Язэп Палубятка - Вайсковае евангелле [Горкае дабравесце радавога Міхася Лабуты]

2.6/ Як выйшаў падпалкоўнік Фрумкін з казармы, то казаў прапаршчык Свістуноў радавому Булкіну: "Трындзець — не бочкі качаць!” Салдат адказаў так: "Увесь час ён кажа адно і тое ж, быццам дурань ці папугай той”.

2.7/ Тую размову чуў Міхась Лабута.

САЛДАЦКІЯ ЗАПАВЕДЗІ

3.1/ Пасля “адбою” ўсім навабранцам загадалі: “збор”. Яшчэ раз праверылі наяўнасць.

3.2/ Затым паперад строя выйшаў яфрэйтар Чыкін — малы ды брыдкі — і стаў казаць ім салдацкія запаведзі.

— памятайце на працягу ўсёй сваёй вайсковай службы, салагі.

— памятайце, самі так рабіце ды іншым кажыце, каб так рабілі.

— паважайце “дзядоў”, як бацькоў сваіх, службу цягніце за іх, чысціце боты ім ды мыйце нагавіцы і ўсё іншае рабіце, бо калі вы не будзеце паважаць іх, то будзеце бітыя нячышчаным ботам па галаве і бруднымі нагавіцамі па мордзе.

— і мяне хто не будзе слухаць, будзе біты.

— не ашуквайце “дзядоў”, бо вашыя юды адразу перакажуць ім.

— як мага далей трымайцеся ад камандзіраў, і жыццё ваша будзе спакойным.

— біце сваіх, і тады чужынцы, пабачыўшы тое, баяцца вас будуць.

— ніколі не спяшайся выконваць загад, бо ён заўжды будзе адменены.

— першым ашукай бліжняга свайго, інакш блізкі ўвойдзе ў давер да цябе, ашукае і ўзрадуецца.

3.3/ Слухалі навабранцы і дзівіліся яго няўрымслівасці і вайсковай практычнасці.

3.4/ Скончыў яфрэйтар Чыкін прамову сваю і з гонарам генерала пайшоў у сваё падраздзяленне. Маладыя салдаты праводзілі яго доўгімі позіркамі, і кожны жадаў быць падобным на яго.

3.5/ I казалі яны паміж сабою:

— Праўду ён цвердзіць. Паглядзіце на “дзядоў” (дзень паслужылі мы, а ўжо заўважылі): нічога не робяць, нікога не баяцца, на ўсіх чхалі і жывуць, як у Бога за пазухаю. Цярпець трэба, і мы "дзядамі” будзем.

3.6/ Гэтак жа падумаў і Міхась Лабута.

ТУТ ВАМ НЕ АЗІЯ. ТУТ САВЕЦКАЕ ВОЙСКА

4.1/ I на сняданак, і на абед, і на вячэру салдаты мелі варанае сала. Яно было мылкае і даўкае на смак, але хлопцы мусілі есці, бо нічога іншага не гатавалі, апроч гнілой капусты, смажанай на тэхнічным тлушчы, ды варанага сала.

4.2/ Сярод навабранцаў былі і узбекі. Сала яны не елі ўвогуле, бо вера не дазваляла. Дзень не елі, другі не елі. Тыдзень у рот не бралі.

4.3/ Мусульмане паскардзіліся камандзіру — капітану Берагавому. Той зрабіў заўвагу кухару. Кухар адказаў так: “Яны не першыя — яны не апошнія. Голад не цётка. Праз тыдзень і сала будуць есці як міленькія. Няхай ведаюць чуркі нярускія, што тут не Азія. Тут — войска савецкае”.

4.4/ Святую праўду казаў кухар. Ужо праз тыдзень узбекі елі варанае сала. Хвалілі яго узбекі і, супроць рэлігіі, намагаліся ўкрасці ў суседа большы кавалак.

4.5/ Міхась Лабута таксама ў мамкі ніколі не еў варанае сала. Хацелася яму сушанага кумпяка, вэнджанай паляндвіцы ды белага хлеба з маслам. Але масла з чорным хлебам елі стараслужачыя салдаты за суседнім сталом, ён жа давіўся вараным салам і гнілою капустай.

СПАРТАНСКІ ПОБЫТ НОВАГА ЖЫЦЦЯ

5.1/ Яшчэ ў школе Міхасю Лабуце пастаянна цвердзілі, што ўсё лепшае ў краіне Саветаў для войска і вайскоўцаў. Папраўдзе ўсё было інакш

5.2/ Тэрыторыя вайсковай часці была абнесена двухметровым плотам з бетону. Казармы змрочныя, цёмныя, хоць і вялікія. Ложкі ў тры паверхі, пах прэлых анучаў і чалавечага поту бесперастанна панаваў у будынку.

5.3/ Дзве тумбачкі — на пяцёх навабранцаў. Адтуль штодня нешта знікала, нават зубныя шчоткі.

5.4/ 3 прыбіральні ішоў церпкі пах чалавечых спаражненняў.

5.5/ “Чарпакі”, служачыя першага года, мелі неахайны выгляд. Брудная ірваная амуніцыя ўшчэнт псавала маладых хлопцаў. Лепшае ў іх адбіралі стараслужачыя.

5.6/ Вайсковая тэхніка была не новая, а лепшыя дэталі скрадзены. Адно што, дзеля прыдання тэхніцы прывабнага выгляду, яе кожныя паўгода фарбавалі ў зялёны колер.

5.7/ У сталоўцы стаялі доўгія сталы. За імі, згодна загаду, змяшчаліся па трыццаць салдатаў. Было цесна, і, каб хоць неяк паесці, салдаты садзіліся бокам адзін да другога. Наўмысна ці незнарок піхалі сусед суседа, разлівалася страва, і ад таго ўзнікала сварка.

5.8/ Існаваў дзіўны парадак, ад якога пакутавалі маладыя салдаты. Без дазволу камандзіра ніхто не мог і кроку ступіць. Сесці — дазвол. Устаць — дазвол. Пакурыць — дазвол, і то ў пэўным месцы.

НЯБАЧНАЕ

6.1/ Для Міхася Лабуты служба ў войску нагадвала турму, хоць ён ніколі там не быў. 3 пабудкі да адбою ўсе перамяшчэнні адбываліся шыхтам: на заняткі, у сталоўку, на працу, нават у нядзелю ў кіно. Камандзір каранціна несупынна цвердзіў, што такі расклад паводзінаў дысцыплінуе, а выходзіла ўсё наадварот.