Сергей Балахонов - Зямля пад крыламі Фенікса (зборнік)

“Непадалёк ад гомейскага замку месціцца вельмі вялікае поле. Яно ёсць цалкам паганскім свяцілішчам, якое дзейнічае з папушчэння гомейскага ўладара князя Свідрыгайлы ( Svitrikella ). Падтрымка адшчапенцаў для яго не навіна. Хоць сам каталік, ён нейкі час таму ўзначальваў сілы літоўскіх артадоксаў. Што да згаданага свяцілішча, дык тамтэйшыя паганцы за бога шануюць кракадзіла. Нават хрысціянскі люд тых мясцін апавядае як праўду, што на выспе пасярод возера, якое ляжыць за тым полем жыве велізарны кракадзіл. На полі вядзецца размаітая жыўнасць пякельных памераў: жукі, вожыкі, чарапахі. У пракапаных і напоўненых вадою равах плаваюць хіжыя рыбіны і медузы. Мухалоўкі ў два чалавечыя росты пільнуюць няўважлівых небарак. Атрутныя грыбы выкідаюць у паветра смурод. Зрэшты, на поле гэтае абазнаныя людзі ісці не спяшаюцца. Да ўсіх небяспек дадаецца яшчэ і тое, што там падрыхтавана мноства пастак і перашкод. На ўласныя вочы паганцаў мала хто бачыў. Відавочна, стары князь Свідрыгайла з імі ў змове. Відаць, што хрост святы не змяніў яго паганскай натуры. На яго загад у аднаго чалавека, які капаў калодзежы, а зваўся Марыён ( Maryon ), выкралі жонку. Служкі Свідрыгайлы перадалі яе паганцам, а тыя запраторылі бядачку на кракадзілаву выспу. Марыён у роспачы прыбег да князя патрабаваць праўды. А стары ліс Свідрыгайла сказаў, маўляў, той можа забраць сваю жонку, а яшчэ і золата ў дадатак атрымае, калі застанецца жывым пасля падарожжа праз поле. Пачцівы каталік Марыён не хацеў стаць лялькай у забавах злога нораву паганцаў, але мусіў пабегчы праз паганскае поле, бо жонку сваю любадайную кахаў вельмі. Князь Свідрыгайла глядзеў на яго шалёны бег з вышыні вялізнай драўлянай вежы на колах, якую для яго загадзя пабудавалі. Чым далей адважны Марыён прасоўваўся ў полі, тым далей колькі дзясяткаў добрых коней цягнулі колаваю вежу ўздоўж поля, каб князь мог бачыць усе прыгоды таго, хто бег. А ён у небяспечнай дарозе сваёй не меў ніякае зброі, апроч уласных ног. Адзінай дапамогай яму былі спажыўныя грыбы, якія раслі на полі сярод атрутных. З’еўшы такі грыб, Марыён рабіўся больш моцным і нішчыў сваёй моцай усе перашкоды, спаруджаныя паганцамі, адольваў усе равы з вадою, а таксама падземныя сховы. Да таго ж пасля спажывання гэтых грыбоў ён мог адрозніць сярод звычайных зёлак вогненныя кветкі, якімі адганяў чарапах і хіжых рыбінаў. Запас вогненных кветак дапамог яму ўрэшце перамагчы страшнага кракадзіла. Але перад тым на вочы Марыёна наўмысна патрапляўся нехта з паганых і з дзікунскім гергетаннем паведамляў, што жонка таго дзеліць ложак з кракадзілам. Гэта вельмі ятрыла калодзежніка, і ён урэшце абрынуў ў нябыт сустрэтую ім пачварыну, дарма што тая дыхала гарачым смуродам і адкідала ад свайго панцыра шчыткі з шыпамі, што дужа нагадвала палёт кавальскіх молатаў. Марыён не пабачыў ні сваёй жонкі, ні абяцанага золата. Паганцы схапілі і з надыходам чырвонае спёкі прынеслі яго ў ахвяру іншым сваім надуманым божышчам”.

Як бачым, стваральнікі Super Mario Bros. і сапраўды пазычылі з цытаванага дакумента ладную долю сюжэтных хадоў для гульні, хоць шмат чаго прыдумалі самі (згадайма, напрыклад, зорку непаразлівасці). Але ад самага пачатку знаёмства з ватыканскім дакументам у нас узніклі сумневы ў праўдападабенстве розных дэталяў, зафіксаваных у данясенні папскага агента. Цалкам мажліва ўявіць існаванне перакананых язычнікаў на Гомельшчыне ў сярэдзіне XV ст. Аднак суцэльнай фантастыкай выглядае наяўнасць разгалінаванай сістэмы камунікацыяў, якую Антоній Адмаравін называе свяцілішчам. Яе стварэнне каштавала б немалых высілкаў і вялікіх грошай. Ніводны тагачасны палітык, якім бы паганафілам ён ні быў у душы, не ўзяўся б спрыяць рэалізацыі такога кшталту праектаў. На перабольшванне выдаюць і будаўніцтва колавай вежы, і гвалтоўная смерць Марыёна. Імаверна, агент жадаў дадаць лішніх барваў у сваё апавяданне, аздобіць яго каліўцамі праўдзівай ілжы, каб урэшце атрымаць добрую ўзнагароду за працу ва ўмовах скрайняй небяспекі. Што тычыцца ўсяго астатняга, дык пасля выразных паралеляў з беларускімі народнымі казкамі мы не наважыліся адназначна палічыць тое прыдумкамі. Пагатоў касцюкоўскі краязнаўца Лявон Стрыкоўскі, ведаючы пра наш клопат, даслаў наступны вельмі сімптаматычны тэкст народнай песні, занатаванай ў 1946 г. ад гамяльчаніна Ананія Бязмена: