Юры Станкевіч - Луп. Апавяданні

Ён раптам адчуў, што сіл больш няма. Трэба было адпачыць. Ён крыху збочыў і зайшоў у густы ельнік, у глыбіні якога пад вывернутай сасной знайшоў выпадкова лежбішча пераможанага ім секача — цёплую і ўтульную яму. I хаця Рванае Вуха ўлоўліваў увесь апошні час нейкі ледзь чутны сігнал небяспекі, ён ужо не мог звяртаць на яго ўвагі, бо вельмі стаміўся. Ён павагаўся крыху і залёг. Не варта было залягаць каля вёскі — гэта было адно з асноўных, самых важных яго правіл, але сёння ён яго парушыў. Тым больш, што статак прайшоў побач. Хутка ён адшукае яго і назаўсёды адвядзе з гэтых варожых мясцін.

...На світанні ўсе ўдзельнікі аблавы былі ў месцы прызначэння. Дагэтуль яны атрымалі ліцэнзію на адстрэл дзіка, які доўгі час наносіў вёсцы шкоду — амаль штоноч разрываў капец з насеннай бульбай і не столькі еў яе, колькі марозіў. Двойчы каля капца рабілі засады, але нахабны і хітры дзік блізка не падыходзіў, мабыць, адчуваў людзей здалёк.

Яшчэ з вечара мароз крыху паменшаў. Надыходзіла якраз кароткая і адзіная за ўсю зіму адліга. Адчувалася ўжо хуткае набліжэнне вясны.

Паляўнічых было трое. Брыгадзір, малады шаракавокі і прыгожы хлопец, які восенню адслужыў у арміі і якому нядаўна даверылі калгасную брыгаду, выцягнуў з сумкі ад супрацьгаза моцны палявы бінокль, расшпіліў футляр і ўзняў бінокль да вачэй, аглядаючы наваколле. Са стрэльбамі за плячамі побач стаялі каржакаваты, чырванатвары ветурач і мясцовы ляснік — меланхалічны, задумлівы дзядзька ў гадах. Сабакі ля ног павісквалі і абнюхвалі адзін аднаго.

— Ну, што бачна, Паўла? — нецярпліва спытаў ветурач.

— Класная тэхніка, люкс! — брыгадзір, якога звалі Паўлам, адняў ад вачэй бінокль, паляпаў па скураному футаралу.

— Што такое? — захваляваўся ветурач.— Дай мне!

— Птушкі над ельнікам, — сказаў Паўла.— А гэта значыць, — ён раптам весела і нечакана моцна ляпнуў лесніка па плячы — той аж адхіснуўся, — гэта значыць, што ён сёння там!

— Няўжо сапраўды на лежні? — прамармытаў ляснік.— Ну і ну. Дрэнь яго справы цяпер.

— Ну дык па сваіх месцах! — сказаў Паўла. Ён быў за распараджальніка.— Пайшлі...

Праз нейкі час участак, дзе, па іх меркаванню, знаходзілася лежбішча дзіка, быў абкружаны. Пусцілі сабак.

Рванае Вуха прачынаўся і зноў засынаў некалькі разоў. Цяпер жа ён падхапіўся ад нечаканага і трывожнага пачуцця. Прама над ім, на елцы, застракатала сарока. Гэта было непрыемна, але яшчэ горшым было тое, што паветра данесла да яго пахі двухногіх, пораху, ружэйнай змазкі і сабак. Ён пачуў іх брэх.

Ён не жахнуўся, бо не ведаў жаху, але на імгненне разгубіўся, бо каб так не шанцавала — з ім гэтага яшчэ не здаралася. Што ж, ён адпачыў і прыме бой, калі так створана ў гэтым свеце. А можа, яму пашчасціць і ён дасягне адным рыўком ратавальнага гушчару, які быў амаль адразу за ельнікам. Там яго не так лёгка будзе дагнаць.

Сабакі ўжо насядалі, і ён ірвануўся з ельніку, але, як толькі апынуўся на чыстым месцы, нешта ўдарыла яму ў жывот збоку, ён пачуў гукі стрэлаў і зразумеў, што ўжо не выбрацца. У жываце і грудзях пякло, там нешта булькацела, і ён бег ужо прама туды, адкуль палыхнула агнём і дзе былі ворагі. Лютасць да гэтых ворагаў напаўняла яго, і ён прагнуў цяпер аднаго — дабрацца да іх і адпомсціць.

Ён не бачыў, як спужаўся, кінуў стрэльбу і ўцякаў ветурач, як схаваўся за дрэва Паўла, бо яму не было ўжо часу перазарадзіць сваё ружжо, і як узняў у апошні раз стрэльбу ляснік. Прама перад ім зноў палыхнула агнём і зноў ударыла ніжэй галавы пад левую лапатку. I тады ён раптам адчуў сваё сэрца, бо цяпер яно білася ўсё мацней і мацней і з грукатам, які пераўзыходзіў усё: і стрэлы, і брэх сабак, і іншыя гукі. Ногі яго падламаліся, і ён упаў у снег. Яму раптам стала вельмі горача, і ён прагнуў цяпер толькі аднаго — ратавальнай прахалоды, і вось, здаецца, яна прыйшла, і ён зноў уваходзіць у тую самую імклівую лясную рэчку — рэчку свайго маленства, і вада бяжыць і бяжыць перад ім, кружыцца, кружыцца. I вось ён ужо плыве, і рэчка пашыраецца і пашыраецца, і берагоў ужо не бачна — адна бязмежная, бясконцая далечыня.

Птушка была малінава-чырвоная, з дзвюма белымі палоскамі на крылах, доўгім хвастом і масіўнай кручкаватай дзюбай. На вершаліне сасны, якую яна аблюбавала сабе, было і кубло, але ці належала яно бела-чырвонай птушцы або проста засталося ад якой вароны — невядома.

Малады Яўген Макарэвіч высільваўся ўспомніць, калі і дзе раней мог пабачыць такую птушку, але так і не ўспомніў. У памяці замест гэтага ўзніклі поплаў на світанку з халоднай ад расы травой, мігцеючае павуцінне, зарослая аерам рачулка, буслы на выгане і буслянка з высахлым трупікам птушаняці, якое выпіхнулі з гнязда і якое так і засталося вісець. Памяць падказала і ўзнавіла вясковую вуліцу і ластавак, якія перад дажджом імкліва імчалі ўздоўж яе, хмарнае навальнічнае лета, кінамеханіка, што аднойчы збіў яго за тое, што ён залез у клуб праз гарышча. Кіно было з серыі чорных гангстэрскіх драм, і ён гады са два шкадаваў, што так і не паглядзеў яго. Яшчэ ўспомніліся снегіры на снезе і сабака Шарык, якога ўзімку недалёка ад вёскі лёгка ўзяў воўк. А такую вось птушку, здаецца, ніколі і не бачыў. Ці ж нам справа да нейкіх птушак. Ён і заўважыў яе выпадкова: з акна кабінета на пятым паверсе назіраў у тэатральны бінокль — падарунак да дня нараджэння — за прадаўшчыцай з прамтаварнага павільёнчыка ля ўваходу ў сквер. Дзяўчына часам прадавала нешта рэдкім пакупнікам, а больш сумавала: глядзелася ў люстэрка, фарбавала вочы, чытала кнігу. За павільёнчыкам пачынаўся сквер, у якім раслі старыя сосны. На адной з іх жыла птушка.