Юры Станкевіч - Луп. Апавяданні

Яўген Макарэвіч працаваў карэспандэнтам у раённай газеце ў аддзеле сельскай гаспадаркі. Яго прыслалі сюды пасля універсітэта. «Раёнка», нібы цмок, патрабавала ахвярных радкоў. Трэба было пісаць кожны дзень: як рыхтаваліся да жніва і ўбіралі ўраджай, як капалі бульбу, чым кармілі жывёлу і колькі малака давалі каровы, як рамантавалі трактары і сеялі жыта.

Вясна брала сваё, але сяўба яшчэ не пачыналася. 3 раніцы ён прадыктаваў машыністцы сваю дзённую норму — дзвесце радкоў, а працаваў Макарэвіч хутка, дыктаваў прама з блакнота, куды запісваў іншы раз толькі лічбы і прозвішчы і чым у душы ганарыўся — сваёй аператыўнасцю, маладой памяццю, назіральнасцю. Але ў рэдакцыі не заўважалі яго спраў, а рэдактар старанна крэсліў усякія на яго погляд рызыкоўныя вольнасці: апісанні характараў людзей, асабістыя думкі. Рэдакцыя ўразіла маладога Макарэвіча. Адказны сакратар Тупіцкі, ветлівы, быццам ціхі інвалідзік, быў адзін з самых гнюсных людзей, якіх ён бачыў У сваім жыцці, а тое-сёе ён паспеў пабачыць. У Тупіцкага і мянушка была адпаведная: Гнюс. Нагадвала яго і загадчыца аддзела пісьмаў Беларэцкая. Яны вялі паміж сабой бязлітасную вайну, у якую спакваля ўцягнулі астатніх супрацоўнікаў. Вайна гэтая, як даведаўся Макарэвіч, ішла з пераменным поспехам. У ёй вяліся наступленні, былі здрады, істэрыкі і сваркі.

Бегаў падобны на таракана, з маленькай галоўкай намеснік рэдактара Лапатаў. Макарэвіч адзначыў у яго моцны хапальны рэфлекс, зайздрослівасць і схільнасць да інтрыг. Ён з часам яўна мерыўся ў рэдактары. У рэдакцыі падслухоўвалі і цікавалі ля дзвярэй і ненавідзелі адзін аднаго пасля размеркавання ганарару.

Нікому з супрацоўнікаў Макарэвіч пра птушку не сказаў — вырашыў, што так лепш, няхай яна будзе толькі яго птушка.

— Хлоп, хлоп, хлоп! Бух! Бух!

Макарэвіч адчыніў стол, дастаў бінокль і навёў яго на панадворак, які цягнуўся ўбок ад сквера. За панадворкам пачыналіся дамы мікрараёна. У бінокль ён добра разгледзеў парушальніка цішыні — хлопец палкай выбіваў дыван. Рэха ад сцен дамоў утварала гукі, нібы на стралковым палігоне.

— Бух! Бух! Хлоп, хлоп, хлоп!

Макарэвіч доўга разглядаў выбівальшчыка дываноў. Яго здзівіла, што хлопец калашмаціў палкай заўчора, учора і тыдзень з раніцы да вечара.

Цяпер, калі снег сышоў і стала цяплей, дываны выбівалі ва ўсіх дварах. Калі вы не маеце якога няхай і таннага дыванка, гэта ўжо знак галечы, убогасці, а такімі перад суседзямі, пэўна, ніхто не хоча выглядаць, думаў Макарэвіч. I гэты ёлуп аж высільваецца, непакоіць маю птушку. Макарэвіч вылаяўся сам сабе і ўгледзеўся ў хлопца, які няспешна махаў палкай.

— Хлоп, хлоп, хлоп!

Паўза.

Хлопец быў худы, нягеглы, апрануты ў танныя картовыя штаны, такую ж куртку. На нагах — салдацкія чаравікі. Плечы вузкія, твар хваравіты, бледны. Дрэнна пастрыжаная галава трымалася на тонкай кволай шыі.

Макарэвіч перавёў бінокль на сасну, дзе было гняздо. Птушка нервова скакала між ігліцы. «3-за таго рупліўца, — падумаў ён, — яна можа пакінуць гняздо. Пэўна, птушка атаясамлівала сквер з лесам. Але ж раней тут сапраўды быў лес. Вось і цярпі зараз, дурнічка. Урбанізацыя. Цікава, што за птушка?» Макарэвіч яшчэ паназіраў за ёй — птушка знікала, зноў з’яўлялася, дзяўбла нешта ў галінках. Ён зноў адзначыў прыгажосць яе чырвона-белай афарбоўкі, ладную моц хваста, ястрабіную дзюбку.

Вечарам па дарозе дамоў, хаця месца, дзе ён жыў, можна было назваць домам толькі ўмоўна — Макарэвічу далі пакой у інтэрнаце, — ён зазірнуў у кнігарню і адшукаў там кніжку пра птушак з каляровымі малюнкамі. Трэба было ўрэшце класіфікаваць незнаёмку.

Птушка аказалася лясной госцяй, дакладней, госцем — гэта быў самец шчура. Тое, што лясная птушка не жадала пакідаць горад, навяло Макарэвіча на сумныя думкі. Не жадае, і ўсё. Дык хто яна там, у сваім птушыным свеце, — вар’ят ці ахвяра?

У абед малады Макарэвіч пайшоў у сквер, знайшоў знаёмае дрэва і агледзеўся навокал. Было ціха і амаль не холадна. На сінім небе з рэдкімі маларухомымі хмарамі высока-высока цягнуўся белы шлейф рэактыўнага самалёта. Тут жа, між дрэваў, ніхто не блукаў у гэты час, толькі ззаду грукала.

— Хлоп, хлоп, хлоп!

Макарэвіч знайшоў на зямлі сухую галінку і пастукаў па ствале, ціха свіснуў.

— Фіў, фіў!

Зверху на яго пасыпаліся трухлінкі, аскабалачкі кары.

Птушка нечакана скокнула аднекуль збоку, ашчаперыла галінку лапкамі-кіпцюрамі над яго галавой і скоса зірнула вокам-пацерачкай, пасядзела так, пагайдалася, потым пырхнула ўгору і знікла.