Алесь Шашкоў - Ціхая Лань

Роўна праз паўгадзіны, калі ні на асфальце, ні на прасецы, ні сярод дрэў недалёкага лесу ўжо ніхто не варушыўся, Хольц выпусціў у неба дзве зялёныя ракеты, і цяпер вогненны смерч паслухмяна і грозна рынуўся ў глыбіню вузкага перашыйка паміж двух азёр...

Маёр неахвотна схаваў ракетніцу, узяў з рук ардынарца свой плашч. Ён толькі цяпер заўважыў, што стаіць на асветленым ракетамі асфальце, на месцы, адкрытым для кожнае кулі, і, неахвотна павярнуўшыся спінай да лесу, няспешнай хадою пайшоў да адзінокага доміка. Усё. Тое, што не паспеў знішчыць ён, маёр Хольц, няхай дабіваюць яны, карнікі. Гэта іх прафесія. Iм, тылавым пацукам, таксама трэба трошачку славы. А ён, маёр Хольц, усё зрабіў. Рускія не прайшлі. Заўтра яго імя зноў загуляе на старонках франтавых газет, прагучыць у многіх высокіх штабах, дойдзе да Берліна, і стане маёр Эрых Хольц зноў Эрыхам Хольцам, героем вялікай Германіі.

«Зэер гут, маёр Хольц! — пахваліў сябя сам маёр і сеў за стол. — Памянем ляснога «генерала фон Чэтэзэ». Ды заадно і небараку Шылера».

***

...Святкуе маёр Хольц!..

А там, на перашыйку, паміж двух азёр, сярод агню і смярдзючага парахавога дыму, у дзікім шаленстве шчэрыць зубы другі маёр:

— Майн гот! Што робяць! Што, вар’яты, робяць! — шыпіць ён у бяссільнай лютасці. — С-сваіх, н-нішчыць с-сваіх! Яны зараз пераб’юць не толькі італьянцаў і гэтых паршывых «вызваліцеляў», а знішчаць і мой батальён!..

Маёр плюхнуўся на тоўсты камель паваленай віхурай яліны, дзе так нядаўна сядзеў Дубровіч, злосна вылаяўся:

— Які чорт занёс мяне ў гэта пекла? — скрыгатаў ён зубамі. — Навошта я кінуў сваю абарону і ўчапіўся за хвост гэтых рускіх «вызваленцаў»? Пабаяўся, што ўся слава за разгром партызан застанецца ім ды гэтаму прыблудзе Хольцу? Ну дык цяпер і давіся гэтай славай!

Чарговы снарад лёг дужа блізка, у твар дыхнула смерцю.

— Звар’яцелі! Так біць па сваіх! Ну пачакай жа, рыцар!..

Сцяўшы зубы, маёр Лемпер рыўком устае, кідаецца да сваіх мінамётаў. Ён, маёр Лемпер, таксама ў арміі фюрэра не на апошнім рахунку, і на яго ботах пыл многіх ваенных дарог. А калісьці, тады яшчэ сяржант, быў ён лепшым у палку мінамётчыкам: паспрачаўшыся, паклаў міну ў салдацкі кацялок, пастаўлены за кіламетр на белым абрусе. I таму не дзіва, што першая ж, цяпер пушчаная ім міна, адразу намацала цэль.

Ды толькі поспех яго там, за асфальтам, не выклікаў апладысментаў. Батарэя Хольца, якой ён, Лемпер, нанёс шкоду, ад злосці і сапраўды звар’яцела. Зрэзаныя снарадамі, валіліся долу векавыя дрэвы, нявечылі і душылі тых, каго яшчэ не скасілі асколкі. Ад прамога пападання перакуліўся мінамёт, за ім — другі. Усё навокал застагнала, завыла, нібы разам са знявечанымі людзьмі застагналі знявечаныя дрэвы, застагнала сама зямля.

Запоўзшы пад выварацень, у залітую вадою глыбокую яму, Лемпер сціснуў бруднымі рукамі скроні і завыў сам:

— Ратавацца!.. Трэба ратавацца!..

— Бяжым назад, пан маёр, на сваю пазіцыю, — усхліпнуў маладзенькі ардынарац, які ні на крок не адставаў ад свайго камандзіра, спадзеючыся ўратавацца за яго шырокай спінай.

— Маўчы. Бяжы знайдзі начальніка штаба, скажы, няхай бярэ камандаванне батальёнам на сябе.

— А... а вы?

— Бяжы! — гаркнуў маёр і, усхапіўшыся на ногі, кінуўся ў самую кіпень разрываў.

...Ён, мусіць, нарадзіўся ў кашулі, бо праз паўгадзіны ўжо быў у хаце дарожнага майстра, трымаючы за каўнер вартавога, які паспрабаваў яго сюды не пусціць.

— Ттты к-к-камандзір?! — сціскаючы ў правай руцэ пісталет, у левай каўнер адурэлага ад страху салдата, прахрыпеў маёр Лемпер, падступаючы да ложка, на якім раскінуўся маёр Хольц. — Пытаюся ў апошні раз: ты — камандзір?!

— Ну дапусцім, — пагладзіўшы аўтамат, суха адказаў Хольц. — Што далей? — Яго, франтавіка Хольца, балюча шкрабанула гэтае пагардлівае «ты», а яшчэ больш раздражняла нязвыклая, якаясьці кампраметуючая баявога афіцэра чорная форма з адзіным белым кручаным пагонам на плячы.

А ён, эсэсавец Лемпер, у гэту хвіліну ўсімі фібрамі душы ненавідзеў яго, «акопную вош», ненавідзеў яго Рыцарскі крыж, яго мышынага колеру замур­заны кіцель.

— Ггад! — ужо не маючы сілы хоць троху стрымлівацца, выдыхнуў Лем­пер. — Ты ведаеш, каго ты расстрэльваеш?

— Рускіх. Рускіх партызан, — спакойна азваўся Хольц, з насмешкай і пагардай пазіраючы на раз’ятранага эсэсаўца. — Б’ю войска ляснога генерала фон Трактарыста, які, чуў, вось ужо тры гады калашмаціць вас.

— Ты знішчыў батальён нашых саюзнікаў-італьянцаў, паклаў роту эрвэа! А цяпер нішчыш салдат вермахта, мой батальён. Ды я... — Рука Лемпера, у якой ён трымаў пісталет, нервова заварушылася.