Міхась Зарэмба: З павагай да зямлі і да людзей...

Хаця што Паўлік? Ён вунь з апетытам з'еў наліснікі са смятанай, малачком запіў — больш яго нічога не турбуе. Вера пасадзіла браціка ў ложак з высокімі біламі, паклала любімыя Паўлікавы цацкі і асцярожна выслізнула за дзверы.

У прыхожай на нейкі момант спынілася ля кушэткі, на якой спаў бацька, прыслухалася да яго хрыплаватага, з прысвістам дыхання, узяла са стала гліняную міску з кіслым малаком, уздыхнула:

— Тата, тата... — і ў вачах аж зашчымела.

На двары Вера спынілася ля сенцаў, куды ўжо заглядвалі промні ранішняга сонца, падставіла твар іх ласкавай цеплыні, зажмурылася. Стаяла колькі хвілін, прагна ўдыхаючы водар ціхай, чыстай раніцы. Уначы прайшоў спакойны дождж, абмыў усё навокал ад пылу, напаіў зямлю, якая пасля дзесяцідзённай чэрвеньскай спёкі хоць трохі спатоліла сваю смагу.

Злева, каля самай сцяны хаты, засланяючы крайняе акно ад святла, разросся густы куст язміну. Увесь ён усыпаны белымі кветкамі, якія напаўняюць двор прыемнай духмянасцю.

Вера любіла і пах язміну, і гэтыя прыгожыя далікатныя кветкі, якія гронкамі абселі зялёналістыя галінкі. Нібы рой дзівосных летніх матылькоў. Так бы стаяць і цешыцца, але дзяўчынка схамянулася, успомніўшы пра гліняную міску з кіслым малаком. Яна паглядзела на высокі клён, што высіўся над брамай каля самай вуліцы, ціха паклікала:

— Кар-лу-ша-а!

Паклікала і прыслухалася. Цішыня, толькі здалёк, ад фермы, далятаў роўны гул даільных апаратаў.

— Карла, — дзяўчынка сказала больш гучна і ступіла бліжэй да куста язміну, па-ранейшаму пазіраючы на густую крону клёна.

Вера прыхінулася шчакой да халаднаватай, вільготнай галінкі язміну, адчула казытлівы дотык пялёсткаў і аж зажмурылася ад лагоднай замілаванасці.

— Карлуша! — зноў паклікала Вера.

I тут над дваром, зніжаючыся, праляцела чорная птушка, крута развярнулася каля клёна і, паволі планіруючы, апусцілася на плот.

— Ка-ар, ка-ар, — абвясціла аб сваім з'яўленні птушка і ўзмахнула распасцёртымі крыламі.

— Добрай раніцы! — узрадавалася Вера. — А я цябе на клёне выглядала.

— Ка-ар.

— Зараз, Карлуша, кіслым малачком пачастую, паснедаеш.

Вера падышла да лаўкі, паставіла на яе гліняную міску.

— I дзе ж гэта Сярожка забавіўся? Ты яго не бачыў?

— Ка-ар, — птушка зляцела на лаўку, падскочыла да міскі і пачала кляваць кіслае малако, у якім плавалі дробныя кавалачкі варанай бульбы. Ела, закідваючы галаву ўгору, і аж заплюшчвала ад задавальнення свае бліскучыя вочкі.

Дзяўчынка замілавана назірала за птушкай, цешылася сваім незвычайным сяброўствам і прыпамінала мінулагоднюю сутычку з Боўдзілам на лясной палянцы. Такое помніцца, не забываецца...

Аднойчы Вера з Сярожкам пайшлі збіраць суніцы. На высокіх палянках, бліжэй да ўзлеску. Сярожка не быў вялікім ахвотнікам да далёкіх пераходаў. Вельмі ўжо хутка яму ўсё надакучыла, мусіць, акрамя мульцікаў ды рыбалкі.

А тут суніцы збіраць. Трэба было паддобрыцца да брата, паабяцаць яму пераздымкі ката Леапольда і Зайца з Ваўком. Толькі Сярожкавага энтузіязму хапіла на адну шклянку чырванаватых, яшчэ не зусім даспелых ягад. I ў яго раптам разбалелася галава. Вера раззлавалася, хацела адправіць брата дадому, але перадумала і сказала, каб ён пачакаў, пасядзеў на пні, а яна дазбірае свой літровы слоік. Якраз патрапілася сунічная лапіна, абагрэтая сонцам і аздобленая чырвонымі каралямі.

Вера збірала ягады з асаблівым стараннем, бо бабка-знахарка параіла паіць Паўліка сунічным морсам: для ўмацавання галасавых звязак. Так гэта ці не (паспрабуй дакажы ці абвергні?), але Вера збірала ягады, памятаючы пра бабчын «рэцэпт». Першыя суніцы ў чэрвені — духмяны гасцінец для браціка, які ўсё не навучыцца гаварыць і хадзіць.

Сярожка сядзеў на пні, санліва глядзеў на бакі і ціха канькаў:

— Вера, пайшлі дамоў, пайшлі...

— Пачакай, зараз... Вунь колькі суніц, — памяркоўна казала сястра. — Узяла памочніка...

Раптам Сярожа знямеў. Тое, што ён убачыў зусім блізка, за які метр ад сваіх кедаў пазбавіла яго голасу і рухаў. Хлопчык, як загшнатызаваны, глядзеў на чырванавата-меднае стварэнне, што паволі выпаўзала з густога верасу. Сярожа згледзеў некалькі радоў дробных цёмных плямаў на спіне, заўважыў бліжэй да галавы дзве кароткія бурыя палоскі... Гарачая хваля шуганула яму ў твар, прымусіўшы ўскочыць на пень з немым крыкам:

— Ве-ра-а! Га-дзю-ка-а! Ве-е...

Лясное рэха падхапіла Сярожаў голас пранізлівым сігналам трывогі.

— Ве-е-е...

Яна кінулася праз невысокі, па пояс, бярозавы хмызнячок, прыціскаючы да сябе дзвюма рукамі літровы слоік, у якім амаль даверху пунсавелі духмяныя суніцы. Бегла і адчувала, як нямеюць рукі і ногі, як ліхаманкава б'ецца сэрца, нібы ў нейкім кашмарным сне, калі трэба бегчы, ратавацца, а ў цябе няма сілы...