Міхась Зарэмба - З павагай да зямлі і да людзей...

Сярожка дапіў малако, паставіў кубак на стол і падняўся з табурэткі.

— Глядзі, сынок, асабліва не распісвай участковаму. Яны самі разбяруцца... Хто потым за нас заступіцца?

— Мама, што ты кажаш?! Чаму вучыш? — з выклікам спытала Вера і першай выйшла з хаты.

У цяньку міліцыянер пачуваў сябе добра, ён загаварыў з Сярожкам даволі лагодна і памяркоўна.

— Сядай, Сержык, памазгуем пакуль без пратакола, — і паказаў на лаўку побач з сабой. — Што бачыў, што чуў?

Сярожка прысеў на лаўку з самага краю і разгублена ўтаропіўся кудысьці ўбок. Яму было няёмка, быццам ён сам натварыў штосьці благое, недазволенае. I вось трэба трымаць адказ перад міліцыянерам. А тут яшчэ маміна перасцярога...

Маці з Верай абступілі Паўлікаву каляску, забаўляліся з ім, але не адводзілі позіркі ад лаўкі, на якой сядзелі ўчастковы і Сярожка.

— Ну-у, дык хто там, дзе там наслядзіў? Ці, можа, нічога не ведаю, нічога не бачыў?

— Не маўчы, сынок, скажы, — падала голас Кацярына Іванаўна. — Гэта ж без пратакола...

— Яны ў бярэзніку хаваліся, схованку зрабілі, — нарэшце прамовіў Сярожка і зірнуў на маці, якая асцярожна падкаціла каляску бліжэй да лаўкі.

— Хто — яны? — Міліцыянер гучна ляпнуў даланёй па лы-сіне, адганяючы надакучлівую муху.

— Мусіць, Абабурка і... двое з горада.

— Мусіць? Мы, браток, любім дакладнасць. Бяда нам з гэтымі сведкамі, — з дакорам сказаў участковы, звяртаючыся да Кацярыны Іванаўны. — Спачатку крычаць «лавіце злодзея», а потым з іх і слова не выціснуць. Вось тут і разбірайся... Прывыклі мы заграбаць жар чужымі рукамі, усё на міліцыю звальваем.

— А што сведчыць? — не вытрымала Вера. Яна спынілася каля куста язміну і ўважліва ўслухоўвалася ў гаворку. — Усе ведаюць, што вытвараюць Сеня Абабурка і яго дружкі. Вунь яны і археолагаў абакралі. Я сама бачыла, як Абабурка каля палаткі цікаваў.

— Гэта яшчэ даказаць трэба, — прыжмурыўся міліцыянер і пільна паглядзеў на Веру. — Самі вінаватыя... Я ж не буду іх палатку вартаваць. Разявак у нас хапае. А чаго яны там капаюць? Каму гэта трэба? Якая карысць? Чарапкі, пацеркі, жалезкі... Тут бы ў сённяшнім жыцці разабрацца, звязаць канцы з канцамі. Чалавеку сёння дай дабрабыт, чалавек сёння хоча есці. Археолагі, гісторыкі... Напладзілася вучоных, як тых каларадскіх жукоў. А мне ад іх навукі ні горача ні холадна... I яшчэ на міліцыю скардзяцца: мала ловім, мала саджаем. А дзе ж ваша выхаванне, чаму звярэюць людзі?

Участковы распаляўся ўсё больш і больш, нібы сам з сабою спрачаўся. I гаварыў ён ужо не столькі раздражнёна, колькі са злосцю. I вочы яго сталі калючыя, а круглы твар яшчэ больш заружавеўся.

— Што мне словы? Хіба я магу прышыць іх да справы! Факты патрэбны, факты, і абавязкова крымінальныя. Разумееце: састаў злачынства, а не нейкія там гулі-жартачкі.

— Па-вашаму — няхай вычвараюць, пакуль каго не заб'-юць? — Вера адчувала непрыязь да міліцыянера, да яго дзіўных разважанняў.

— Ну, што ты, дзяўчынка, да забойства яшчэ далёка... На маім участку вось ужо дванаццаць гадоў усё шыта-крыта. У Панасёнка такое не пройдзе, Панасёнак нюхам чуе, дзе смажаным пахне... А тут... бічукі смаркатыя. Іх бы ў плуг запрэгчы ды дратаванкай узгрэць, каб дзясятаму заказалі... У мяне ў самога два бэйбусы растуць. Адзін пачаў рожкі выстаўляць, дык я іх хутка абабіў... Цяпер стаў як шаўковы. У руках трэба трымаць нягоднікаў, у яжовых рукавіцах. Тут вунь загадалі ў вёсках мак вынішчаць, яшчэ адна зараза на маю галаву... Прыдумаюць жа наркоты няшчасныя... Ды што ім мак... Вось дзе бяда, тут капаць трэба. А яны чарапкі шукаюць... Эх, жыццё-быццё, ёлкі-палкі, чортавы маталкі... I што б вы рабілі без міліцыі? Вось што мяне турбуе-непакоіць...

Участковы замоўк, узмахнуў фуражкай, адганяючы чмяля, які раптам загудзеў над яго лысінай, і неяк зморана ўздыхнуў:

— Усё, хопіць балакаць-антымоніць, мне цяпер каб халоднага кваску грамаў пяцьсот ды мінут трыста ў гамачку... Вось і ўсе праблемы!

— Можа, кіслага малачка, з халадзільніка? — пацікавілася Кацярына Іванаўна, занепакоеная нечаканай зласлівасцю ўчастковага. I чаго ён так узгарэўся? Якая муха яго ўкусіла?

— Можна і малачка, — памяркоўна згадзіўся Калабок. — I ці шмат чалавеку патрэбна? Вылузваемся са шкуры, гатовы адзін аднаго жыўцом праглынуць... А тут прастаквашка — бальзам гаючы... Гарачыня. Дзе ж ваш гаспадар, на службе?

— На службе, — адразу ж пагадзілася Кацярына Іванаўна і паспяшалася ў хату. — На дзяржаўнай.

Вера падышла да каляскі, але Паўлік не звярнуў на яе ўвагі, па-ранейшаму не адводзіў сваіх вачанят ад міліцыянера. Ці пагоны з бліскучымі зорачкамі прываражылі?