поля бою,
Ды, раз'юшаны, за ёю ўслед памчаўся грозны леў.

Я яму, ўзлаваны, крыкнуў: «Ганьба лютаму вар'яту,
Што каханую гатовы на шматкі раздзерці сам!»
І, са злосцю меч дастаўшы, ўперад кінуўся заўзята:
Секануў, і чэрап львіны я раструшчыў папалам.

Меч адкінуўшы, ў абдымкі ўзяў тыгрыцу я рукамі,
У імя сваёй каханай я хацеў пацалаваць;
А яна ўпілася ў цела, раздзірала кіпцюрамі,
Я забіў яе, бо іншай быў няздольны рады даць.

Я стараўся ўціхамірыць — не скарылася тыгрыца
І за гэта заплаціла, неразумная, жыццём;
І згадаў я, што з каханай сам калісьці мог сварыцца,—
І згрызоты цяжкай роспач зледзяніла пачуццё.

Вось, мой браце, расказаў я, колькі гора перажыта;
Дык дарэмна не здзіўляйся, што жывы хаджу яшчэ!
Смерць забраць мяне не хоча, хоць з жыццём даўно я квіты!»
Скончыў віцязь, паліліся слёзы горкія з вачэй.

Аўтандзіл з ім разам плакаў, і зліліся слёз струмені;
Друга ўпрошваў: «Не журыся, бо спаткання прыйдзе час,—
Зноў ты ўбачыш сваё сонца,— бог пашле ад мук збавенне;
Калі б ён жадаў разлукі — не злучаў раней бы вас!

Ходзіць гора за міджнурам, нібы змроку цень злавесны;
Хто спытаў палын жыццёвы, мёд уцехі п'е ў свой час.
О каханне, нас да смерці хочаш часам ты давесці,—
Ты разумных зводзіш з глузду, робіш невукамі нас!»

Ледзь суняўшы слёзы, шлях свой скіравалі да пячоры.
Прасвятлеўшая ад шчасця, іх заўважыла Асмат
І пабегла ім насустрач, слёзы ронячы, як зоры;
Цалаваўся з ёю кожны, як з сястрою родны брат.

«Божа мой,— яна сказала,— над усімі ты ўладарны,—
Цеплыню нам пасылаеш, не шкадуючы святла.
Да цябе падзяка наша дымам сцелецца ахвярным:
Не прапалі мае слёзы, што па віцязях ліла!»

Тарыэль сказаў: «Сястрыца, шчасця ў свеце не багата,—
Толькі блісне яго промень — хмары зноў нясуць бяду;
Гэта ўсё — закон спрадвечны, за хвіліну шчасця плата.
Мне шкада цябе, аднак жа ў смерці радасць я знайду!

Хіба ж той, хто церпіць смагу, дасць вадзе дарма праліцца?
Дык нашто — я сам дзіўлюся — штохвілінна слёзы лью?
Ад бязводдзя гінуць людзі, бо вада — жыцця крыніца.
Я згубіў свой перл адзіны — ружу тую, што люблю!»

Аўтандзіл таксама ўспомніў сонца — любую дзяўчыну;
Ён сказаў: «Маё каханне! Без цябе мне не пражыць,
Бо, разлучаны з табою, на чужыне марна гіну.
О, калі б магла ты ведаць, як агнём душа гарыць!

Ружа ведае — без сонца звяне, ўкрытая імглою;
Тое ж будзе з намі ўсімі, як пагасне сонца круг.
Будзь жа ты дужэйшым, сэрца, стань гранітнаю скалою,
Не гібей, бо стацца можа — стрэне твой каханы друг!»

Змоўклі віцязі, хоць кроў іх закіпела з новай сілай.
Павяла, сама ў трывозе, у пячору іх Асмат,
Шкуру тыгра разаслала, міла сесці запрасіла;
І да самае паўночы там было гаворкі шмат.

На вячэру свежаніны напяклі ў гарачым прыску,
Не было там крошкі хлеба, пенных кубкаў не было.
«Еш!» — прасілі Тарыэля. Не згаджаўся ані блізка,
Праглынуў маленькі скрыдлік — быццам сківіцы звяло.

Вельмі добра, калі людзі шчырай злучаны гаворкай,
Слова — дар найдаражэйшы, калі мудра вучыць жыць;
Ад яго турботаў іскры разляцяцца з дымам горкім,—
Гора выкажы сардэчна — давядзецца менш тужыць!

Так да ранку львы-героі прасядзелі ў пячоры,
Ад прызнанняў задушэўных гора ў сэрцы адлягло;
А на досвітку, ледзь першы промень бліснуў з-за ўзгор'я,
Пакляліся зноў у дружбе свету жорсткаму назло.