Язэп Палубятка - Вайсковае евангелле [Горкае дабравесце радавога Міхася Лабуты]

— Памятайце, як кажа наш нампаліт: "Войска для вас — школа мужнасці”. Я — ваш камандзір, бацька ваш. Павінен вас, дурняў, розуму вучыць. Тут вы падпарадкоўваецеся мне, толькі мне і болей нікому.

— Не звяртайце ўвагі на генералаў. Генералы заўжды незадаволеныя. Званне ў іх такое.

2.6/ Слухалі лейтэнанта Безгаловага салдаты і верылі кожнаму яго слову. Верылі чукчы, верылі хахлы, верылі грузіны і верылі маскалі. Толькі Міхась Лабута не верыў, бо не слухаў. Хацелася есці.

2.7/ Дзіўны быў чалавек лейтэнант Безгаловы. Аднаго разу ён завітаў у казарму, калі ніхто ўжо не чакаў начальства і кожны займаўся сваёю справай. Камандзір узвода пачаў крычаць не сваім голасам: "Ах вы, гной! Ах вы, падла! Смірна! Маўчаць! Усіх замарыную на гаўптвахце. Здохнеце ў сральніку. Да дэмбеля з “ачка” не сыдзеце”.

2.8/ Казаць па-іншаму ён не мог, бо не ўмеў, і не таму, што яго прозвішча Безгаловы. Проста ён быў такім чалавекам.

2.9/ Для лейтэнанта Безгаловага радавы Лабута быў салдатам і болей нікім. Толькі адзін раз на працягу месяца службы камандзір заўважыў падначаленага: “Пайшоў прэч, неданосак”.

ДЗЯЎЧАТЫ

3.1/ Лабута сабраў да купы ўсе адрасы сваіх знаёмых дзяўчат і, як толькі прыбыў да месца прызначэння, напісаў усім лісты. Праз тыдзень ротны паштар прынёс адказы. Дзяўчаты, як адна, сцвярджалі, што кахаюць яго і будуць чакаць. Радасць была бязмежная, і ён усім хваліўся гэтым.

3.2/ Зноў тэрмінова разляцеліся лісты каханым. Настаў шчаслівы час чакання.

3.3/ На гэты раз прыйшло толькі шэсць адказаў.

3.4/ Цяпер дзяўчаты ў лістах сваіх пыталі пра службу, пра камандзіраў і іншыя дробязі; абдымалі, цалавалі горача, але пра каханне зацята маўчалі.

3.5/ А неўзабаве атрымаў Міхась ліст ад малодшага брата. Той паведамляў: К. выходзіць замуж за суседа, Л. гуляе з яго сябрам, М. гуляе з усімі... Яны шчыра абяцалі яго чакаць.

3.6/ Праз два месяцы толькі адна рыжая Светка слала яму лісты, але ён ёй не адказваў.

3.7/ Душу ахапіла журба. Яна так востра падступала да сэрца, што іншы раз не хацелася жыць. Такія ж беды былі і ў іншых. Радавы Піліпенка, калі даведаўся, што яго каханая выйшла замуж, застрэліўся.

3.8/ Толькі адзінкі працягвалі атрымліваць лісты ад дзяўчат.

3.9/ Лабута цешыў сябе тым, што ніколі нікога па-сапраўднаму не кахаў.

ПЕРШЫ ІСПЫТ

4.1/ Радавы Лабута трапіў ва ўзвод яфрэйтара Чыкіна.

4.2/ Аднаго разу Чыкін запэцкаў у чалавечы гной боты.

4.3/ “Дзед” пабачыў радавога Лабуту і загадаў яму: "Пачысці, салага!”

4.4/ Лабуту званітавала, і ён адказаў: “Не буду”.

4.5/ У той часу казарму зайшоў камандзір роты. Чыкін устрапянуўся, спужаўся, адразу адбег убок і прашыпеў бы гадзюка: “Будзеш! Ноччу яшчэ не тое зробіш”.

4.6/ Яфрэйтар Чыкін пабудзіў яго апоўначы і пальцам паклікаў да сябе.

4.7/ Міхась ішоў маўкліва і панура. Ён падрыхтаваўся да пакутаў. Нават не думаў супрацьстаяць.

4.8/ Яго ніхто не біў.

4.9/ Яфрэйтар Чыкін прывёў салдата ў сральнік, адчыніў кабіну, працёр маленькім кулачком сонныя свіныя вочкі і ўладарна загадаў' “Сунь!”.

4.10/ Лабута адразу зразумеў усё. Пакорліва апусціўся на калені, абыякава глянуў у ракавіну, дзе плавалі шлакі радавога Гумбарыдзе, паспешліва адвёў позірк убок і ўсунуў руку.

4.11 / Яфрэйтар Чыкін уважліва назіраў за яго дзеяннямі ды шаптаў: "Далей... Далей ”. Толькі калі рука залезла па самае плячо, задаволена зазначыў: “Добра! Бачу! Старается!”

I пайшоў спаць, абыякавы да ўсяго.

НОВЫЯ СЯБРЫ

5.1/ Новыя стасункі запатрабавалі новых сяброў.

5.2/ У шыхтах кожнаму салдату было прызначана пэўнае месца. Наперадзе стаяў Аніперэнка — хахол, пуцаты тлусты хлопец. Ён спярша без перапынку пускаў газы, потым праз паўмесяца перастаў, але за сталом несупынна гаварыў пра сала з цыбуляю.

5.3/ Ззаду на пяты заўжды наступаў татарын Хабібулін, чырвонаморды казанец, які па-татарску не разумеў ні слова.

5.4/ Суседам па ложку быў расіянін Ягораў, прыязны, гаваркі туляк, якому ўвесь час хацелася ўсё ведаць, каб пераказаць камандзірам і паехаць у водпуск.

5.5/ Зверху спаў Яцуноў, хлопец з Сахаліна, “дзед” з вузкім разрэзам японскіх вачэй і чорнымі як смоль валасамі. Усюды падкрэсліваў, што ён рускі, але вёў сябе ціхмяна і ні ў якія разборкі не ўлазіў.

5.6/ На першым ярусе спаў Пруднікаў, уралец. Ён апоўначы заўжды біў нагою ў панцырную сетку і гнаў Лабуту ў прыбіральню, не верыў, што той ноччу не ўпісаецца.

5.7/ Толькі грузін Галашвілі штодня даваў яму рубель, і Лабута ўпотайкі купляў у салдацкай сталоўцы некалькі цвёрдых піражкоў. Схаваўшыся ад усіх, яны елі іх у сральніку.