Михась Южик - Марыянеткі і лялькаводы

Света не даседжвала да канца заняткаў і, з агідаю ў душы, зрывалася дамоў. Да таго ж яна апасалася, што Сяргей патэлефануе ўдзень, калі яна ў інстытуце. Але тэлефон маўчаў. Канешне, ён не маўчаў наогул, ён званіў, але тыя званкі не толькі не прыносілі Святлане радасці, а станавіліся ўсё больш ненавіснымі. Калі тэлефанавалі якія прыяцелькі, яна адказвала ім непрыветлівым, адчужаным голасам і не магла дачакаццка, калі яны ад яе адчэпяцца. Аднак пры кожным новым званку ляцела да тэлефона стралою, з крыкам “Гэта мне, не кранай!” апярэджвала маці… каб каторы раз расчаравацца, каб каторы раз узненавідзець увесь чалавечы род.

Дома Света не магла нічым займацца, як толькі паныла сядзець ці ляжаць на канапе і шкуматаць сваю душу думкамі пра Сяргея, пра тое, як вераломна ён яе кінуў. Раздражняла ўсё: тарахценне машын пад акном, скрэб дворнікавага шуфля, крокі пешаходаў, верашчанне тэлевізара ў зале. Дарэчы, тэлевізар цяпер працаваў да глыбокае ночы, і перад ім, гамонячы, праседжвалі мама і іх новы сужыцель, Аркадзь Рыгоравіч. Ім, відаць па ўсім, было весела. Весялей з кожным днём. Так весела, што Света баялася выйсці ноччу ў туалет, каб не адкрыць для сябе, што госць ужо не начуе на кухні… О, як жа ўсё прымітыўна, як брыдка на свеце! Амаль штовечар Нэля Аляксандраўна выпраўлялася з Бабаеўскім у тэатр. І хоць Свеце было зараз не да тэатраў і яна б нізашто туды не пайшла, усё ж было крыўдна, што яе з сабою не клікалі.

Але і мама з Аркадзем Рыгоравічам, і інстытут як бы адышліся ад Светы на задні план, з’яўляліся нейкім малазначным фонам для адзінай сапраўднай душэўнай пакуты, якая не давала ні спаць, ні есці. Каханне пакідала яе. Яго месца займала нянавісць. Палкія ўзаемадачыненні з Сяргеем, што доўжыліся каля месяца, паўставалі цяпер зусім у іншым святле, уяўляліся пошлымі, нячыстымі і крывадушнымі. У падрабязнасцях прыгадвалася Свеце, як цешыліся яны па начах, якія словы адно аднаму гаварылі. Усё — зман, вераломства і подласць! Усё пустое. Пустое, таму што завяршаецца нелюбоўю. Балюча ўспаміналася тая сарамата, якой ён абучаў яе ў пасцелі. Тое, што прыносіла раней неймаверную асалоду, цяпер здавалася агідным, нізкім і млосным — тым, на што чалавек у цвярозым розуме ніколі не пойдзе. А яны ішлі, а яны бессаромна наталяліся адно адным, а затым… Затым ён проста выкінуў яе, як скарыстаную, непатрэбную рэч. Як зношаныя чаравікі. Падонак!

У панядзелак вечарам, калі мама з Аркадзем Рыгоравічам па завядзёнцы адсутнічалі, раздаўся тэлефонны званок. Было каля дзевяці гадзін.

— Ало, Света? — прамовіў у трубку п’яны, як здалося, голас Сяргея.

— Гэта ты?! — усклікнула Света; яна хацела сказаць многае, хацела асыпаць яго папрокамі, але вострае жаночае чуццё падказала, што ўсё гэта лішняе…

— Света, я званю табе сказаць, што я подлы, нізкі, нікчэмны чалавек. Я нават прабачэння ў цябе не буду прасіць, бо тое… тое, што я зрабіў, нельга дараваць.

— Што?.. Што такое ты кажаш?..

— Забудзь мяне, Света! Забудзь, і гэта лепшае, што ты можаш зрабіць. Такія, як я, не вартыя не толькі жыцця на зямлі, але і людское памяці.

Ад гэтых слоў Света атрымала палёгку. Цяпер, прынамсі, усё праяснілася. Цяпер…

— Ды што? Што, нарэшце, такое! — аднак мімаволі ўскрыкнула яна і спужалася свайго прарэзлівага голасу ў пустым калідоры.

— Нічога, абсалютна нічога, Света. Я проста прывід, мяне няма, а прывідаў нельга кахаць… Забудзь, уяві, што нічога не было паміж намі… Так будзе лепей.

— Як?! Як нічога не было?! Што ты такое нясеш! Апамятайся! А ночы, гэтыя бессаромныя нашы ночы, калі мы крадком, нібы зладзеі… Ды як ты можаш такое казаць, Сяргей?!

— Гэтага не было, Света! Нічога гэтага не было, таму што я прывід, міраж, мыльная бурбалка!

— Не, Сяргей! Ты не міраж, не прывід, бо яны не пазбаўляюць дзявочай цноты, яны не пакідаюць пасля сябе вяровачных лесвіц і дарагіх упрыгожванняў. А ты… Ты зусім рэальны нягоднік. І я… — тут Света ўсхліпнула, голас яе сарваўся, з вачэй хлынулі слёзы. — Я цябе ненавіджу…

— Правільна! — усклікнуў Сяргей. — Правільна, Света! Я варты нянавісці. Але… Але ты мяне ўсё яшчэ кахаеш, бедная мая Света.

— Ненавіджу! — рыдаючы, крычала ў трубку дзяўчына. — Гад! Падонак! Вырадак подлы!

— Ты яшчэ кахаеш! — з недарэчным зларадствам доўжыў Сяргееў голас. — І каб стала табе лягчэй… каб было лягчэй са мной развітацца, то я… я табе вось што скажу. Я здрадзіў табе! Чуеш? Здрадзіў! У той дзень, калі мы збіраліся ехаць да мяне на кватэру, я стаяў, ужо стаяў ля твайго дома, ужо хацеў патэлефанаваць. Але не патэлефанаваў, а замест гэтага пайшоў у бліжэйшы шынок і нарэзаўся да ачмурэння! Напіўся як люмпен… А тады… тады, Света, я ўзяў за грошы звычайную прастытутку. Чуеш?! — выкрыкваў ён распаляючыся. — І правёў з ёй ноч… у гасцініцы “Мінск”, цэлую ноч кахання.