Сяргей Балахонаў - Інфанта і аднарог

Зінаіда Львоўна збіралася адмераць мне яшчэ нейкую слоўную тыраду, але званок на ўрок і вучнёўская гамарня пад дзвярыма не дазволілі ёй гэтага зрабіць. Я ўсміхнуўся і пайшоў прэч, ведаючы, што без якой-небудзь прынагоднай зачэпкі яна не зможа пасля вярнуцца да ўзнятай тэмы.

За парогам кабінету ўсмешка мая светам загавела, ажно дзевяцікласнікі, якія ішлі на ўрок, аціхлі, думаючы, што завуч мяне добра прапясочыла. У пэўным сэнсе яно акурат так і было, бо згадка пра Насцінага кавалера (суседа чортавага!) каштавала майму сэрцу болей за любыя выгаворванні. Я збіраўся быў заскуголіць на нябачны Месяц ці нават Марс, але мяне пераняла Марына Нарымунтаўна:

– Аднаму майму знаёмаму патрэбна твая кансультацыя.

– Каму?

– Сяргею Аляксандравічу, майму сябру дзяцінства. Ён зараз працуе ў КНАКС.

Пачуўшы знаёмую абрэвіятуру, маё сэрца сціснулася, нібы няшчасны селянін пад прыгнётам панскім. Уздзець на твар бравурнасці ніяк не атрымлівалася. І калі б у тую секунду я змог зазірнуць у люстэрка, то найхутчэй бы ўбачыў не іранічную ўсмешку рэпінскага «Беларуса», а панурае аблічча гарапашнага мужыка з літаграфіі «Беларускі раб» Юзафа Азямблоўскага. Але ўсе люстэркі я мінуў, і даводзілася прыкідвацца перад самім сабой, што выглядаю, як стомлены балтаславянскі macho пасля візіту да Мінатаўра.

– Баюся, што нічым вашаму сябру я дапамагчы не змагу, – з напятай штучнай усмешкай прамовіў я, заўважаючы, што і для Любартавай гэтая размова не была ўзорам прыемнага баўлення часу.

– Ты дарма так усхваляваўся, – стала супакойваць яна. – Гаворка мусіць пайсці пра чорных археолагаў і іх сувязь з таталітарнымі сектамі.

– Ды я і белай археалогіяй асабліва не цікаўлюся, – шчыра абурыўся я.

– Але цябе яму параіў твой колішні выкладчык прафесар Драўлянскі.

Спасылка на Драўлянскага выглядала дужа непераканаўчай. Яна б яшчэ на Нарбута спаслалася!

– Я з ім амаль пяць гадоў не камунікую, – паціснуў плячыма я.

– Ну, не ведаю… – Марына Нарымунтаўна спяшалася як мага хутчэй, абы з рук, завершыць гутарку. – У любым выпадку ты павінен гэта мець на ўвазе і не бянтэжыцца, калі Сяргей выйдзе на сувязь з табой.

Я хітнуў галавой, нібы пагаджаўся. Да маіх «радасцяў» дадалася яшчэ адна. Стаў разважаць пра рэальныя прычыны цікавасці да мяне з боку славутай Камісіі па надзвычайнай ахове культурнай спадчыны. Круціў і так, круціў і гэтак, але нічога асаблівага не знаходзіў. Я сапраўды не мог быць прафесійным кансультанам па нейкіх археалагічных пытаннях. Таму адзіным, што магло так нечакана прывабіць КНАКС да мяне, падалася мая літаратурная творчасць. Але яе наўрад ці можна было прылічыць да аб’ектаў культурнай спадчыны, на ахове якой спецыялізавалася гэтая арганізацыя. Прынамсі, ні мае публікацыі ў перыёдыцы, ні кніга, якая вось-вось павінна была выйсці, на гэты асаблівы статус не прэтэндавалі. Заставалася чакаць анансаванай завучам сустрэчы.

11.

Жыццё крынічыла. Але чысціня гэтае крыніцы была вельмі сумнеўнай. Я ўзіраўся ва ўласную мінуўшчыну і з жахам выяўляў, што ва ўспамінах не зусім я. Раптоўнае дыстанцыяванне ад ранейшых ego прыўносіла ў душу дадатковы калэмут. Думаючы то пра Цыпіну, то пра КНАКС, я прымудраўся жартаваць і смяяцца. Знаходзіліся сілы, каб працягваць здзіўляць дзесяцікласнікаў даходлівымі тлумачэннямі. «Калі ты, Волечка, майструеш табурэтку, то гэта вытворчая дзейнасць. А калі, на гэтую табурэтку ўскочыць Саша і пачне чытаць верш, то гэта ўжо будзе дзейнасць духоўная». Адшукваўся спрыт занадта не гырчаць на дзевяцікласнікаў. Аднекуль бралася натхненне ў працы з васьміклашкамі. І толькі з адзінаццатымі ўсё было дагары дрыкам. Я ніяк не мог зразумець, з якой такой прычыны. Калі Кася Вядзёркіна, затыкаючы пальцамі нос, піла ў сталоўцы маркоўны сок, яна магла сабе і іншым патлумачыцца: «На дух не пераношу, але для скуры карысна». А я, любячы выпускную паралель, не быў здольным з’ясніць, чаму мне цяжка ў іх выкладаць. Зрэшты, тады, хаця і праз «не магу» ды зубоўны скрогат, я намагаўся быць супераб’ектыўным у ацэнцы іх ведаў. Уся гэтая дыялектычная байда мусіла б стаць мне папярэджаннем: не ўсё так дрэнна сёння, як можа зрабіцца заўтра.

Аднак штовечар я ведаў адно: наступны пасля вэбсёрфінгу і трывожных сноў пачатак працоўнага дня будзе асветлены чароўнай усмешкай і непаўторным бляскам вачэй Селязнёвай Алісы. Так ужо супала. Атрымалася так. Кожную раніцу яе падвозіў бацька, які сам тым часам ехаў на працу. І Аліса апыналася ў школе за сорак хвілін да пачатку першага ўрока. Я ж за некалькі гадоў выпрацаваў звычку перціся з цёмнага рана на прыпынак, каб ускараскацца ў збольшага вольны аўтобус, які адпраўляўся ад Сухакаменскага рынка да надыходу сямі гадзін раніцы – часу, калі грамадскі транспарт без удзелу добрых ці злых феяў ператвараўся ў селядцовыя бочкі. І вось так то я, то Аліса прыходзілі ў школу першымі.