Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

Павел Рыгоравіч гэтак жа раптоўна заціх, як і ўзгарэўся. Толькі штосьці бурчэў сабе пад нос, нібы прасіў прабачэння. I паслухмяна пайшоў у хату, апіраючыся на дужыя Ягоравы рукі. Замінка выйшла ў дзвярах, што вялі ў прыхожую. Бацька зачапіўся вялымі нагамі за парог; і Ягору давялося браць яго ў ахапак. Данёс да кушэткі, апусціў на клятчастую пасцілку. Вера паспела пакласці падушку пад бацькаву галаву, якая бязвольна ўпала тварам уніз.

— Фу ты, ну ты... Вось і парадак, — Ягор змахнуў з ілба кроплі поту, ляпнуў рукамі па жываце. — Нічога, праспіцца, будзе як агурчык. Не ён першы, не ён апошні.

Сказаў і пайшоў з хаты, Вера — следам. На двары Ягор убачыў Карлушу, які ўсё яшчэ сядзеў на плоце, здзівіўся:

— А лятаць ён умее?

— Умее. Ён у мяне разумны, я з ім сябрую.

— Няўжо? — Ягор спыніўся каля куста язміну, адламаў галінку, усыпаную белымі кветкамі, прынюхаўся. — Сябруеш? Ці-ка-ва-а.

— Я выратавала яго, вось ён і прыручыўся. Ён абедаць прыляцеў.

— Слухай, — раптам ажывіўся Ягор. — Прадай мне гэтую варону... Для майго Мікіткі. У яго ёсць вялікая клетка, раней у ёй два папугаі жылі... Ведаеш, які мой сынок дасціпны? Дзесяць гадкоў, а такі кемлівы, вундэркінд.

— Карлуша не прадаецца, — захвалявалася Вера. — I ніякая ён не варона...

— Ну, не крыўдуй, я ж пажартаваў. Заплачу добра, мне для Мікіткі нічога не шкада. У нас гэтыя «бабкі» курачкі не дзяўбуць...

— Вось вы і купіце свайму Мікітку курачку.

— Курачку-рабу? — спытаў Ягор і зарагатаў. — З табой, бачу, не засумуеш. Толькі мне патрэбны твой Карлуша. А калі нам зажадалася...

Сказаў і ступіў два крокі да плота, прынюхваючыся тоўстым глюгаватым носам да галінкі язміну. Карлуша глядзеў на Ягора з падазрэннем. Што трэба гэтаму тоўстаму, чырвонатвараму чалавеку? Чаму Вера так устрывожылася?

Раптам Карлуша сарваўся з плота і чорнай стралой мільгануў каля самага твару Ігналёвага сына. Той ад нечаканасці аж прысеў, уцягнуўшы галаву ў плечы.

— Фу ты, ну ты, нячыстая сіла! — Ягор зрабіў выгляд, што зусім не спалохаўся, а так, пажартаваў.

— Не бойцеся, Карлуша не кусаецца, — абрадавалася дзяўчынка. — Проста ён не хоча прадавацца.

— Ды ўжо ж бачу, — раздражнёна сказаў Ягор і пайшоў з двара. — Вось вазьму на мушку, тады палётае...

— Не думайце, што вам усё дазволена, — успыхнула Вера. — Вы лепш вазьміце на мушку Сеньку Абабурку і яго дружкоў. Яны ж археолагаў абакралі... Вельмі каштоўную рэч...

Ягор быццам спатыкнуўся:

— Што ўкралі?

— Нешта старадаўняе, — адказала Вера, а сама падумала: «I чаго ён так устрывожыўся? Як тады, на падводзе, яго бацька...»

— Няхай не ловяць варон, — сказаў Ягор, накіроўваючыся да брамы.

— А калі хто купіў тое крадзенае? — спытала Вера. — Давядзецца аддаваць, праўда?

Але Ягор быццам не пачуў яе пытання, толькі махнуў рукой з галінкай язміну — і хутчэй да веснічак. А яму ўслед, з вяршаліны клёна, паляцела здзеклівае: «Ка-ар, ка-ар».

Рэзка стукнулі веснічкі, потым — дзверцы машыны. Тут жа завуркатаў рухавік. Праз хвіліну-другую ўсё сціхла. Растаў і смуродны дым Ягоравай «Волгі», які заляцеў на двор разам з гарачым ветрам.

Вера прысела на лаўку, з клёна апусціўся Карлуша і пачаў дадзёўбваць свой абед з глінянай міскі. Дзяўчына назірала за птушкай і задумліва разважала:

— Бачыш, Карлуша, цябе хацелі купіць. Спадабаўся ты... Купец таўстапузы, адгадаваў свой валляк... Вось так, Карлуша. На асабістай машыне катаецца, усё можа купіць-прадаць. А яшчэ кажуць, што ў нас няма паноў... Казка для дурачкоў. Злодзей на злодзею едзе і злодзеем паганяе...

— Ка-ар, ка-ар, — Карлуша адклікнуўся на Верыны словы зычным голасам. А можа, падзякаваў сваю гаспадыньку за абед? Праглынуў апошні кавалак бульбы, шчоўкнуў дзюбай і ад задавальнення прыжмурыў вочкі-пацеркі.

— I чаму так, Карлуша, чаму? Чаму бог няроўна дзеліць? — Яе думкі трывожна мітусіліся, нібы ластаўкі перад навальніцай.

Не ўпершыню задумвалася Вера над жыццёвымі непаразуменнямі, над такімі няпростымі пытаннямі... А хто адкажа? Гэта ж не тэарэма Піфагора ці формула квадрата рознасці, якія можна даказаць, рашыць... А калі ты сам-насам апынуўся са сваёй задачай? I ў цябе няма падручніка з адказамі на апошняй старонцы...

Вось жа аб'явілі шасцікласнікі байкот лепшай вучаніцы школы Веры Ластаўцы. Усе як адзін. Можа, хто і спачуваў, але прамаўчаў, не заступіўся... I чаму?

Аднойчы на перапынку Вера сказала:

— Давайце пойдзем да старшыні калгаса. Пра свінарнік спытаем... Колькі ён будзе стаяць на беразе Гайны? Абяцалі знесці — і не зносяць, цэлы год мінуў. А жыжка цякла ў раку і цячэ...