Юры Станкевіч - Луп. Апавяданні

— А дзе зараз яго маці? — спытаў Макарэвіч.

— Жыве ў Н., — Вера Іванаўна назвала суседні горад.— А дзе дакладна, і не ведаю. Каб яна там і спруцянела.

— Ну, бывайце здаровы, — сказаў Макарэвіч.— А пра Васіля, спадзяюся, і напішу, параюся толькі.

— Усяго і вам добрага. Чыстага вам хлеба, крынічнай вады, і каб не было бяды, — сказала Вера Іванаўна і дадала наўздагон: — Вы прабачце, што накрычала на вас. А як мой план?

— Задумка ў вас правільная, — павярнуўся Макарэвіч.— А ён сам як?

— Адно просіць, каб назад не аддавалі. Я ўжо баюся яму сказаць, што трэба праз дзень збірацца.

□

Назаўтра па дарозе на працу Макарэвіч зноў пачуў знаёмыя гукі і ўбачыў выбівальшчыка дываноў на звычайным месцы. Васіль няспешна махаў палкай.

— Хлоп, хлоп!

Макарэвіч збочыў да яго.

— Цёткі не баішся? — спытаў ён.

— А яна на рабоце, — усміхнуўся Васіль.— А мяне адзін тут дзядзька папрасіў.

Уводдалі, ля пад’езда, на лаўцы сядзеў самавіты мужчына ў вайсковай кашулі хакі, трыко і пантофлях. На плячах у яго быў накінуты бушлат.

— Яго заказ?

Васіль згодна кіўнуў, засаромеўся.

— А грошы даў?

— Не пакуль.

— Так ты абанкруцішся, — сказаў Макарэвіч.— I фірма твая нічога не вартая, адны выдаткі. Хочаш, дапамагу?

Васіль зацікавіўся.

— Як?

— Цётка казала, што ты жывёлу любіш. А ў вёску ты б паехаў жыць? Тут недалёка. У мяне там старшыня калгаса знаёмы, ён і ўладкуе. Там і жыць дзе ёсць. А да цёткі ў госці ездзіць будзеш. Згода?

Васіль адклаў палку і задумаўся.

— А не маніш?

— Вось мой тэлефон. Праз тыдзень які пазвані, а я пра ўсё дамоўлюся.

Макарэвіч вырваў з блакнота паперку, напісаў сваё прозвішча і рабочы тэлефон.

Васіль недаверліва зірнуў і запіхнуў яе ў кішэню.

— Дзякуй.

— Што, хутка ў калектыў? — спытаў Макарэвіч. Ён хацеў сказаць у інвалідскі дом, але, вядома, стрымаўся.

— У інтэрнат? — адразу насцярожыўся Васіль. Ён усё зразумеў.— Не хачу, не.— Ён пабляднеў.

Макарэвіч памкнуўся растлумачыць яму намеры цёткі пра тое, што ў яго, Васіля, пакуль няма ніякіх дакументаў, і каб забраць яго, трэба шмат папер і пераканаць дактароў, але зноў стрымаўся. Навошта? Дамовіцца са старшынёй, і то няблага. А там няхай самі выкараскваюцца. Што і казаць — жыццё кволых не лашчыць.

Макарэвіч кіўнуў выбівальшчыку дываноў і пайшоў сваёй дарогай. Ззаду стала ціха.

Ля знаёмай сасны Макарэвіч спыніўся, свіснуў і пазваў:

— Дзе ты, птушка?

Ён пачакаў, а калі ўжо мусіў пайсці, птушка зноў раптоўна выслізнула з-за хвойніку, зрабіла круг у паветры і села на сук над галавой, ашчаперыла лапкамі атожылак, зірнула на яго і пачысціла дзюбу.

— Прывітанне, — сказаў Макарэвіч.— Як ты сюды толькі трапіў, такі прыгажун. Галоўнае — як мага далей ад катоў. Зразумеў?

Птушка скокнула вышэй, пакрасавалася там і неўзабаве схавалася ў шыпульках.

□

Праз дзень Макарэвіч паехаў у камандзіроўку на раён: пачалася пасяўная. Вярнуўся ён позна, да ночы напісаў артыкул і з блакнотам пад падушкай заснуў.

Раніцой у рэдакцыі адбылася лятучка, пасля якой Макарэвіч дыктаваў на машынку. У машыністкі былі брудныя пазногці, рот напаўраскрыты, і ў ім блішчэла залатая каронка.

За акном на дрэвах ужо распускалася лісце, але вецер зноў змяніўся, часам ішоў дробны дождж-імжака, пахаладала. Па шэрым небе нізка беглі хмары, змешваліся з дымам, які ўзнімаўся з трубы гарадской кацельні, што была насупраць. Вялікая тлустая муха, якая паспела ўжо ачуняць у цяпле, гудзела і тыцкалася ў шкло.

Макарэвіч пайшоў да сябе ў аддзел, вычытаў тэкст, потым выцягнуў бінокль і навёў яго на дрэва, але птушкі не ўбачыў. Загадчык сельгасаддзела Кусаў — таўсматы, з вялізным жыватом і амаль без падбародка, як упэўніўся Макарэвіч, па-бабску помслівы і каварны, — праз стол ад яго курыў цыгарэту.

У дзверы пастукалі, і ў кабінет увайшлі двое ў міліцэйскай форме: высокі, змрочны, у гадах маёр і за ім малады, зухаваты сяржант з адтапыранымі вушамі. Маёр кінуў на іх хуткі позірк, слізгануў вачыма па сталах і сценах кабінета і спытаў Макарэвіча.

— Яўген Сямёнавіч?

— Гэта я, — адказаў Макарэвіч з прадчуваннем, што здарылася благое.

Маёр назваўся — прозвішча ў яго было кароткае: Грук — і паклаў на стол паперку.

— Ваша?

Макарэвіч пазнаў ліст з блакнота, які пакінуў выбівальшчыку дываноў, і згодна кіўнуў.

— Паедзеце з намі, — прапанаваў маёр.

— Куды?

— На апазнанне.

Запанавала паўза. Кусаў глядзеў на іх праз стол з прагнай цікавасцю. Цыгарэта дагарала ў яго руцэ і апякла яму пальцы. Пачулася, як за дзвярыма спыніліся нечыя крокі.