Юры Станкевіч - Луп. Апавяданні

— Ага. Дык ты не супраць пазнаёміцца, — сказаў Макарэвіч.— Сцеражыся катоў, чуеш?

Ён пайшоў назад, але збочыў і скіраваў туды, дзе грукалі палкай. Там у зямлю было ўкапана нешта накшталт невялікіх футбольных варот. На іх вісеў дыван, ля якога стаяў пануры выбівальшчык, трымаючы палку ў руцэ, — усё той жа хлопец. Ён быў нібы ў одуме — пэўна, адпачываў і здрыгануўся, калі Макарэвіч падышоў усутыч.

— Прывітанне, — сказаў Макарэвіч.— Катоў тут не бачыў?

Хлопец здзіўлена пахітаў галавой і моўчкі чакаў.

— Заможны ты, столькі дываноў маеш. Нібы ў Рашыдава.

Хлопец расцяў вусны і глуха сказаў:

— Не маё гэта. Мне заплоцяць, я раблю.

Макарэвіч здзівіўся.

— I колькі табе плоцяць? — спытаў ён.

— Як хто, — сказаў хлопец.— I пейсят капеек і дваццаць. А хто і рубель.

Ён выцягнуў з кішэні і паказаў жменьку дробязі.

— А рублі?

Хлопец уцягнуў галаву ў плечы і збянтэжана ўсміхнуўся. Пярэдняга зуба ў яго не было.

— Мальцы тут забралі. Кажуць, пазыч, пасля вернем. Я даў.

— Б’юць, ці што? — удакладніў Макарэвіч.

— Спачатку набілі, а цяпер не, не б’юць. А навошта табе каты?

Макарэвіч не ведаў, што думаць. Ён прыгледзеўся да выбівальшчыка больш пільна. Бледны нездаровы твар, скура шэрая, як у хворых, усё тая ж сіняя картовая куртка, танная кашуля пад ёй, салдацкія чаравікі.

— Ты хто — біч?

Хлопец пахітаў галавой.

— Я ў цёткі жыву. А вунь і яна сама ідзе. Сапраўды, да іх ужо не ішла, а бегла невысокая рухавая жанчына ў ватніку. Раззлаваная, яна яшчэ здалёк закрычала:

— Што табе ад яго трэба, прайдзісвет? Макарэвіч зразумеў, што гэтыя словы адрасаваны яму. Жанчына падбегла бліжэй, але не спынілася, а нечакана накінулася на яго з кулакамі. Ён адступіў на крок, збянтэжаны.

— Вярні яму грошы, ну!

— Не браў я грошай, — запярэчыў Макарэвіч. Яму стала чамусьці брыдка.

— Ці ж я ў акно не бачыла? Усё аддаў? I зноў ты за сваё?

Хлопец не згадзіўся.

— Не браў ён нічога. Ніякі ён не гад. Ён ката шукае.

Жанчына раптам умольна сашчапіла рукі.

— Васіль, ну колькі я цябе прасіла не хадзіць сюды, не ганьбіць мяне. Што суседзі падумаюць? Ну хіба табе дрэнна ў мяне, есці няма? Навошта табе тыя грошы? Я ж табе давала.

— Просяць жа, — збянтэжыўся Васіль.

— Ненавіджу, — сказала жанчына і паглядзела на вокны дамоў.— А што хворага просяць, яны ведаюць? Здзекваюцца, сволачы, каму ахвота. У-у, звяругі!

— Не трэба, цётка Вера, — сказаў Васіль.— Мне галава баліць.

— Чый гэта дыван? — спытала цётка Вера.— Твой? — яна зноў павярнулася да Макарэвіча.

— Я чалавек бедны, — адмовіўся ён.— У мяне такога багацця няма.

Дыван і сапраўды быў багаты: вялікі, ручной работы, з прыгожым узорам.

— Унь яго, — кіўнуў Васіль на адно з вокнаў: у ім тырчэла чыясьці лысая галава — назіралі.

— Ідзі дамоў, — загадала выбівальшчыку цётка Вера, — зараз жа. Выпі лекі. Я дыван яму сама аддам.

Васіль пайшоў. Палку ён не кінуў, панёс з сабой.

— А вы хто такі будзеце? — спытала Макарэвіча цётка Вера больш лагодна.

Ён сказаў.

— Божа, божа, — жанчына выцягнула пакамячаную насоўку і прыціснула да вачэй, — а вы ведаеце, які ў яго лёс? Нікому не пажадаю. Я раскажу, а вы запішыце. Я вам такое раскажу, што і не паверыце.

Яна сказала, што завуць яе Вера Іванаўна, жыве з мужам, дзяцей ім бог не даў, а Васіль яе далёкі сваяк, якога яна мусіла выпісаць на тыдзень з дома інвалідаў. Бацька Васіля памёр, па бацьку яны і сваякі, а маці жывая, дык тую маці трэба знайсці і расстраляць і каб гэта па тэлевізары паказвалі ўсяму свету. Пасля яна дадала Макарэвічу, што Васілёў бацька памёр, а маці нібы з ланцуга адчапілі. Вырашыла, пэўна, гадаўка, што недабрала ў маладосці. Малы ёй, вядома, перашкаджаў, то яна кіне яго ў кватэры аднаго і знікне на тыдзень, а то і два. А хлопчык усё ніяк не паміраў, то бульбіну якую знойдзе сырую, то цыбуліну, вадой зап’е, і ўсё, чакае маці. Вядома, суседзі даведаліся, умяшаліся, але позна: хлопчык захварэў, галава ў яго стала балець. Сваячка тая дамаглася свайго — аддала яго ў дом інвалідаў.

— А я ж пра тое ўсё не ведала. Паехала ў той дом, укленчыла перад глаўурачом, каб хлопца аддалі, як стаяла, прасіла, так і ўпала на калені, ды адпусцілі яго толькі на тыдзень, бо ніякіх дакументаў ён не мае, але паабяцалі выпісаць потым зусім. Трэба толькі розныя даведкі і паперкі сабраць. Бюракраты, каб на іх!

Пакуль жа Васіль мусіць зноў назад ехаць, але яна спадзяецца, што ненадоўга. У яе, працягвала Вера Іванаўна, наконт хлопца ёсць план. Хлопца трэба ўладкаваць у які калгас побач, так, у калгас. Ён жа любіць жывёлу. Яму каля жывёлы лепш будзе, раз людзі адхіліліся. Дасць бог, жыць як здолее, мо і ўдавіцу якую знойдзе. А тут, ледзь адвернешся, у паслугачах. Набілі шпанюкі нядаўна, грошы адабралі. А якія ў яго грошы? А суседзі думаюць — яна яго сюды пасылае.