Михась Южик - Перакулены час

– Паплач, паплач.

– Гэта ж у галаве не ўкладваецца такое: стары хворы бацька нарыхтоўвае на ўсю зіму капусту для здаравеннага бэйбуса, які ў гэты час валяецца на канапе і вершыкі строчыць! О, Госпадзе, за што ж мне такая старасць!

– Памаліся, памаліся, – неспагадліва бурчала жонка. – Палягчэе!

– Ірады вы, крывасмокі! – з адчаем выпаліў муж.

– Што?! – гаркнула Пятроўна.

– Не крычы, не запужаеш – пужаны! Вось ты яго пакрываеш, дурніца. З эгаізму свайго бязглуздага. А, памяні маё слова, сама ад яго шчэ нацерпішся. Канаць будзеш – ён табе нават вады не падасць, бо ў той момант тварыць будзе. Пісака хрэнаў!

– Пачакай, зараз Яўген з Галяй прыйдуць – мы цябе завязём куды трэба.

– Што, праўда вушы рэжа? Я б маўчаў, каб мог скрозь зямлю праваліцца. Аднак жывым у магілу не ляжаш. То выкажуся! Вось ад такіх, як Васіль, і ўсе нашыя беды! Гэта такія, як ён, у нас усё сумленна заробленае адабралі. Бо яны дужэйшыя за нас, больш нахрапістыя. Гэта мы іх, на сваю бяду, выкармілі. Ты паглядзі, хто цяпер на іншамарках раз’язджае: нашы з табою сынкі, гарылападобныя істоты з неахопнымі плячамі і маржовымі каркамі. Гэта мы іх дваццаць гадоў таму – з’еш за маму ды з’еш за тату – адкормлівалі. Адгадавалі, трасца на нашы душы! Сталіна на іх трэба.

– Я з табой спрачацца не буду. Дарэмна стараешся. – Людміла Пятроўна здолела ўзяць сябе ў рукі і, вонкава бестрывожная, доўжыла шаткаванне. – З вар’ятамі не спрачаюцца. Іх ізалююць.

– Яны цяперака з намі папросту: пажыў – аслабаняй месца, – зусім не слухаў яе Сяргей Уладзіміравіч, бо галасіў аб даўно набалелым. – Канешне ж, Савецкі Саюз распаўся, эканоміка спляжана, ежы куды як паменшала. А яны, гэтыя нашы мардатыя сынкі, наважылі з намі гэтай паменшанай ежай і не дзяліцца! Яны проста прыходзяць і забіраюць усё. На правах дужага. На правах гарлахвата. Гэтакая барацьба за існаванне. Яны скідаюць нашыя сцягі, ганьбуюць гімны, ставяць свае. Яны сядаюць на нашыя працоўныя месцы і перарабляюць іх на свой капыл. А называюць усё гэта прыгожым словам – дэмакратыя. Дужа ёмка ім за гэтым словам справункі свае хаваць. Не выйдзе! – узвысіў да нельга тон Сурмач-старэйшы. – А я гавару: не выйдзе! – Ён трэснуў кулаком па стале і ўскочыў на ногі. – І калі мой бессаромны нашчадак лічыць, што можна жэрці капусту па літры ў дзень, не ўклаўшы ў яе сваёй працы, я рашуча гавару яму – не! Гавару таму, што заўтра-паслязаўтра з гэтай купустай ён зжарэ і мяне. Упрыкуску. Зжарэ і цябе, дарма што добранькая. Ты мяне чуеш?! – пракрычаўшы гэта, Сяргей Уладзіміравіч агрэсіўна ўтаропіўся на жонку.

– Балабонь-балабонь, – не адрываючы ад работы вачэй, вымавіла яна. – Гаварыць – не мяшкі цягаць.

– Гаварыць?! – задыхаючыся ад шалу і абурэння, прасіпеў Уладзіміравіч. – Га-ва-рыць?!!

Ён хацеў сказаць нешта яшчэ, але ў горле нібыта захрас даўкі камяк, і таму Людміла Пятроўна пачула толькі няўцямнае булькатанне.

Паваліўшы па ходзе зэдлік і вядро, з немым ровам рынуўся Сурмач-бацька з кухні…

27

А Яўген з Галінай выбівалі на двары дываны. На лаўцы, што стаяла непадалёк ад турнікоў, ляжалі рознавялікія скруткі дываноў, дарожак і подсцілаў. На турніку целяпаўся чарговы аб’ект выбівання, над якім напорыста шчыраваў Яўген. Жонка яго стаяла наводдаль, з падветранага боку, але ж дастаткова блізка, каб раз-пораз перакідвацца з мужам словамі.

Дзянёк выдаўся гожы, рэдкі для гэтай пары дзянёк. Сонца гуляла па ствалах і згібістым голлі збяднелых на лістоту дрэў, ззяла ў лужынах і шыбах пяціпавярховак, жаўціла іхнія пахмурныя муры. Нізкае, памяркоўнае, супакойлівае сонца. З прычыны добрага надвор’я вакол было досыць ажыўлена: дзеці гуртаваліся каля каруселяў і гушкалак, некаторыя мужчыны важдаліся са сваімі аўтамабілямі, на прыпад’ездныя лаўкі павылазілі дзядкі і бабулі.

Пагляд Галіны мімаволі скіроўваўся на суседнія пясочніцы, дзе маладыя мамы пасвілі сваіх нашчадкаў. Да сардэчнага болю марыла сама Галя пра такое ціхае і простае шчасце. Гэта наганяла невясёлыя думы аб ейных дваццаці васьмі гадах, аб хуткаплыннасці жыцця, аб немагчымасці нешта змяніць да лепшага. І тады пазірала яна скоса ў другі бок, дзе мажнаваты Яўген махаў выбівалкай, і злавалі яе гэтыя метадычныя рухі, гэтыя тупыя глухія гукі, гэтая шырокая спіна пад ватоўкай. Хацелася сказаць мужу колкасць.

Яўген жа ў той час мысліў зусім у іншым кірунку. Высокія творчыя задумы тут перапляталіся са злабадзённымі рэдакцыйнымі праблемамі. У рэдакцыі надарылася буйная непрыемнасць, якая перарасла ў скандал. Маглі паляцець галовы. У тым ліку і Яўгенава. Гэта дужа таміла маладога рэдактара, замінала вечарамі пісаць любімы раман, выклікала начное бяссонне. Яўгену рупела падзяліцца з жонкай.