Міхась Зарэмба: З павагай да зямлі і да людзей...

Вера спатыкнулася за некалькі крокаў ад пня, на якім стаяў зняможаны ад крыку Сярожа. Слоік з суніцамі выслізнуў з яе рук і кульнуўся на замшэлы дол. Яна ўпала на каленкі, абцягнутыя сінім трыко, адчула востры боль, але тут жа ўсхапілася, углядаючыся перад сабой.

— Сярожа, што з табой?! Супакойся! Дзе гадзюка?! Вера кінула вачамі наўкола каля пня, і яе позірк паспеў заўважыць нешта падобнае на бліскучы гумавы жгуцік, які паспешліва слізгаў па рудым мху да густога папаратніку.

— Гэта ж мядзянка! — з палёгкай выгукнула Вера. — Не бойся, яна не ядавітая. Вунь дробныя плямкі і бурыя палоскі каля галавы.

— Мядзянка? — неяк жаласліва прашаптаў Сярожа. — Не кусаецца? Хто табе казаў?

— Я ў кнізе прачытала, — сястра падступіла да брата, узяла яго за руку, каб супакоіць, падвесяліць. — Гэтая кніга Чырвонай завецца. У ёй напісана, што мядзянку трэба ахоўваць, яе ў нашых лясах вельмі мала засталося.

— Гадзюку... і ахоўваць?! — яшчэ больш здзівіўся Сярожа, усё яшчэ не адважваючыся спусціцца з пня. — Прыдумаюць...

— Трэба, Сярожка, ахоўваць, трэба. I мядзянку, і ландышы, і птушак. А ты мяне напалохаў, як на пажар бегла. Аж суніцы выкуліла. Давай, дапамажы сабраць у слоік, ды і дадому пойдзем.

Сярожа, трымаючыся за Верыну руку, асцярожна саскочыў на зямлю і, пазіраючы туды, дзе схавалася мядзянка, пайшоў за сястрой.

— Ну і баязлівец жа ты, як верабей у каноплях.

— Добра табе, у кнізе вычытала, а мне адкуль ведаць, што мядзянка без яду, — панура сказаў брат.

— Цяпер будзеш ведаць, — усміхнулася Вера. — Такое не забудзецца.

Яны сабралі суніцы (няпроста было выбаўляць іх з моху) і больш не затрымліваліся ў лесе. Сонца ўжо хілілася за поўдзень: дома недзе зачакаліся.

Але на ўзлеску іх падпільноўвала новая прыгода. Пасля сустрэчы з мядзянкай, пасля адчайнага Сярожавага крыку. Адна непрыемнасць ніколі не ходзіць, яна з сабой другую водзіць...

Вузкая лясная дарожка нечакана прывяла да невялічкай палянкі, зацененай густым арэшнікам. Гэта быў зацішны куточак, на якім раптам Вера ўбачыла касалапага Боўдзілу. Разам з ім былі два яго новыя сябрукі — гарадскія акселераты Кекс і Пепс. Вера не ведала іх сапраўдных імёнаў бо заявіліся яны ў вёсцы зусім нядаўна, тыдні са два, і пасяліліся ў калгаснага брыгадзіра. Казалі, што акселератаў прывёз старшыня калгаса, што яны былі дзецьмі нейкіх важных начальнікаў і ім пасля школы захацелася прабавіць час у вясковай цішыні. Хадзілі таксама чуткі, што Кекс і Пепс нешта такое натварылі ў горадзе... А што яны былі здатны на розныя штукарствы, вяскоўцы пераканаліся ў першыя ж дні.

Кекс і Пепс адразу ж знюхаліся з Боўдзілам, як кажуць, рыбак рыбака бачыць здалёку. Пазнаёміліся і прыдумалі забаву. Сярод белага дня яны выкралі матацыкл «Ява» ў трактарыста Бялкоўскага і гойсалі за вёскай, пакуль не ўрэзаліся з усяго разгону ў прыдарожны камень-валун.

Разам каталіся, разам і бразнуліся. Кекс за рулём сядзеў а Пепс і Боўдзіла прыляпіліся ў яго за спінай. Кекс — чарнявы, даўгагрывы, з бясколернымі вачамі — узначаліў кампанію. Не прыдуркаватаму ж Боўдзілу камандаваць і не прышчаваму, касавокаму Пепсу, які, мусіць, ці не з першага класа капціў цыгарэтным дымам свае мазгі. А ў падлюкаватых кампаніях важак патрэбны рашучы, адчайны, жорсткі. Такім быў Кекс.

Набілі сабе гузакоў, а нягеглы Боўдзіла нават расквасіў сваю нюхаўку да крыві. А «Яву» добра-такі да валуна прыпячаталі, аж фару пабілі.

Кінулі «Яву» пры дарозе, памаўзлівымі катамі дадому пракраліся, але іх усё ж выкрылі: хтосьці бачыў з матацыклам. Боўдзіла першы прызнаўся.

Бялкоўскі шум падняў, збіраўся скардзіцца ў міліцыю, толькі старшыня калгаса перапрасіў. За гарадскіх блатнякоў заступіўся, маўляў, паблазнавалі хлопцы, больш не будуць... Што і казаць, высокае начальства жартаваць не любіць: не дагодзіш — трапіш у няміласць.

Вёска пагаварыла, пагневалася і заціхла. А з «тройцы» — быццам з гусакоў вада. I новую забаву прыдумалі, як толькі свае гузакі загаілі. Падцікавалі, калі трактар «МТЗ-80» з прычэпам застаўся без гаспадара, залезлі ў кабіну (апоўдні была справа) і пагазавалі па палявой дарозе. Зноў жа Кекс руляваў, гэта яго бацька навучыў руляваць на ўласных «Жыгулях». Нядоўга іх падарожжа працягвалася: у балотны кар'ер загналі трактар, а самі ледзьве паспелі выскачыць.

Боўдзілавых бацькоў на гэты раз аштрафавалі, а старшыня (такія ходзяць чуткі) зноў заступіўся за акселератаў, узяўшы ў іх «чэснае слова», што яны будуць паводзіць сябе без выбрыкаў. Ды што гэтае «слова»?! Нуль, пусты гук, «гогаль-могаль», як любіць прыгаворваць Кекс.