Шата Руставелі - Дрэва вечнасці

Завальня (ціха). Няшчасце чакае паненку Амелію, калі, крый Божа, дасць згоду гэтаму ветрагону. Хаця і ёсць прыказка: хто ажэніцца, той пераменіцца.

Тамаш (шэптам). Не, пане дабрадзею, кажуць людзі, што калі родзіцца жарабя з лысінкай, дык з той самай лысінкай і ваўкі з'ядуць.

Выходзяць.

Пан Альберт узнімае галаву і аглядае апусцелы пакой.

Альберт. Фартуна канчаткова адвярнулася ад мяне. Зусім нядаўна без шкадавання раскідваў жмені грошай направа і налева, а зараз вымушаны шукаць шлюбу толькі дзеля таго, каб атрымаць дзве тысячы талераў і сплаціць частку даўгоў і падаткаў. А што, калі ганарлівая дзяўчына сапраўды адчуе няшчырасць, пра ўсё здагадаецца і не дасць свае згоды на шлюб? Ах, падзякаваў бы і д'яблу, калі б паспрыяў ён мне ў справах і дапамог здзейсніць задуманае!

На далёкай вежы б'е дванаццаць, адмярае поўнач гадзіннік у куце вітальні, патухаюць на імгненне васковыя свечкі, і ў пакоі невядома адкуль з'яўляецца худы, бледны незнаёмец у доўгай чорнай вопратцы.

Чарнакніжнік. Пачуў я твае памысныя словы і гатовы табе дапамагчы.

Альберт (спалохана). Вох! Які жахлівы твар! Відаць, перада мною злы дух!

Чарнакніжнік. Не крычы, я падобны да цябе і магу табе шмат карыснага зрабіць.

Альберт. Хто ты?

Чарнакніжнік. Я — Чарнакніжнік. Я днём спачываю, а пасля захаду сонца блукаю па свеце і выведваю, пра што людзі думаюць, пра што гавораць, што ядуць і п'юць. Маю вока зыркае, а слых такі тонкі, што нават за мураванаю сцяною магу чуць шэпт. Па рысах твару пазнаю характары людзей, змушаю іх гаварыць паміж сабою і памятаю пра ўсё. Заходжу праз маленькую шчылінку, і дзверы не рыпяць, калі іх адчыняю, а сабакі не брэшуць, калі праходжу паўз іх.

Альберт. А сюды чаго ты прыйшоў?

Чарнакніжнік. Я дапамагу табе пабрацца з Амеліяй і атрымаць за ёй маёнтак і дзве тысячы талераў.

Альберт. А якую ўзнагароду запатрабуеш ты за свае паслугі?

Чарнакніжнік. Я чалавек беспрытульны, а для алхімічных вопытаў мне патрэбны невялікі пакойчык. Дазволь мне пасяліцца ў тваім доме, пра астатняе ж не клапаціся.

Альберт. Заўтра збіраюся ехаць да Амеліі з прапановаю шлюбу...

Чарнакніжнік. Тады — за справу. Мы зробім так, што паненка абавязкова дасць сваю згоду. Чорныя духі дапамогуць нам. Нічога не бойся і нічому не здзіўляйся.

Чарнакніжнік вымае са складак адзення вялізную, у старадаўняй вокладцы кнігу і кладзе на стол. Малюе на падлозе крэйдай магічнае кола, цэнтр пазначае трохкутнікам. Пасля вымае чорную свечку, крывы нож і вяроўку, падыходзіць да пана Альберта.

Чарнакніжнік. Для варажбы спатрэбіцца кропля твае крыві.

Альберт (насцярожана). Дзіўныя і богапраціўныя рэчы вырабляеш ты, Чарнакніжнік! Ці не будзе мне ад гэтага якой шкоды?

Чарнакніжнік. Шкоды ад гэтага не будзе ніякае. Ты ж такі, як і я. Пабачыш і не такія дзівосы, калі бліжэй пазнаёмішся з чорнай магіяй.

Чарнакніжнік праводзіць лязом нажа па руцэ пана Альберта. Кладзе акрываўлены нож і вяроўку ў цэнтр магічлага кола, стаўляе туды чорную свечку. Схіляецца над раскрытай кнігай і варожыць над ёй.

Свечка загараецца сама па сабе яркім полымем, валіць куродлівы дым, раптоўна чорная свечка гасне, разам з ёй і ўсе астатнія свечкі ў пакоі.

Пана Альберта і Чарнакніжніка паглынае цемра.

Калі змрок крыху рассейваецца — узнікае спачывальня паненкі Амеліі. Вакол ложка дзяўчыны снуюць у паўзмроку розныя прывіды, народжаныя варажбой Чарнакніжніка. Паволі іхняя хаатычная мітусня афармляецца ў асэнсаваны сюжэт: ігральныя карты накідваюць вяроўку на шыю пана Альберта і збіраюцца яго павесіць.

Голас Альберта. Амелія, я гіну. Дапамажы мне, Амелія. Ты, толькі ты можаш выратаваць мяне...

Паненка Амелія на імгненне прачынаецца, прывіды хаваюцца па цёмных кутах спачывальні, знікаюць .

Амелія. Божухна, які кашмарны і ў той жа час рэальны сон! Няўжо нешта здарылася з Альбертам? Гэтыя карты хацелі яго задушыць, а ён клікаў мяне на дапамогу. Але што я магу зрабіць, калі ён сам адштурхнуў мяне і насмяяўся над маімі пачуццямі?

Стомленая Амелія засынае. А вакол ложка зноў пачынаюць снаваць прывіды, але цяпер іх мітусня афармляецца ў іншы сюжэт: пана Альберта, апранутага ў акрываўленую, разарваную кашулю, акружаюць раз'юшаныя вярцепныя фурыі з крывавымі нажамі ў руках.